روانې چارې او بېلابېل
کارغه دزرکې غاړې کولې خپلې یې له یاده ووتلې
وایی چې یوه سړی نوې کوژدنه کړې وه خو تل به یې له ځان سره سوچ کاوه چې کله دخسر کره لاړ شی دی به څه وایی؟ له خپلې مور څخه یې پوښتنه وکړه هغې د خبرو طریقه او اداب ورته وښودل چې د کمیت او کیفیت نرخ په کلتوری او فرهنګی ډول تر یوه حده پورې ورسره ملګری وه.په هرحال هغې ورته وویل چې په لو ړ غږ به نه ګړېږی .پوښتنې ته به غوږ نیسې بیابه ځواب وایی .ډوډۍ په کراره او تر تیب سره خورې اوځینې نورې تړلی د همغه ځای مدنی رسم او رواج خبرې به هم مراعاتوی.سړی ومنله خو دکیفیت برخه کې مشق او تمرین ورڅخه پاتې شو د سړی
ځوړنده نړۍ او په اټکل خواخوږی
ویل شوی چې دمها رراجه رنجیت سینګ ۱۸۲۷ م په زمانه کې یوه موچی بل سړی وواهه او هغه مړشو.نو ده ته د مرګ سزا وټاکل شوه.دکلی خلک سره راټول شول او د مهارراجه در بار ته ور غلل اوهغه ته یې وویل چې محترما! زموږ په کلی کې یوازې همدغه یوتن موچی کار کوی که هغه پانسی شی موږ ته به بېحده تکلیف پیښ شی نو دهغه په بدل کې جولاته دې پانسی سزا ورکړله شی. د تحقیق څخه معلومه شوه چې جولا هم په کلی کې یو تن وو .نو بیایې یو بقال په دار وځړاوه! ولسمشره ! یونس نولس کله وروسته دبن مزدورې بریکړې طفلانه کمز
یوویشتمه پیړۍ کې د اسیا د نوبل جایزې ګټونکی افسانوي بشرپال جاپاني الاصله افغان ډاکټر ناکامورا د لومړۍ تلین یاد
ستر بشرپال جاپانې ډاکټر تېڅو ناکامورا د جاپان او افغان ولسونو ترمنځ د بشرپالنې او د ولسونو ترمنځ د سم تفاهم، د خیر ښیګېڼې چارې، د ورورګلوۍ او د ملګرتیا یوه ستره بیساري تاریخي عالي اړیکه ټیڼګه کړي ده. د جاپاني ډاکټر ناکامورا د مرګ ورسته د هغه په یاد ډیرې غونډې ترسره شوې، په نوم یې مډالونه ونومول شول، د هغه په اړه ډوکومنټري فلمونه جوړ شول او پر ژوند یې څیړنیزې لیکنې ولیکلي شوې. جاپانی ډاکټر په ریښتېنې مانا سره د افغانستان او د افغانانو یو صادق او ریښتېنی خدمتګار و. هغه خپل ګل وطن جاپان زموږ
درې سنګره، یو موقف
په ۲۰۰۱ کال کې د امریکا په مشرۍ نړیوال ائتلاف، څنډې ته شوې نظار شورا صحنې ته راوسته او د افغانستان سیاسي واک یې ورکړ. دوی کابل یو ځل بیا چور کړ او نظام یې له غلو او ډاکوانو ډک کړ. په عین حال کې یې اربکیان، ملیشې او غیر مسئوول وسله وال هم وساتل، تقویه یې کړل او په ستراتیژیکو ځایو کې یې ځای پر ځای کړل. ځمکې او جایدادونه او تجارتونه یې هم چور کړل. رسنۍ او مدني تولنه یې هم ګروګان کړه او داسې بریالی سیاست یې وکړ چې په یوه وخت کې یې د روس، امریکا + غرب، ایران، هند او منځنۍ اسیا ټولو سره ښې اړیکې
د هوا ککړتیا په مخنیوې کې د ځنګلونو ونډه
د هوا ککړتیا په پلازمینه کابل کې اوس مهال په یو ناورین بدله شوې ده د ورځی په وروستیو کې د مازیګر له لمر ډبیدو نه وروسته په لس مترۍ کې څوک څه نشي لېدلي ځکه د ورځی په اوږدو کې چې کومه ککړه هوا د انساني فعالیتونو په صورت کې رامنځ ته کېږي نو هماغه ککړه هوا د شپی په را دبره کیدو سره بېرته د ځمکې خواته ته را کیوزي چې د خلکو ژوند یې له ګواښ سره مخ کړي دي. حتی د موټرو او د سړک دواړو غاړو ته د شته څراغونو د روښنانولو سربېره هم ډېره سخته ده چې څوک دې په نږدې واټن کې څه وویني ځکه ټوله سېمه داسي تورو
جهادي مافیا او امرالله صالح
که څه هم د مرکزي حکومت او جهادي مافیا تر منځ شخړه راوروسته دوه لسیزې او تر هغې وړاندې هم مخینه لري، خو د ۲۰۲۰ کال له ټاکنو وروسته چې ولسمشر غني او دولت ساز ټیم په ټاکنو کې بریالی شو، دا شخړه یو بل پړاو ته ورننوځي. د دولت سازټيم تګلار یوازې د ټاکنو لپاره یو لنډمهاله طرحه او غوښتنه نه ده، بلکې دا د افغانستان لپاره چې مرکزي دولت يي د بهرنۍ لاسوهنې او تیري او بلخوا د جهادي مافیا د بېلا بېلو ډلو ترمنځ کورنۍ جګړې له منځه وړی وو، یوه بنسټیزه او مبرمه طرحه ده چې ټول هېوادپال باید د هغې په پلیتوب
د ملی ترمینالوژی ارزښت او دبی بی سی ملنډې
څو ورځې مخکی د بی بی سی خبری پاڼې ګواکې (یو ډیر مهم خبر!) نشرکړ. لیکلی یی و چی د افغانستان دولت پوهنتونو ته لیک لیږلی چی یو شمیر اصطلاحات ونه کاروی . ورپسې یې یوه تبصره کړی چی ګواکی د دی لیک موخه دا ده چی فلانۍ ژبه د فلانۍ ژبې تر اغیزی لاندی رانشی او نورې اوتی - بوتی یې ورسره ګډې کړې وې. ستونزه دا ده چې له څلورو – پینځو کلونو راهیسې د هیواد پوهنتونو کې د ځان ارزونی پروسه پیل شوی، موږ محصلینو ته یو شمیر فورمی ورکوو او د دوی نظرونه را ټولوو. زه خپله د لوړو زده کړو د وزارت د محترم مقام له خو
سرچپه معادله
عجیبه نه ده هرستراتیژیک دلیل چې دی امریکا نوره وځی او دغه سیاست د قطر له هېواد دایوکال په رسنیو کې اوریدل کیږی .دا پرېکړه دامریکا ددولت په کچه له طالبانو سره په نړیواله سطحه لاسلیک شوه . طالبان او دولت دواړه افغانان دی ، لوبه په سیاسی ،اقتصادی ،فرهنګی، سیمه ایزه او نړیواله برخو کې ده ناتو دڅه لپاره نارې وهی چې لېوه راغی ! ناتو وینی دغه ګوډه دیموکراسی هندوکش کې کار نه ور کوی امریکا وویل چې ددیموکراسی پروسه په افغانستان کې نتیجه نه ورکوی او ناتو دادوه لسیزې په ناکامو هلوځلو کې د بېساری افراط او
خيالونه - فکرونه ، تګلارې او وسايل ئې
انسانان څه په انفرادي او څه په ډله ايزه توګه بايد په ژوند کې خيال ، فکر او هدف ولري . بې هدفه انسان ته ګمراه ويل کيږي ، يعنې لاره ترې ورکه او د تګ منزل مقصود يې معلوم نه دئ . په پخوا وختو کې انسانانو يو ابتدائي ژوند درلود چې په خوراک ، څښاک، خوب او جنسي مقاربت کې نغښتئ و او ډېر توپير يې د نورو ژويو د ژوند سره نه و . په ګرمۍ کې به يې د ونې سیوري ته ډډه ولګوله او په يخنۍ کې به په غار ننوت .بس په وښو ، ميوو ،د ونو په پوستکو به يې خپله خېټه ډکه کړه ، بيا يې دغوښی خوړلو عادت زده
د اسلام اباد د تظاهر او منافقت نوې څپه
د امریکا په ټاکنو کې د جوبایډن انتخاب چې د راتلونکې ۲۰۲۱ کال د جنوري په ۲۰ مه به په رسمي توګه د هغه هېواد د ولسمشر پتوګه دنده تر لاسه کړي، پاکستاني چارواکې هڅولي چې مخکې تر مخکي د امریکا نوي مشرتوب ته ځان بېوزلي او د ترهګرو لخوا قرباني وښۍ، چې ګوندې د ختیځ لوري هند او د لوېدیځ لوري افغانستان له ترهګرو ملاتړ کوي او په کور دننه د پاکستان امنیت ته يی ګواښ پېښ کړی دی. د امریکايي ټاکنو د پایلو د اعلان سره سم، اسلام اباد د افغانستان او هند په وړاندې هممهال په بې سرو بوله او زهرجنو تبلیغاتو پیل
د امریکې جمهور رىٔیس!
ګرانو او قدرمنو لوستونکو! السلام علیکم و رحمت الله و برکاته! نن سبا، په زیاتره افغاني رسنیو کې دا بحثونه کیږي، چې د امریکې بهرنۍ تګلاره، د امریکې د جمهور رىٔیس سره کوم ښکاره تړاو نلري، او د جمهور رىٔیس له بدلېدلو سره، دغه تګلاره ډېره نه بدلیږي. د دغه نظر خاوندان دغه دلیل وړاندې کوي، چې په امریکه کې بهرنۍ تګلاره، د یوه خاص ګروپ له خوا تعین او څارل کیږي، او جمهور رىٔیسان یوازې هغه په عمل کې پیاده کوي، او بس. زه په ډېر معذرت سره، له دغه نظر سره لږشانته مخالفت لرم. زما په اند، د ا
په ټولنه کې د فکري او نظرياتي توپيرونو موجوديت او مشروعيت
فکري تنوع او اختلاف يو الهي حکمت او خلقت دئ د انسانانو په ژوند کی . لکه چې انسانان الله تعالی (ج) د رنګ ، قد ، ذکاوت ،استعداد ، شوق، ذايقې ، علاقې او تمايل له نظره متمايز پيدا کړي دي ، فکرونه ، نظريات ، برداشتونه، وړتياوې او انګېرنې ئې هم يو دبل سره توپير لري او د ټولنيز چاپېريال او په کې اوسيدونکو سره ئې تعامل ، رابطه او عکس العمل هم يو دبل سره فرق لري . دمدنيت په راتلو او د ټولنيز ژوند په جوړېدو سره د انسانانو واړه واحدونه ( فرد، کورنۍ ) په غټو مجموعو (تربرونه ، کليوال ، قبيله ،قوم
دونالد ترمپ یا جو بایدن!
ګرانو او قدرمنو لوستونکو! السلام علیکم و رحمت الله و برکاته! سږکال د امریکې انتخابات، د نړۍ ډېرو وګړو ته، ډېر په زړه پورې او ډېر مهم برېښېدل. په ځانګړې توګه، ځینو افغانانو، د دغه انتخاباتو پایلو ته، په ډېره بې صبرۍ لحظې شمېرلې. کېدای شي، ځینو افغانانو د امریکې د اوسني جمهور رىٔیس، دونالد ترمپ بیا انتخاب، د افغانستان په ګټه بللی وي، او ځینو بیا شاید د جو بایدن انتخاب ګټور بللی وي. د یادولو وړ ده، چې افغانان باید خپل ځانونه نور د دغو غلطو کړنو او فکرونو څخه خلاص کړي، او د خپلو و
سخنی چند درمورد سینما پارک
از چند روزی به این طرف که موضوع تخریب سینما پارک و سینمای خیرخانه در مطبوعات مطرح شده، نظریات مختلفی درین مورد وجود دارد. در مورد سینمای خیرخانه چیزی نمیدانم و آن را ندیده ام، کدام خاطره یی نیز از آن ندارم، اما با سینما پارک همه ی ماوشما آشنا بوده از دوران اوج تماشاچیان آن خاطراتی را داریم. دوران طلایی آن فقط سالیان محدودی بود، اصلاً بعد از ۱۳۵۲ این سینما از رونق ماند، ولی سینما زینب که در فاصله ی نزدیک به آن بود، از دو لحاظ در موقف بهتر بود: یکی اینکه تعمیر آن به مقایسه سینما پارک عصری ت
د هوا په نيلي سپور او د خيالونو په ټال کې
شکيدلئ پامير! د هيلو او اميدونو په نيلي سپور شوم. د پامير هسکې څوکې ته وختم. د پامير له څوکې څخه مې په هيواد کې د پرتو پرګنو له تنوع، په هر کور کې د پخو خوړو له زړه راښکونکو وږمو، د مېشتو ولسونو له سپينو ګلابي او غنمرنګو مخونو ، د خلکو په خبرو کې د مختلفو لهجو او د مختلفو قومونو د لباس د مختلفو رنګونو له ښکلي امتزاج څخه خوند واخیست، خو د خپلو هغو ولسونو تشو دسترخوانونو په ليدلو وژړيدم چې يوه مشر شپږ کال وړاندې پکې د بدلون راوړلو ژمنه کړي وه. په پامير کې وګرزيدم. د پامير لمن څي
دافغا نستان ملی حاکمیت پېچومی او کړ کېچونه
افغانستان هم په نړيواله کچه او هم کورنۍ سطحه له ډېرو جنجالی لوړو او ژورو سره مخامخ دی .خوله بهرنیو او نړیوالو لاس وهنو څخه کورنی ابعاد ډېر مهم دی چې غم یی باید وخوړل شی اوهره برخه یی باید جدی وڅېړل شی.ملی حاکمیت داساسی قانون په څلورمه ماده کې دافغان ولس لپاره ځانګړې مانا، تعریف او مفهوم لری یوازې د کاغذ پر سر لیکل نه دی اونه سلیقوی طرحه. ۱- دکورنی اوبهرنی تروریزم اوافراط ګرایی تر عنوان لاندې پردی فرهنګ(رپ)راتلل. هر چاته لاس نیول او ملامتول ۲- محدودې نشنلستی اندېښنې اوافکار چې یوازې اح
داعش که د اجنتې ادارې تروريستي لاس
د تنظيم شويو زړه بوږنوونکو جنايتونو د توجيه د پاره چي وروستی ئې په کابل پوهنتون د حملې بشري جنايت او ځنګلي وحشت دئ او د تنکيو محصلينو او نورو بې ګناه خلکو په وينو کې لمبول دي عجب نوم او بانه پيدا شوې ده - داعش . دا څه رنګه داعش دئ چې يوازې تش، خيالي او فرضي نوم يې شته ، لاکن نه ئې ادرس شته ، نه تشکيلات او نه جغرافيه او دومره قوي دئ چې د وطن په زړه کابل کې خونړي او وحشيانه عمليات کولئ شي هغه هم په علمي ، ديني او ثقافتي مرکزونو ؟ عملاا ټول افغانستان د دوو لوريو ( طالبان او د اشغالګر
د جګړې تودښت او اسلام اباد ته شاباسي!
هر څونه چې افغانستان کې جګړه غځیږی، هره ورځ د افغان مړو شمېر زیاتیږي او د تخریب او ویجاړیو کچه پراخیږي؛ هومره يي په وړاندې اسلام اباد نازول کیږي او شاباسي ورته ویل کیږي! پرون په داسې حال کې چې د کابل پوهنتون پر زده کوونکو انتحاري برید کې ۲۲ تنه وژل او ۲۲ تنه نور ټپیان شوي او پړه يي د طالب په ملاتړ داعش پرغاړه اخیستې او دواړه ډلې د اسلام اباد لخوا جګړې ته سمبال او رااستول شوي؛ د امریکا استازی خلیل زاد په لاهور کې پاکستاني پوځیانو او د هغوی په سر کې لوی درستیز باجوه ته شاباسي ورکوي چې د امر
که خپل وروڼه وژنو، نو د پرديو توهين به زغمو!
په تدريسي اصولو کې ښوونکئ له داسې څرګندونو او کړنو څخه جداً منع شوئ ده چې زده کونکي د هغه له امله جرئت له لاسه ورکړي، يا يې هم احساسات وځپل شي او غبرګون وښئې. په فرانس کې د زده کونکو په وړاندي د ښوونکي لخوا د مسلمانانو د پيغمبر توهين له درس او تدریس سره اړيکه نلري، د افراطي ذهنيت پاروونکئ او غير موجه عمل ده چې د زده کوونکي لخوا له غبرګون سره مخ شو. رسنيزه مبارزه او احتجاجي غونډې اغيزې لري، خو چې له پياوړي دريز څخه تر سره شي. تش شعارونه، چيغې او تشې خبرې د هيڅ رنځ درملنه نه کوي. هيڅ ډو
پر ډاکتر نجیب الله مينان: د خلقیانو او اخوانیانو زامن
ډاکتر نجیب الله د شوروي په لاس د جوړ شوي نظام وروستی مشر و. سره له دې چې له لومړۍ ورځې د ببرک کارمل په فکري مکتب پرچم کې د هیواد، هیوادوالو او په ځانګړي ډول خپل پښتون قام خلاف ولاړ و، خو اوس د ځینې ناخبره پښتنو ځوانانو په ذهن کې اتل شوی دی. داکتر نجیب الله په درې دلیلونو د پښتنو ځوانوانو په منځ کې محبوب شو: 1) له محاکمې پرته د طالبانو لخوا د هغه اعدام 2) تر هغې وروسته د نظار شورا د شر و فساد حکومت بدې کړنې 3) تر امریکايي یرغل وروسته د پښتنو بې سرنوشتي او د یو رهبر او اتل نه لرل.
د پښتنو او افغان ملت قهرمان څوک دی؟
هسې خو لودي، سوري، خلجي شاهان؛ ضد مغولي مبارزان (پیر روښان،خوشال خان، ایمل خان، دریا خان)، هوتکی، ابدالي او محمدزي شاهان او اتلان (میرویس نیکه، شاه محمود هوتک، شاه اشرف، لوی احمدشاه بابا، شاه زمان، وزیر فتح خان، امیردوست محمد خان، عبدالرحمن خان، امان الله خان، نادرخان، اعلیحضرت محمدظاهر شاه)؛ انګریز ضد مبارزان (وزیر اکبرخان، امین الله خان لوګری، عبدالله خان اڅکزی، غازی ایوب خان، میرمسجدی خان، میربچه خان، محمد عثمان خان، ملا مشک عالم، غازی محمد جان خان وردک، غلام حیدرخان چرخي، ایپي فقیر، باچاخ
مرز منفور (معرفی کتاب نفرین دیورند)
وقوع دیورند در تاریخ افغانستان، واقعی ترین معنی یک مرز منفور است. راجع به این تراژیدی، آثار، کتب و مباحث زیادی ارائه شده اند که اگر جلو آگاهان آن ها قرار داده شوند، نو نیستند؛ اما این، به معنی ختم مقال نیست. عموماً آشکارایی پیرامون خط دیورند در سایه ی تقابل افغانستان و استعمار انگلیس، روابط دیپلوماتیک و تلاش های مایل اتحاد شوروی به ابحار گرم، صورت گرفته است. یعنی خلط بیش از حد سیاسی، گونه ای از تلقی رسمی این خط را دامن می زند. بنا بر این، ادعای جاگزینی پاکستان به معنی طرف اصلی، ادامه
ښاغلی ولسمشر! مونږ نه غواړو تېر تاريخ تکرار شي
د قطر بين الافغاني مذاکرات په ټپه ولاړ دي. مونږ ناهيلئ شوي يو. ښکيلې خواوې نه سولې ته د رسيدو وړتیا لري او نه هم اراده. ولس مو د جګړو په تنور کې سوځي، هره ورځ د لسګونو افغانانو وينه توئيږي. هيواد مو د خپل تاريخ خورا حساسې شېبې تيروي. جنازې کوو، په وينو لړلي ځوانان قبرونو ته له ډيرو ارمانونو سره ښکته کوو او د فاتحو مراسم نيسو، خو نور هيڅ نشو کولاى. ځان بې وسه او بې کسه ګڼو. ملي يووالئ مو ټکنى شوئ ده. چا د پښتون تاجک او هزاره په نوم سره ويشلي يو او تاسو د ښځو او ځوانانو، قومونو او سمتونو ترعنوا
د اسلام اباد د بلنو شا ته څه روان دي؟
داسې ښکاري چې د امریکا او طالبانو د دوحۍ هوکړه لیک په درشل کې د امریکا، اسلام اباد او طالبانو ترمنځ؛ په ټوله کې د افغانستان د راتلونکي برخلیک او په ځانګړې توګه د حکومت د ډول او نظام په اړه، معامله شوې ده. د درېواړه لورو په وروستیو څرګندونو او اقداماتو کې د ورته توب داسې نښې نښاني له ورایه ښکاري چې د یوې ګډې معاملې تعفن ترې خېژي! د امریکا له لوري، رسنیو ته مخکې هم څڅول شوې وه چې د دوحۍ په هوکړه لیک کې دوه داسې پرېکړې (یا ښای له دوو زیاتې!) چې د هوکړې په ښکاره متن کې نه دي بیان شوي، ځای پر
.jpg&ts=20190531063606&ri=750)
د اقلیمی بدلون د اونۍ په مناسبت
چاپیریال ساتنه دیو ې ساینسی اوحیاتی موضوع په توګه (داقلیمی بدلون دنړیوالې اونۍ په مناسبت) د اکتوبر له ۱۹مې څخه تر ۲۵مې پورې یوه اونۍ؛ ټولې نړی د اقلیمی بدلون دهفتی( Global Climate Change Week) په نوم نومولی ده. دا د اندیښنې وړهغه بدلون ته اشاره ده چی د نړی تودوخه کال په کال زیاتیږی، چې پایله یې ټول بشریت ته زیان اړوونکی ده. دچاپیریال پوهنی دڅانګې څیړونکی او علمی مراکز په دغه اونۍ کې په دې هلکه علمی مقالی نشروی اودغې مسئلې ته دنړیوالو پاملرنه رااړوی. دملګرو ملتونو دچاپیرال ساتنۍ پر
