ټول افغان څیړنیزې مقالې
تاریخ جعلی اشکانی
تاریخ جعلی اشکانی مصطفی عمرزی در سلسله ی جعلیات مجوس، تاریخ اشکانی، خیلی طولانی ست. به اثر تلاش های مغرضانه و بی وقفه، در خلای عُمق تاریخی مجوس، هرچند با تمام نشانه های آشکار میراث فرهنگی، سیاسی و اجتماعی یونانی ها، اما وصله درست کرده اند تا سر آن به پدیده ی موهوم هخامنشی برسد. بررسی و بازخوانی تنقیدی تاریخ جعلی اشکانی، به این لحاظ نیز مهم است که از آن جهت تبیین عُمق تاریخی زبان به اصطلاح فارسی یا پارسی، استنتا
فرهنگ پشتو
فرهنگ پشتو پژوهش و نگارش مصطفی عمرزی بحث در زمینه ی «فرهنگ پشتو»، پیش از همه مستلزم نگرش در زمینه ی تاریخ پشتون هاست؛ زیرا کمال تبارز قومی زمانی تبارز می کند که اقوام، موفق به تاسیس کشور می شوند. در واقع امتیار پشتون ها در این هم شمرده می شود که در منطقه ی بزرگی از هند تا آمو و از کشمیر تا اصفهان، حکومت ها ساخته اند/ کرده اند. این پایش سیاسی، بالاخره به دولت ماندگار افغانی در افغانستان، مبدل شده است. در اواخر قرن
عقده های روحانیت مرتجع
عقده های روحانیت مرتجع (پیرامون یک کتاب مبتذل) مصطفی عمرزی یکی از جالب ترین رویداد ها در سلطنت اعلی حضرت شاه امان الله(رح) تدویر لویه جرگه ی پغمان بود. در این شور ملی، افغان ها به نتایجی رسیدند که تبلور آن ها در نماد های ملی هم یادگار مانده است. با این حال، در تنازع داخلی سنت و تجدد، کم نبودند و نیستند افرادی که دوست ندارند با تعمیم معارف، مردم از چنبره ی افراد و اوهامی بیرون بروند که د
رنسانس خیالی بقایای تیمور لنگ
رنسانس خیالی بقایای تیمور لنگ مصطفی عمرزی یادآوری: هرچند قبلاً در این مورد، تذکر داده ام، اما یادآوری دوباره ی آن به این خاطر مهم است که در رابطه، تفصیل بیشتر آورده ام. چند سال قبل، سید انوار سادات در ولسی جرگه با وقاحت تمام از داعیه ای صحبت کرد که در زیر کوشیده ام خلاف آن، ثابت شود. متاسفانه این شخص نکبت- به استثنای بوت کمال ناصر اصولی که بر دهنش خورد- نه فقط تنبیه نشد، بل در حاکمیت ذلت و حقارت اشرف غنی،
ددوحی خبری: دسولی او سوکاله افغانستان هیلی او له طرفینو عام توقعات
ددوحی خبری: دسولی او سوکاله افغانستان هیلی او له طرفینو عام توقعات محمد طاهر ثابت په آزاد او سوکاله افغانستان دهر افغان باور ضرور دی او د دې لپاره باید پاکه مبارزه او کار وکړي. د داسې هدف ریښتینی باور لرونکی بیا اړتیا لري چې خپلو اوسنۍ نظریو ته بیاکتنه وکړی او په هغو له سره نوی غور وکړي ، او هغه ټکي تعدیل او هیر کړي چې له پورتنۍ هدفونو سره ټکر لري. د داسې ذهنیت پرته ، د تل پاتې سولې او هوساینې د راوستولو هدف ناممکن ښکاري. په دی ټکي متکی، زه به د پورته هدف ل
زیان های رفاقت اخوانی
زیان های رفاقت اخوانی مصطفی عمرزی یک نوع خاص برداشت دینی- مذهبی که گویا مرز های مشترک را نمی شناخته، در واقع در عقب ایدیالوژی هایی پنهان مانده که بیش از هزار سال، قدامت دارند. بعضی از روحانیون مرتجع که کمترین شناخت یا علاقه ای هم به منافع ما ملی ندارند تا به تبع آن ها، ارزش هویت سیاسی خویش را بشناسند، نوع دیگر تهدید تمامیت ارضی کشور را ارائه می کنند که گویا در گذشته در میان ملت های مسلمان، وجود نداشته است. این تل
افغانستان د سړې جګړې قرباني
ایا د افغان په پا که خاوره د وخت زبر ځوا ک شوروي اتحاد د پوځي یرغل د رد نا که پیښه ،چې ټو ل نړیوال سوسیالستي سیستم یې له بیخه لړزان او کاواک کړ،د شوروي دولت له خوا د فارس خلیج نفتي زیرمو او د تودو اوبو سمندري بندرونو په لور د وړاندې تګ ، مخکې له مخکې تدوین شوی ستراتیژیکي پلان وُ او که د موجودې وضعې تر آغیز لاندې ،د شوروي دولتي مشرانو د عاجلې غوښتنې او پریکړې محصول ؟... شوروي لښکرکښي د نړیوال سوسیالیستي او پانګوالي سیستمونو ترمنځ ،د نړۍ ویش په سر، د اوږدې ،سړې جګړې د ډګر د ګڼ شمیر نښتو څخه
تجربیات سیاسی سیاه
يكي از ويژه گي هايی كه مي توان به راحتي به كنه ي روح و روان تبعه ی افغان پي بُرد، عنصر «سياست» است. سياستزده گي در بستري از تحولات ناخواسته، جامعه ي افغاني را به نمادي از بازار سياسي نيز مبدل ساخته است. از هنگام تاسيس جمهوريت كه به گونه اي فهرست طولاني از مفاهیم و واژه گان سياسي و سيستمي را وارد فرهنگ سياست و اداره ي افغانستان كرد، تا پس از كودتاي كمونيستي، تجاوز روسان، حاكميت تنظيمي، طالباني و حكومت های پس از طالبان كه تنوع شگفتي به مقوله ي سياسی داده اند، سياست و پرداختن به آن، بحثی
دو روی یک سکه
در میان آثاری که «انجمن شعرا و نویسنده گان» حکومت های کمونیستی، چاپ می کردند، کمتر موردی یافت می شد که به خواندن بیارزد. با حمله بر نخبه گان افغان که پس از هفت ثور، وحشیانه دنبال می شد، آن چه به نام بقایای آنان مانده بود، در حد وابسته گانی که با لحاظ کمیت، هرگز به درستی تنقید نشدند چه قدر کار های پُرمایه داشته اند، تنی چند بیش از همه سر زبان ها افتیده بودند که با سقوط حکومت به اصطلاح خلقی، روی دیگر سکه ی شان هم نمایان شد. بسیاری از کسانی که در حاکمیت کمونیستی به نام نخبه، به ویژه فره
نتیجه ی سهل انگاری ها
در نزدیک به 20 سال اخیر که نوع حاکمیت در افغانستان در زمینه ی تنازع گروهک ها نیز تعریف شد، فرهنگ سازی به منظور تضعیف اکثریت، بیش از همه در آن، جلوه داشته است. این که چه گونه ناعاقبت اندیشی طالبان، نه تنها آنان را به حاشیه کشاند، بل پشتون های دخیل در حاکمیت های پساطالبانی را با دشواری ها مواجه کرد، یک مساله ی درون قومی نیز است که باید سوا از دیگران، تجزیه و تحلیل کنیم، اما ضعف های آشکار یا توجیهات بی جا که به منظور تحفظ مادیات باد آورده، صورت می گرفتند، به معنی خیانت های بی حد و حصر،
حماسه ی سومین پیروزی
افغانستان در قرن نوزده، آماج تجاوز امپراتوری استعماری انگلیس نیز قرار گرفت؛ هرچند محاسبه ی استعمارگران، اشتباه از آب درآمد که فکر می کردند به امتداد اشغال سراسر هند، می توانند جغرافیایی را درنوردند که از قبل در زمینه ی «تفرقه بیانداز و حکومت کن!»(شعار معروف انگلیسی) از وحدتی بازمانده بود که افغان های سلحشور، اما متحد گذشته، از هند تا آمو و از کشمیر تا اصفهان را اشغال کرده بودند. جنگ های تعیین کننده ی اول و دوم افغان و انگلیس، به شدت به حیثیت جهانی بریتانیای کبیر، آسیب زدند. پس زدن هج
المتوکل علی الله (خرد سیاسی افغانستان)
آرامش های دوران سلطنت اعلی شاه محمد ظاهر(رح) حتی در نوستالژی آن ها حس می شوند. در سال های اخیر، بعضی از فرهنگیان ما کوشیده اند با ردیف تاریخ تصویری دوران اعلی حضرت شاه محمد ظاهر(رح) احساسی را به مردم، به ویژه به جوانان ما القا کنند که از دوران آرامش های افغانستان، به خاطر داشتند. با کاهش طوفان حوادث، اکثراً در مرکز شهر ها، فرصت های زیادی میسر شدند تا مردم ما به مسایلی هم توجه کنند که در پیوند به گذشته ی شان، برانگیزه بودند/ هستند. در این میان، فعالیت های گسترده ی فرهنگی، مدنی و رسانه
دیو جهادي مشر ساتنه د کال په ۴ ملیارده افغانیو ترسره کیږي
آیا ښه به نه وي چه دکال په ۴ ملیارده افغانیو دیو جهادي مشر دساتني په ځاي دبیوزلو ماشومانونسونه ماړه شي؟ ۱۸۰ دجنرال دوستم، ۱۵۰ د محقق او ۱۲۵ ساتونکي د کریم حلیلي او داسي نور....چه پدي سره د هر یوه جهادي مشر مصرف دکال ۴ملیارده افغانیو ته رسیږي. په نظامي تشکیلاتو کي تر ټولو وړوکي جوړښت دلګي ده چه ۱۱ نفره جوړښت لري. دري دلګي یو بلوک جوړوي او دري بلوکه یوه ټولې جوړوي او داسي کنډک، غنډ، فرقه او قل اردو چه تر ټولو لوړ نظامي جوړښت ده. دا چه دجهادي مشرانو دساتني لپاره دلګي او بلوک خو
دشلمې پېړۍ په اوږدو کې دنړۍ دوخت د دوو سترو زبر ځواکونو ترمينځ ديپلوماسي - ۲ برخه
۴- امریکا په لویه جگړه کې له ۱۹۱۷ -۱۹۱۸م کال پورې د۱۹۱۷ م کال متحده ایالات دالمان ددښمنانوپه لیکه کی ودریده خوولسمشرویلسون په عاجزانه خبرواتروسره داڅرگنده کړه چی امریکانه د(همکار)په صفت نه دبریتانیا، فرانسی ، روسی د(دتړون )په صفت جنگیږی . دهمکاراودتړون دمفاهیمومعنی متفاوت د امریکایانوداندونوپه بناچی دخپل ځان لپاره کاوه همدارنگه داورپایانودهغه نظریاتوله مخی چی دامریکایانوپه برخه کی یی لرل خپل اثروکړ. دامریکاولسمشرله نظره متحده ایالاتوداروپایانو په پرتله دلوړواوعالی اهدافولپاره جګړه کوله تر
د تخلص ټاکل
په ادبي ډگر کې زياتره ليکوال د ځان لپاره د تخلص نوم غوره کوي ، چې په ادبي بنډارونو کې په دغه خپل ټاکلي تخلص ياديږي .د وخت په تېريدو سره دغه نوم دومره عام شي،چې په ځينو وختونو کې په اصلي نوم بيا څوک نه پيژندل کيږي. د نړۍ د ادبيانو او ليکوالو سربيره افغان اديبان ،پوهان ،او سياستوال د خپل ار (اصل) نوم سربيره تخلص هم ږدي. دا وه لنډکۍ سريزه اوس به راشو د تخلص معنا ته او يو ځل به دغه ويى (لفظ) او کلمې ته لږځير شو. تخلص عربي کلمه ده ،چې په صرفي مصادرو کې د تفعل باب مصدر دى ، لغوي مانا ي
په پښتو کې د عربي کليمو ليکلار
دا خبره څرگنده ده چې ژبې په يو بل ځانگړې اغيز لري او بيا په تېره پښتو د عربي ژبې ځانگړى اغيز خپل کړى دى، د عربي ډېرې کليمې په پښتو کې ځاى شوي او کارول کيږي او داسې هم گڼل کيږي چې دغه عربي کلمې د پښتو خپلې شوي دي. په پښتو کې د عربي کلمو کارول په دوو ډولو ويشل شوي دي. يوه ډول مفغن او بل نامفغن :١_ هغه عربي توري چې په مفغن کيدو سره يې ارمعنا بدلون مومي نو دغه کلمې بايد په اصلي بڼه وليکل شي. لکه قاضي، حاکم، الصلوة، محکمه…. ٢_هغه کلمې چې په مفغن کيدو يا بدلون سره يې اصلي معنا ب
ولسمشر په ننګرهار کې له ميرمنو سره وکتل
د افغانستان د اسلامي جمهوریت جمهوررئیس محمد اشرف غني ننګرهار ولایت ته د خپل سفر پر مهال د دې ولایت له یو شمېر ښځو سره وکتل. په دې کتنه کې چې د جمهوري ریاست لومړي مرستیال امرالله صالح، د ملي امنیت سلاکار ډاکتر حمدالله محب او د مشرانو جرګې رئیس فضل الهادي مسلمیار هم حضور درلود، په پیل کې د ننګرهار ولایت د ښځو په استازیتوب پوهاند ذاکره بابکرخېل خبرې وکړې او جمهوررئیس او ورسره پلاوي ته د ښه راغلاست ترڅنګ یې وویل، د سولې په برخه کې ستاسو د هلو ځلو ستاینه کوو، ځکه جګړې تر بل هر قشر د افغانستان
ځمکه څه شی ده؟
ژباړن: غلام حسیني خرم د ځمکې دغه تصویر د شنو مرمرو په نوم هم یادېږي. د امتیاز مرجع: ناسا (NASA) د ځمکې ځوړتیا یا انحراف د موسمونو د رامنځ ته کېدو لامل کېږي. د امتیاز مرجع: ناسا (NASA) ناسا د ځمکې په مدار کې تر لسو ډېرې څیړنیزې سپوږمکۍ لري. دغه سپوږمکۍ ناسا سره د سمندرونو، سطحو او هوا په اړه د څېړنې په برخه کې مرسته کوي. د امتیاز مرجع: ناسا (NASA) ناسا زموږ د سیارې په اړه څېړنه کوي ترڅو د هغې د ساتنې لپاره لارې چارې پیدا کړي. د امتیاز مرجع: ناسا
پاکستان د ښوونيزو (تعليمي) ادارو د پرانستو پريکړه وکړه
د پاکستان د ښوونيزو چارو (تعليم) مرکزي وزير شفقت محمود يوې خبري غونډې ته ويلي دي چې د پاکستان مرکزي حکومت په دريو پړاوونو کې د ټولو ښوونيزو (تعليمي) ادارو د پرانستو پريکړه کړې شفقت محمود زياته وي د نهم ،لسم،يولسم اودولسم ټولګي به د جنوري له اتلسمې نېټې څخه، ابتدايه تر اتم ټولګي پورې به د جنوري له پنځه ويشتمې نېټې ، پوهنتـونونه او د لوړو زده کړو ادارې به د فبرورۍ له لومړۍ نېټې پيل شي د ښوونيزو چارو د وزير پر خبره د بورډ ازموينې به د مى او جون په مياشتو کې ترسره شي
د لمريز او زيږديز کال ترمنځ پرتله
لمريزهجري کال چې دافغانستان ، ايران او دمنځنۍ اسيا په هېوادونو کې رسمي بڼه لري او په نورې نړۍ کې زيږديز کال رسمي دى لمريز هجري کال د وري ( حمل ) له لومړۍ نيټې سره پيل کيږي چې د زيږديز کال د مارچ له ٢١ سره سمون خوري بيا د غوايي ( ثور) لومړۍ نيټه د اپريل له ٢٢ نيټې سره برابره وي د مى ٢١ دغبرگولي ( جوزا) له لومړۍ نيټې سره برابره وي د جون ٢٢ د چنگاښ(سرطان) له لومړۍ نيټې سره برابره ده دجولاى ٢٤ دزمري (اسد ) له لومړۍ نيټې سره برابره ده دا
د نارنج گل مشاعرې پېښليک ته يوه کتنه
هسې خو گران افغانستان داسيا په زړه کې يو داسې هېواد دى چې په ځانگړي تاريخ لرلو سره څوک ترې سترگې نه شي پټولى .دا په دې دليل چې د افغانستان ځينې ولايتونه داسې فرهنگې دودونه لري چې دهېواد زياتره ليکوالان ، شاعران او پياوړي اديبان يې په ځانگړو مراسمو لمانځي لکه د بلخ دگل سرخ ميله ، دپروان دارغوان ميله ، د کاپيسا په تگاب کې د انارو دگل ميله او د ننگرهار دنارنج گل ميله او گڼې مشاعرې چې زمونږ دفرهنگي غنا، بډاينې او ودې لپاره خاص او ځانگړې ارزښت لري او يو تاريخي مقام يې په برخه وي . له دې جم
قوم پرست او قومپال
پرست د فارسې کلمه ده معنا يې پرستش (عبادت ) ده ،لکه اتش پرست ، خداپرست د اورعبادت او د خداى عبادت اوس راځو قوم پرست ښکاره معنا يې د قوم عبادت ده ستونزه داده چې پر دې سيمه( هند، افغانستان ) فارسي له اړتيا پرته واکمني کړى خوکوم خلک چې داکلمه (قوم پرست ) کاروي ترې دا معنا نه اخلي ،دوي دا( پرست) د(پال) پر معنا کاروي لکه قوم پرست معنا قوم پال ، هېواد پرست معنا هېواد پال ، وطن پرست معنا وطن پال په عربي ژبه کې د(رب) معنا ده ، پالونکى عربي ژبې پوهان وايي
د رحمان بابا په کلام کې دعرفان رڼا ته يوه ځغلنده کتنه
رحمان بابا دپښتو يو متصوف ملي شاعر دى په شعرونو کې دانسان د لارښوونې لپاره ډير څه ويلي دي دپيغمبر او الله په پاکو سپيڅلو حقيقي مينه کې د پتنگ غوندې ستي ستي شوى دى ټول شعرونه يې صوفيانه رنگ لري رحمان بابا ته د پښتو په ډگر کې ډير پرمختگ ور په برخه شوي دى او د پښتو شعر او ادب کې يو لوړ مقام او ځاى لري دشعر رنگ او صورت يې په ډيره ساه انشاء او سوز انځور دى نو پوهيږو چې په شعر کې معنوي حقيقت او سوز خوښوي او ساده جمال ( ښکلا) ورته ښه ښکاره کيږي دگل پاچا الفت ادبي بحثونه ) .صديق الله رښتين ويلي
د ښاغلي علي خان تجريد
جره ، مجرد ، او تجريد ، دا عربي کلمې دي او د يواځې او تنها معنا لري.پښتانه وايي چې احمد تجريد شوى، معنا ورسره خلکو خپلې اړيکې پرې کړي او يواځې شوى .د افغانستان په اصطلاح کې مجرد ناواده کړي ته وايي چې ميرمن يا ښځه نه لري يواځى گڼل کيږي .د تجريد معنا تصوراتولپاره او عادي يواځې لپاره پرخپل خپل ځاى هم کاريږي. شاعر تل له يواځيتوب شکايت کوي ، او په يواځيتوب کې ښه آو بد تصورات هم پيدا کيږي .تجريد ښاغلي علي محمد خان اپريدي د خپل شعري جونگ ( ټولگې) ته نوم غوره کړى دى
د پيرسفيدشاه همدرد ترلارښوونې لاندې دوحدت ورځپاڼه
دمهاجرت شېبې وې ،ډيرکوچنى ووم ، ايله مې ښې او چپ لاس پيژانده ،خوله پښتوادب ،سياست، او کلتورسره مې مينه ډيره زياته وه ،دمدرسې د درسونو بوج مې هم راترغاړې وه ، خوپه دې ډگر کې مې له وحدت ورځپاڼې سره لوالتيا پيدا شوه وحدت يواځينۍ پښتو ورځپاڼه وه چې د جهادي مشرانو،سياستوالو خبرونه ،ليکنې او شعرونه يې خپرول گڼ لوستوال يې هم لرلوحدت ورځپاڼه دپيرسفيدشاه همدرد پرزياراو هلوځلو په لومړي وخت کې اردو (الوحدت)پرنوم خپريدله چې په منځ کې (پښتو) شعرونه هم ترسترگوکېدل پرافغانستان چې روسانو تېرې
