ټول افغان څیړنیزې مقالې
د لمريز او زيږديز کال ترمنځ پرتله
لمريزهجري کال چې دافغانستان ، ايران او دمنځنۍ اسيا په هېوادونو کې رسمي بڼه لري او په نورې نړۍ کې زيږديز کال رسمي دى لمريز هجري کال د وري ( حمل ) له لومړۍ نيټې سره پيل کيږي چې د زيږديز کال د مارچ له ٢١ سره سمون خوري بيا د غوايي ( ثور) لومړۍ نيټه د اپريل له ٢٢ نيټې سره برابره وي د مى ٢١ دغبرگولي ( جوزا) له لومړۍ نيټې سره برابره وي د جون ٢٢ د چنگاښ(سرطان) له لومړۍ نيټې سره برابره ده دجولاى ٢٤ دزمري (اسد ) له لومړۍ نيټې سره برابره ده دا
د نارنج گل مشاعرې پېښليک ته يوه کتنه
هسې خو گران افغانستان داسيا په زړه کې يو داسې هېواد دى چې په ځانگړي تاريخ لرلو سره څوک ترې سترگې نه شي پټولى .دا په دې دليل چې د افغانستان ځينې ولايتونه داسې فرهنگې دودونه لري چې دهېواد زياتره ليکوالان ، شاعران او پياوړي اديبان يې په ځانگړو مراسمو لمانځي لکه د بلخ دگل سرخ ميله ، دپروان دارغوان ميله ، د کاپيسا په تگاب کې د انارو دگل ميله او د ننگرهار دنارنج گل ميله او گڼې مشاعرې چې زمونږ دفرهنگي غنا، بډاينې او ودې لپاره خاص او ځانگړې ارزښت لري او يو تاريخي مقام يې په برخه وي . له دې جم
قوم پرست او قومپال
پرست د فارسې کلمه ده معنا يې پرستش (عبادت ) ده ،لکه اتش پرست ، خداپرست د اورعبادت او د خداى عبادت اوس راځو قوم پرست ښکاره معنا يې د قوم عبادت ده ستونزه داده چې پر دې سيمه( هند، افغانستان ) فارسي له اړتيا پرته واکمني کړى خوکوم خلک چې داکلمه (قوم پرست ) کاروي ترې دا معنا نه اخلي ،دوي دا( پرست) د(پال) پر معنا کاروي لکه قوم پرست معنا قوم پال ، هېواد پرست معنا هېواد پال ، وطن پرست معنا وطن پال په عربي ژبه کې د(رب) معنا ده ، پالونکى عربي ژبې پوهان وايي
د رحمان بابا په کلام کې دعرفان رڼا ته يوه ځغلنده کتنه
رحمان بابا دپښتو يو متصوف ملي شاعر دى په شعرونو کې دانسان د لارښوونې لپاره ډير څه ويلي دي دپيغمبر او الله په پاکو سپيڅلو حقيقي مينه کې د پتنگ غوندې ستي ستي شوى دى ټول شعرونه يې صوفيانه رنگ لري رحمان بابا ته د پښتو په ډگر کې ډير پرمختگ ور په برخه شوي دى او د پښتو شعر او ادب کې يو لوړ مقام او ځاى لري دشعر رنگ او صورت يې په ډيره ساه انشاء او سوز انځور دى نو پوهيږو چې په شعر کې معنوي حقيقت او سوز خوښوي او ساده جمال ( ښکلا) ورته ښه ښکاره کيږي دگل پاچا الفت ادبي بحثونه ) .صديق الله رښتين ويلي
د ښاغلي علي خان تجريد
جره ، مجرد ، او تجريد ، دا عربي کلمې دي او د يواځې او تنها معنا لري.پښتانه وايي چې احمد تجريد شوى، معنا ورسره خلکو خپلې اړيکې پرې کړي او يواځې شوى .د افغانستان په اصطلاح کې مجرد ناواده کړي ته وايي چې ميرمن يا ښځه نه لري يواځى گڼل کيږي .د تجريد معنا تصوراتولپاره او عادي يواځې لپاره پرخپل خپل ځاى هم کاريږي. شاعر تل له يواځيتوب شکايت کوي ، او په يواځيتوب کې ښه آو بد تصورات هم پيدا کيږي .تجريد ښاغلي علي محمد خان اپريدي د خپل شعري جونگ ( ټولگې) ته نوم غوره کړى دى
د پيرسفيدشاه همدرد ترلارښوونې لاندې دوحدت ورځپاڼه
دمهاجرت شېبې وې ،ډيرکوچنى ووم ، ايله مې ښې او چپ لاس پيژانده ،خوله پښتوادب ،سياست، او کلتورسره مې مينه ډيره زياته وه ،دمدرسې د درسونو بوج مې هم راترغاړې وه ، خوپه دې ډگر کې مې له وحدت ورځپاڼې سره لوالتيا پيدا شوه وحدت يواځينۍ پښتو ورځپاڼه وه چې د جهادي مشرانو،سياستوالو خبرونه ،ليکنې او شعرونه يې خپرول گڼ لوستوال يې هم لرلوحدت ورځپاڼه دپيرسفيدشاه همدرد پرزياراو هلوځلو په لومړي وخت کې اردو (الوحدت)پرنوم خپريدله چې په منځ کې (پښتو) شعرونه هم ترسترگوکېدل پرافغانستان چې روسانو تېرې
پښتو دپښتنو مورنۍ ژبه ده
دا مهال په گردې نړۍ او په افغانستان او پاکستان کې په ميلونونو پښتانه ژوند کوي خو ژبه ېې دقانون له مخې له رسمي چوکاټه بهر ده که په افغانستان کې داساسي قانون د ١٦ مادې له مخې په نوم رسمي ده خو په عمل او کارنده برخه کې بيخي رسمي نه ده دافغانستان ټول دولتي کچ پر دري ژبه دى په يوازې او انفرادي ډول دې کار ته چې (پښتو) دې په بنسټيز ډول د اساسي قانون له مخې په ار بڼه رسمي شي نو دا کار ډله ايز ډول وي نو گټه کوي گډ غږ حکومت او ولس ته ژر رسي نو دچې اوس مهال (د ژبژغورنې ملي غورځنگ) دفبرورۍ پر ٢١ د هېواد
پښتو ژبې ته ژوند غواړم
له ځينو نيوکو کوونکو سره ناندرې بسم الله الرحمان الرحيم ډالۍ هر هغه پښتون ته چې په دولتي او رسمي ادارو کې د پښتو ژبې د رښت (حق) غوښتنې لپاره هر اړخېز پرځنگ (مبارزه) کوي د پېل خبرې گرانو لوستوالو ! پر فيسبوک مې وخت پر وخت د پښتو ژبې د ودې ، پرمختگ او پر ځانگړي ډول دافغانستان په دولتي اروگانونو کې د لومړي ځاى د ټاکنې لپاره مبارزه پيل کړې وه چې د ډيرو انديالو (همفکره) له خوا وستايل شوه نو له ښه مرغه يا له بده مرغه ځينو بيازما مبارزه
د پښتو د ليکدود ستونزه حل غواړي
د پښتود ليکدود يو او کره کېدولپاره څه کول په کار دي ؟؟؟؟؟؟؟؟ داخبره اوس څرگنده ده ،چې هره ژبه ځانگړي ارونه ،پښويه (گرامر)له مخې پرمختگ کوي دا،چې پښتوژبه دنړيوالوژبوپه کتارکې څلويښتم ځاى لري اونن سبا په ټولې نړۍ کې په ميلونونوويونکي لري اودامهال په لسگونوويبپاڼې،په لسگونوورځپاڼې ،راډيي اوتلويزوني کانالونه يې خپرونې کوي خوتردې دمه يې دگډ ليکدود ستونزه نه ده حل شوې، پښتوژبه دامهال گڼ ژبپوهان لري ،چې هر يويې دخپل ليد لورې له مخې دپښتوليکدود ليکي اوخپل هغه کره بولي اودبل ناکره ،دپښتوژ
دوه خاطرې
يوه خاطره په تصور مې ځان پاچا کړو چې مې سر پورته کړ ملنگ د د نياوومه ليک: خيال ( انډيوال) دولسمشرۍ له سوگنده وروسته دريځوال ويل اوس ولسمشر ته بلنه ورکړل کيږي چې خپله وينا وکړي ولسمشر له تشريفاتي خبرو وروسته ويل چې په لومړي گام کې به ډاکټر نجيب قبر په عصري بڼه جوړ او د امنيت د ساتنې لپاره به ورته د کورنيو او دفاع وزارتونو يوه پوځي قطعه وټاکل شي که څه هم مې ورسره سياسي تاويلي ما ويلي درلودل خو د گران هېواد
له ځينو نيوکو کوونکو سره ناندرې
ښاغليه ! يوه زه د موضوع پر تعبير پوهيږم او تعبيرولاى يې شم زه د همدغه اوسني اساسي قانون په رڼا کې د رياستي نظام پلوى يم ، چې ډير واک ولسمشر سره دى ، او دا هم قانوني کړنه ده چې ولسمشر به خپل لومړى او دويم مرستيال ټاکي دا ورته اساسي قانون صلا حيت ورکړى دى ، زه( په ملي انديا فکر ) کې کېداى شي همدې ته ورته د ټکيټ کمپايني ملاتړ وکړم ، خو لږصبر چې رسمي کمپاين پيل شي . ماته تر دې دمه ، دحکمتيار ، نور رحمان ليوال ، او ولسمشر غني ټکټونه سره ورته ښکاري حکمتيار دهمدغه رياس
طالب بنديان بايد تر سمون پورې بنديان پاتې شي
د سولې د خبرو لپاره د امريکا او طالبانو ګډ شرط چې بايد د طالبانو بنديان خوشې شي، نه يوازې دا چې د سولې راوستل هېڅ نه اسانوي او هېڅ ګټه نه لري، بلکې له دې ولس سره ستر ظلم دی. تر ټولو بده لا دا چې په خپله د طالبانو په برخليک يوه لويه بې پازې (بې مسئوليته) لوبه ده چې تاوان يې بيا هم په پای کې د همدې ټولنې پر اوږو پرېوځي. هره جګړه نه يوازې د يوه هېواد لپاره مادي تباهي ده، بلکې همداسې يې تر ټولو لوی زيان د انسان شخصيت ته رسېږي. د انسان شخصيت دومره ذليل کړي چې اندازه نه لري. د څلوېښت کل
د کواټ حاجي بهادر بابا
دکواټ په تاريخي ښار کې گڼ شمير مذهبي(ديني) شخصيتونه دفن شوي دي چې دهغه له جملې څخه يو هم د حاجي بهادر بابا شخصيت دى نوموړى يو ديني عالم ، دتصوف لارښوونکى ،د مدرسې مدرس ،دشرک بدعت او نورو خورافاتو سخت دښمن تېر شوي دى خپل اصلى نوم يې حضرت سيد عبدالله چې په حاجي بهادر کواټي باندې مشهور دى دپيدايښت نيټه يې دقمري کال له مخې نهه سوه څلور اتيايم يا نهه سوه اته اتيايم ښودل شوې ده خو د ائينه تصوف نومي کتاب د يوسل شپيتم مخ کې د پيدايښت نيټه درجب المرجب شاړسم نهه سوه يو نهه اتيا قمري کال ددوشنبې (
واوري واوري سپیني سپیني - ښکلئ ښکلئ او شیریني
واوري واوري سپیني سپیني ښکلئ ښکلئ او شیریني دخواږو اوبو جامونه دسندرو افشارونه چه دا غرونه پري غونچي کړو دا دښتونه پري میوي کړو پري روان کړو ماشینونه پري ودان کړو ولسونه ښار زموږ دي موږ د ښار تل يي پاک ساتو په زیار دنن نه ۴۵ کاله کیږي چه زه دا شعر د ځان سره او کله نا کله د خپلو اولادونو سره زمزمه کوم او دا شعر د هماغه وخت یعني د مرحوماعلیحضرت سردار محمد داوود خان د وخت ددوهم یا دریم ټولګي کتاب نه مي زده کړي
حضرت اصحاب بابا رضي الله عنه
داليکنه داردو سرچينوپرمټ ليکل شوې ده حضرت اصحاب بابا د رسول الله صلى الله عليه وسلم يو جليل القدر صحابي و دهغه نوم حضرت سنان ابن محبق هذلي او ٤٥ هجري کال کې مړ شو ى دى دپېښور د داودزۍ سيمې چغرمټۍ کلي کې يې قبر دى . دپښتونخوا دسيمې زياتره مسلمان او عقيدتمند(باورمن ) خلک يې قبر ته په ډيرې مينې ورځي او د پښتونخوا دنورو نامتو بزرگانو د قبرونو په پرتله يې زيارت کوونکي ډير دي عام خلک له دې څخه ناخبره دي مونږ په دې کرښو کې کوشش کوو چې د حضرت اصحاب بابا رضي الله عنه پر ژوند ر
د روژې دمياشتې دليدو شرعي حيثيت
داسلام سپيڅلى دين تل خپلو پيروانو ته لارښودنه کوي چې خپلې د غم او ښادۍ ورځې په ګډه سره ونمانځي ځکه چې اسلام ديووالي دين دى نو ښايي چې دروژې او اختر ورځې هم ټول مسلمانان سره په ګډه ونمانځي په دې سره دمسلمانانو ترمينځه چې دنړۍ په هر ګوټ کې وي ديووالى بنسټيزه جذبه پيدا کيږي او دغه کار پر ډيرو مسلمانانو باندې ښه اغيزه کولاى شي خو په دې شرط چې ورته عملي جامه واغوستل شي .روژه داسلام دارکانو څخه يو اهم او ارزښتناک رکن دى او دنړۍ ټول مسلمانان يې پر ځاى کوي خو يوه خبره چې ديو څو کلونو راپه دې خ
ليک دليکونکي د ذات انځور دى
دليک پيژدندې نوى څيړنه ياداښت : دا ژباړه ده چې ماکړې ده د ١٩٥٠ ميلادي لسيزې خبره ده دنيويارک په ښار کې په راتلونکي سبانۍ ورځ بمې چاودنې کيدې ددې پېښې تر شا يو پټ مجرم کار کاوه دغه پټ مجرم د ١٩٥٦ ميلادي کال د دسمبر دمياشتې پر ٢٦ مه نيټه دنيويارک په يو اخبار کې پر خپلو کارونواو بمي چاودنو خپگان وښود هغه اخبار دنوموړي پټ مجرم ليک په لومړى مخ کې خپور کړ وروسته دغه ليک ،غور ليک پيژوند نکيو دهغه پټ مجرم دليک مختلفې خواوې وکتلې غور يې پرې وکړ چې دغه غور
پر اسلامي ټولنې دتلويزيون اغيزې
ياد داښت: دغه ليکنه کريسنټ انټرنيشنل خپرونې خپره کړى او بيا دلاهور څخه د (هم قدم ) مياشتنۍ اردو ژبې مجلې يې اردو ژباړه خپره کړه اوس يې زه گرانو لوستونکو ته پښتو ژباړه وړاندې کوم .دلکونو خلکو لپاره دتفريح د بنسټيزې وسلې په ډول د تلويزيون ارزښت خلکو او نړيوالو منلى دى تلويزيون ديفريجويټر ، کمپيوټر ، موټر او ټيليفون په څېريو نوى نوښت او ايجاد دى دغو شيانو پر ټولنې دمعمول پرته اغيز کړى دى ، خو دانساني پرمختگ او پر انساني کړنو او معاملو ديو نوى ايجاد په څېر دتلويزيون اغيز ډير ارزيښتمن دى
داسلام اصلي پيغام امن ، سوله او سوکالي
اسلام دامن ، سوکالۍاو سولې دين دي او هر مهال د فساد غندنه کوي قران مجيد ددې رښتينولۍ اصلي ترجمان دى دقران کريم زده کړه يواځې ديو قوم لپاره نه ده او ټولې دنيا لپاره مناسب دي چې پر قران باندې ځان پوه کړي خو په ځانگړې ډول مسلمان امت ته ډيره ضروري ده چې پر قران باندې ځان پوه کړي او عمل پرې وکړي او هم قران کريم باندې درښتنين عمل سره ځان ته خوښي ، امن او سوکاله ژوند غوره کړي ، اسلام دټولي نړۍ لپاره يو ځانگړى رحمت دى اسلام دانسانيت په زړه کې دنيکۍ ، شرافت ، نياوه (عدل ) انصاف او دتقوى دپېدا کيد
قران کريم دبشريت لارښود
قران عظيم الشان دالله تعالى لخوا هغه را ليږلى شوى دپند څخه ډک کتاب دى چې زمونږ په ستر رهبر حضرت محمد صلى الله عليه وسلم باندې د درويشتو کالو په موده کې لږ لږ دوخت او ورځينو پېښو مطابق نازل شوى د نازليدو څخه نيولې دقيامت دورځې پورې ټول کړه وړه په کې دبشريت دنيکمرغۍ لپاره ډير په ښه ډول ښودل شوي دي د مومنو لپاره ځانگړې لارښونې په قران کريم کې نغښتى دى دجنت نيغه لار دقران په وسيلې سره مومنان موندلى شي . دحديثو په رڼا کې دقران غوره والى ډير په ښه ډول او د لمر په شان مومنانو لره ځلانده بريښي داسلام
د حديث او علم الحديث پيژندنه
حديث معنا خبرې دي او داد حضرت محمد صلى الله عليه وسلم خبرې دي نو ځکه نن ورځ په اسلامي نړۍ کې ورته حديث ويل کيږي که څوک په دې خبرو باندې اعتراف وکړي چې دحضرت محمد صلى الله عليه وسلم احوال او افعال خو خبرې نه دي نو بيا ولې په حديث کې شميرل شوى دي ددغه اعتراض په اړه د اسلامي امت علماء دغه ځواب غوره گڼلې چې احوال او افعال د کثرت له امله يې په حديث کې شميرلي دى او بله دا چې علماى کرامو ليکلي دي چې دحضرت محمد صلى الله عليه وسلم اقوالو ، احوالو او افعالو ته حديث ويل خو دساخته او له ځانه جوړه شوې اصط
د نظريې او ايمان (باور) تر منځ توپير
دا د پورته سرليک اړتيا ځکه پېښه شوه چې ښاغلي زاهد خان شيدا د خپلې لورينې له مخې د امېل پښتومجلې څو گڼې د ډالۍ په دود راکړې ، يوه يې هم د ( رحمان بابا) نمبر وه چې سرسري مې ولوسته ، خو ژر مې د ښاغلي (شهاب عزيز ارمان) پر ليک د (رحمان بابا په شاعرۍ کې د قران او حديث اثرات ) سترگې ولگيدى د همدغه ليک په پاى کې( د اميل پښتو مجلې د( رحمان بابا) د نمبر جولاى – دسمبر ٢٠١٤په ٩٥ مخ )کې يوه جمله ده چې نيوکه او اعتراض پرې کېداى شي . ټوله جمله په دې ډول ده (يوه (نظريه) چې د اسلامي نړۍ
د ځينو لغاتو او کليمو معناوې
ليک: فضل قادرانډيوال موشگاف ( ژورو بارکيو ته کتونکي) ( بارک بين ) نکته چين ، ژور کتوونکي ته وايي په پښتو ادب کې حميد بابا موشگاف بلل شوى دا يې لقب دى حميد بابا په خپله شاعرۍ کې يې له ډير بارکبينۍ او ژورتيا څخه کار اخيستى دى پس له دوى نه (موشگاف )عبدالحميد دى چې يې ووې ښه نازک نکته دان شعر (پير محمد کاکړ) پس له ده نه (موشگاف) عبدالحميد دى باريکي يې د کلام ده ځان د شعر (شمس الدين کاکړ) شگاف
زرکلن تاریخ، سل کلنه خپلواکي، یوویشتمه پيړۍ او دافغان ولس برخلیک
همم، کله چه دستیج سر ته پورته شو کله چه مایک مو لاس ته ولویږي او کله چه په محراب کي دجامع مخي ته ناست وو په لاف وهلو نه ستړۍ کیږو. ډیر لیرۍ به نه ځم، انګریزانو ته مو ماته ورکړه روس مو په ګینډو کړ جهاد مو وګاټه، شوروي اتحاد مو ړنګ کړ، شرقي اروپامو آزاده کړه هغه مو وکړل دا مو وکړل... خو آیا په حقیقت کي مو دهیواد په ګټه او دولس هوسایني لپاره کومي لاسته راوړنۍ لرلې دي؟ نخیر نه، دنړۍ په کچه تر ټولو غریب اوبيچاره افغان ولس دي چه په نس نه ده موړ . که رښتیا ووایو نه کوم اسقلال لرو نه دکوم شي
