ګلوبلایزېشن یا «نړیوالتوب»
لیکوال: ذاکر جلالي ګلوبلایزېشن د انګلیسي له «ګلوبل» (نړیوال) څخه اخیستل شوى دی. د دې لغت معادل په پښتو کې «نړیوالتوب» غوره شوی دی. په انګلیسي کې انټرنېشنل هم د نړیوال معنا ورکوي، ولې ګلوبلایزېشن یا نړيوالتوب، چې کله کارول کېږي، بیا پر نړیوال سربېره یو شمېر مفاهیم له ځانه سره لېږدوي، چې په دې لیکنه کې پرې بحث کېږي. د نړیوالتوب اصطلاح د لومړي ځل لپاره په (١٩٣٠م) کال کې وکارول شوه، ولې د شلمې
د سلواغې ٢٦مه د افغانانو د بريا ورځ!
افغانان د مقاومت پهلوانان دي، خو په اداره کې صفر- استاد راشد الغنوشي ليکوال: ذاکر جلالي د ١٣٦٨ل کال د سلواغې په ٢٦مه د پخواني شوروي اتحاد ځواکونه په افغانستان کې له لس کلنې جګړې وروسته، د ولسي مقاومت له امله تېښتې ته اړ شول. له هغه تاريخه ٢٢ کال وروسته دا دى اوس يو ځل بيا تاريخ تکراريږي. اوس د ناټو او امريکايي ځواکونو هم لس کاله پوره شوي او د وتلو لړۍ پيل شوې ده. امريکايان له لس کلنې جګړې وروسته بې له دې چې خپل
فرایند صلح؛ از شعار تا واقعیت
نویسنده: ذاکر جلالی صلح از جمله نیازهای حیاتی بشری پنداشته میشود. افغانها بیشتر از سه دهه بدنیسو در صحرای سوزان، دنبال این مأمول گرانمایه اند. بارها به نام صلح و آشتی سروصداها بلند شده اند؛ اما تا ایندم همۀ شان کدام نتیجۀ مطلوبی در پی نداشته اند. از تلاش پنهان مرحوم داوود خان تا صداهای صلح نجیب الله و و اینک حکومت فعلی؛ همه به ناکامی روبهرو شده اند. این که روندی به نام صلح کنونی تا
راځئ له ځانه یې پیل کړو!!
د پښتو ژبې نامتو ادیب، استاد ګل پاچا الفت په خپل یوه نثر کې یوې په زړه پورې مسئلې ته اشاره کړې ده. کیسه داسې پیلوي، چې دوی ناست وو او د روژې میاشت وه؛ یو لاروی کېناست او خپله ډوډۍ یې له ملا راخلاصه کړه او ویې خوړه، پورته شو او په خپله مخه ولاړ. دوی هماغسې وږي ناست وو. الفت صاحب یې راز دا ګڼي، چې څوک حرکت کوي، هغه به ډوډۍ خوري او چې ساکن وي، له ډوډۍ به بې برخې وي. په پورته ساده مثال کې لوی درس او عبرت پروت دی. هغه ملتونه چې کار کوي، یون کوي، هغوی به پرمختګ
افغانستان و پیمان ستراتیژیک
نویسنده: ذاکر جلالی افغانستان طی بیشتر از سه دهه در گیر جنگی است که گاهی به شکل مقاومت و زمانی به شکل جنگ داخلی ادامه یافته است. در درازنای این مدت زمان، از یک سو افغانستان بخش اعظم تأسیسات اقتصادی و نظامی را از دست داده است و از جانب دیگر دستان پیدا و پنهان کشورهای دور و نزدیک این معضله را روز تا روز پیچیده تر ساخته است. افغانستان بنا به موقعیت ویژه ای ژیوپولیتیک اش، متأسفانه بیشتر اوقات
شهيد شفيق؛ عالم، اديب او سياستوال
شهيد شفيق؛ عالم، اديب او سياستوال ډېر تفاوت شــته په انــسان کې د معنا په لـحاظ واړه مشغول دي ځيني ځان ځيني جهان جوړوي ليکوال: ذاکر جلالي
ديپلوماسي او بهرنۍ پاليسي (۴)
ژباړه او لنډيز: ذاکر جلاليپه اوسنۍ نړۍ کې هېڅ هېواد په بشپړ ګوښه توب (انزوا) کې نه شي پاتېداى. ټول ملتونه له يوه او بل سره اړيکې لري، له دې امله د بهرنۍ پاليسي لرل اړين دي. حتى که يو هېواد غواړي، چې په نسبتاً ګوښه توب کې پاتې شي، لکه د امريکا متحده ايالتونه د نولسمې پېړۍ پرمهال، همدا د ګوښه توب سياست به يې بهرنۍ پاليسي وي. بهرنۍ پاليسي په مختلفو ډولونو سره تعريف شوې ده. د ځينو له نظره، د يو دولت بهرنۍ پاليسي د هغه دولت د ګټو څرګندونه ده. ځينې بهرنۍ پاليسي داسې تعريفوي:((د پوهې او
د ډيپلوماسۍ موخې(۲)
ژباړه او لنډيز: ذاکر جلالي د ډيپلوماسۍ تېر شوی تعريف د ډيپلوماسۍ د اهدافو په باب څو مفکورې لېږدوي. د دغو موخو په باب يو مفصل بحث ښايي د ډيپلوماسۍ رښتينى طبيعت لا روښانه کړي. له سلګونو کلونو راهيسې د ډيپلوماسۍ موخه د يو هېواد د ملي ګټو خونديتوب بيانېږي. يا په بل عبارت، د يوې ګټورې او ښې ډيپلوماسۍ موخه دا ده چې خپل هېواد ته زيات نه زياته ګټه ورسوي. تر ټولو لومړنۍ د امنيت ساتنه ده. د ملي ګټو له دې بنس
ډيپلوماسي(۱)
ژباړه او څېړنه: ذاکر جلالي د رسمي استازو په وسيله د هېوادونو ترمنځ د اړيکو ادارې ته ډيپلوماسي وايي. ډيپلوماسي ښايي د بهرنيو اړيکو ټول بهير، د بهرني سياست فرومول بندي او همدارنګه د هغه ترسره کول په خپل ځان کې راونغاړي. په دې پراخ مفهوم کې ډيپلوماسي او د يو هېواد بهرنی سياست يو ډول دى. ولې په محدود او پخواني مفهوم، ډيپلوماسي له وسايلو او لارو چارو عبارت ده، په داسې حال کې چې بهرنى سياست د اهدافو او مقاصدو ښکارندو
بېلګه مشر، ارواښاد خالص بابا
د ارواښاد خالص بابا د مړینې د پینځم تلین په مناسبت لیکوال: ذاکر جلالي zjalaly@gmail.com ارواښاد مولوي محمد یونس خالص د افغانستان د وروستیو درې-څلورو لسیزو نامتو څېره وه. دی دیني عالم و، ایب و، لیکوال و شاعر و، رهبر و، مجاهد و، جهادي قومندان و او... پر بابا الله تعالی د څو بعدي سټې لورېینه کړې وه. په هره برخه کې د سر له سړیو ګڼل کېده. دی د پښتو ژبې پیاوړی لیک
کودتای ۲۶ سرطان و اشتباهات بعدی داوود خان
نویسنده: ذاکر جلالی تحولات و دگرگونیهای بیشتر قرن بیست میلادی در افغانستان با نام داوود خان و عم زاده گانش گره خورده است. داوود خان به گونۀ ویژه این گرگونیها را زیر شعاع عملکردهایش قرار داده است. هرچند داوود امروزه در میان ما حضور ندارد، ولی نام و کنشهایش هنوز هم در تاریخ معاصر افغانستان زنده اند و سوژۀ بحث تعداد بیشتر پژوهشگران را تشکیل می دهد. تا ایندم داوریهای که پیرامون شخصیت داوود خان و زمان زمامداری اش صورت گرفته است، به گونۀ اغراق آم
خلقیان، پرچمیان، اخوانیان او ...
لیکوال: ذاکر جلالي د شملې پېړۍ د دویمې نیمایي دویمه لسیزه، په افغانستان کې، په تېره کابل پوهنتون کې د سیاسي-ایډیالوژیک کشمکش او اخ وډب وخت و. دا هغه وخت و، چې د ګڼو نورو ایډیالوژيکي او نشنلسټي ګوندونو او ډلو سره دوه عمده او د پام وړ ایډیالوژیو ټکر وکړ؛ لومړی د مصر د اخوان المسلمون له فکر نه اغېزمن محصلین، چې د «جوانان مسلمان» په نامه یې په پوهنتوني لاریونونو کې برخه اخیسته؛ دویمه ډله کمونیستان وو، چې د مارکس او لېنن له کمونیستي
ولې طالبان ادرس ته اړتیا لري
ملا عبد السلام ضعیف، حکمت کرزی ژباړن: استاد رفیع الله نبیل د2009 ز په ډسمبر کې ولسمشر باراک اوباما افغانستان ته نور 30,000 سرتیري واستول او موخه يې دا وه ، چې په
استاد مشفق؛ دانشمند مبارز و مبارز دانشمند
نویسنده: ذاکر جلالی انسانهای دانا و چیز فهم روح جوامع بشری پنداشته میشوند. دانشمندان و چیز فهمان اند که جامعه را بسوی خیر و فلاح و رستگاری سوق میدهند. مگر در میدان مبارزات آزادیخواهانه، نقش دانشمندان اکثر اوقات کمرنگ بوده است. هنگام جهاد مسلحانه علیه نیروهای اشغالگر شوروی در اواخر قرن بیست میلادی، جانب مقاومت نیز از این ناحیه تا حدی به مشکل مواجه بود. ولی الحمدالله که خداوند منعم دانشمندانی را به صف مقاومت ضد اشغال شوروی عنایت فرمود که خلاه
اسلامي نهضت؛ ویاړلې قربانۍ او "ناڅرګند" تاریخ!
لیکوال: ذاکر جلالي د افغانستان د وروستیو درې لسیزو تاریخ د اسلامي نهضت له نامه سره تړلی دی. نه یواځې د افغانستان، بلکې د نړۍ پر سیاست د افغانستان د اسلامي نهضت له اغېزې سترګې نه شو پټولای. دا یوه ولولیزه دعوی نه ده. که په افغانستان کې د اسلامي نهضت بنسټ نه وای ایښودل شوی، دا شونی وه چې سړه جګړه دې پای ته رسېدلې وای؟! که د هماغو څو شازلمیانو وسپنیزې ارادې نه وې، ښایي نړۍ به لاهم د کمونیزم د ایډیالوژۍ له واکمنۍ کړېدله! نن ددغو
از اختلافات سلیقه یی تا مرز دشمنی
نویسنده: ذاکر جلالی اختلاف نظر یکی از ویژگیهای طبیعی جامعۀ بشری است که در بعضی موارد سبب سعادت و نیکبختی، ولی بعضی اوقات عامل تشتت و چندپارچگی میشود. دید و نظر اکثر انسانها متفاوت از همدیگر میباشد. بعضیها از یک زاویه به یک موضوع نگاه میکنند در حالیکه عده یی از چشم انداز دیگری عین موضوع را مینگرند و در نتیجه هر یک دارای دیدگاههای بخصوص شان میباشند. بناء بر این اختلاف نظر نباید بمثابۀ دشمنی تلقی شود.
دسعودي عربستان او ایران ترمنځ نوې سړه جګړه/وروستۍ برخه
ژباړن: استاذ رفیع الله نبیل ډېر پخوا لاریون عرب مشران له واکه ګوښه کړل. ایران هم د لارو او کوڅو له لاریونوالو سره د دوه کلنو نه ډېره جګړه وکړه. پدې و توانیده چې تر خپلي ولکی لاندې یې را ولي، ددوی غوښتني چې په دولت کې دې ډېر استازي ولري او یا د رژیم چورلټ بدلیدل په کلکه رد او آن کله خو یې د هغوي په وړاندي له ځواکه هم کار اخسته د ایران د زرغون اوښتون مخالف خوځښت د ځان په ګټه پیل کړې و، د یو کال نه په ډېره موده کې یې څو درانه لاریونونه پیل کړې وو .
دسعودي عربستان او ایران ترمنځ نوې سړه جګړه /دویمه برخه
ژباړن: استاذ رفیع الله نبیل سرچینه: وال سټرېټ جورنال ډېر لرې اندونیزیا ، د نړۍ ګڼ میشته مسلمان هیواد کې سعودي ولیدل چې ایراني ملایانو خوځښت پیل کړی دی، او په پراخه کچه یې مذهبي پروګرامونه او پروژې پیل کړي دي . د 1979ز کې د ایران اوښتون ( انقلاب) یوه ستره پېښه وه ، چې تر اوسه د دواړو قومونو په ارواوو کې غزونې کوي. شعیه مذهبو لېوالتیا او د پاړس تاریخي ځان غوښتني یې سره و اغګل او اوس د لویدیځ پر وړاندې احساسات پیاوړي کوي.
دسعودي عربستان او ایران ترمنځ نوې سړه جګړه /لومړۍ برخه
ژباړن: استاذ رفیع الله نبیل سرچینه: وال سټرېټ جورنال سعودي عربستان او ایران دسیالۍ ښه مخینه لري ، خو د منځني ختیځ لاریونونه ددې ګواښنه کوي چې سیالي او رقابت به پر ترینګلتیا او د سیمی پر وېش بدله شي. ډېری په دې اند دي چې په خلیج کې د نظامي ټکر جدي شونتیا شته، چېرته چې د نړۍ یو پر پنځه برخه تېلو لېږد را لېږد له دې لارې کېږي. له درې میاشتو راهیسې عربي نړۍ لاریونو پر سر رااخستې ده . داد عربانو سپرلي بللي شي، بېرته د فارا
