بېلابېلې ټولنيزې ليکنې
دپښتولنډۍ
دلنډې جمع«ډېرن» لنډۍ دي. لنډې ستاینزمجرد ښځینه نوم دی. ترډېره بریده دجمع په ډول ویل کیږي. لنډې دوې ماناوي لري: یوه مانائې یوډول «مار» ته وایي. دا«مار»لنډ سپره نرې لکۍ پنډ پیت سرلري. پرځمکه چي پروت وي چندان نه ښکاري. دا«مار» ډېرقوي زهرلري. انسان اوکه ژوی وچیچي یائې وژني یائې خو«عیبي» کوي. دا «مار» د«نیمروز»ولایت په دښتوکي اورېګوکي پیداکیږي. دوېمه مانائې: لنډې مانا لنډ، مختصر اولږ ته وايي. لنډې یو یککړی (فرد)شعردی. په دغه «یوبیتي» کي د«ویونکي» ټول مقصد اویا غوښتنه په لنډ ډول سره ویل سوې ده.
دځان پیداکولو لپاره تر ټولو ښه لاره داده چې د نورو په خدمت کې ځان ورک کړې
دځان پیداکولو لپاره تر ټولو ښه لاره داده چې د نورو په خدمت کې ځان ورک کړې ګاندی موږ څلوېښت یا پنځه څلوېښت میلیونه نفوس لرو دآسیا په وچه کې په یوه ډیر ه حساسه اومهمه ترانزیتی، سوق الجیشی، سیمه ایزه او جیو بین الدولی برخه کې پراته یو.ښایسته آب وهوا او په کافی اندازه دمعادنو ظرفیت او زیرمې لرو دکرهڼې غټو او وړو بندونو لپاره سم زمکنی دهلیزونه لوړې او ژورې سیمې لرو دبرېښنا لپاره هم سولر سیستم او هم داوبو په با لقوه انرژی هره سیمه اوولایت کې ستر منابع لرو. افغانستان خوندورې تازه او وچې
زه ولې پاک استان ته پوک ایستان یا پیکسټین وایم؟؟
(زه ولې پاک استان ته پوک ایستان یا پیکسټین وایم؟؟) څو ورځې مخکې ، په ټول افغان وبپاڼه کې ورور ښاغلي ع.شریفزاد د خپلې لیکنې(څاوهونکی څاکښې دی)په وروستنۍ کرښه کې زما له خولې دا جمله راخیستې" دډاکتر ساپی خبره داهم پوکستان دی او په پوکه تګلاری روان دی."!؛ له ع.شریفزاد صاب نه په مڼنې ؛فکر کووم هغوی پخپله لیکنه کښې دا خبره ښه په زبات رسولې ده؛ بیا هم زه غواړم دې پوک او پوکګرۍ ته لږ شانته تفصیل ورکړم. زمونږ په ګړدودي ژبو(پښتو او دري...) کښې پوک :هغه شي یا کس ته وایی څې په منځ کې تش وي او یا
کره کتنه
د کره کتني کلمه د دوو ګړو څخه جوړه ده چي یومرکب فعلي ښځینه نوم ئې جوړ کړی دی. یاني کره او کتنه. کره ـ مانا سوچه، چاڼه، خالص، بکراونور. کتنه ـ لیدنه، کنترول، نظراچول اودغسي نور.دمانا له مخي کره کتنه ودقیق کنترول ته اوپریوشي باندي دقیق نظراچولوته وايي. کېدای سي چي دهرکار اوفعالیت کره کتنه وسي. هرفعالیت اوکارپخپل ذات کي دوه اړخه لري یاني یوئې ښه اړخ اوبل خراب اړخ. کره کتونکی دواړه اړخه ګوري پرهغه دکره کتني داصوله سره سم خپل چاڼیز بې پلوه نظر وړاندي کوي. دکره کتني اصول دځانه خپلواک بحث دی، چي
څا وهونکی څا کې دی!
مقدمه: پاکستان خپله هر اړخیزه لوبه په ډیرمهارت ، استخباراتی ډول دانګرېز او امریکا په مشوره په سیمه کې راپیل کړه . پاکستان دمالی ، نظامی، عملیاتی پټو او ښکارو معاملو میرو شو! دې خاین میرو لومړی دافغانانو له کورنی اختلافاتو کلتور او فرهنګ څخه داسلام په نوم دومره ګټه پورته کړه چې دلته دهغه دبیان مچال نشته افغان یې په افغان وواژه او داسلام په نوم یې اوه تنظیمه رامنځ ته کړل. پوه او ملی کسان په هره ټاپه او نوم له منځه یوړل نور دلته پاکستان دچټلستان بڼه ځانته غوره کړې ده . داستر خبیث دافغانستان
شپه که تیاره ده مڼې په شمار دی
مشکل چېرې دی ؟ مشکل په ما او تا کې دی تر څو چې ما او تا سم نه شی ستونزې له منځه نه ځی . زموږ فرهنګ کې هیڅ مثقال، خورد، پاو ، اوچارک شخصیت نشته ټول من دی! زموږ فرهنګ کې ډیر داسې دود ونه شته چې له عقیدې او اسلام سر مخالف دی خو موږ یی بیا هم عملی ګڼو او په اسانی یې نه پرېږدو دا یوه روانی ناروغی ده . بله مسئله دسیاست ده . موږ دوچ سیاست اوسرتمبګی په خاطر وژنه یوه عادی خبره ګڼو او په کلنو مو بې ګناه انسانان په همدې پلمه ووژل داهم عملا له اسلام سره ټکر کې یو قبیح عمل دی. دروغ ویل مطلق حر
الحاج محترم مفتي صاحب عبدالسلام سروري ژوندلیک
الحاج محترم مفتی صاحب عبد السلام سروری دمرحوم صوفی سرورخان زوی دمرحوم خدا ینظر لمسی دافغانستان دغزنی ولایت دزنخان ولسوالي دزمانخيلو كلي مشهور په حسن کلا اوسیدونکې چې په کال ۱۴۰۵ هـ ق کې چې د ۱۳۶۳هـ ش سره سمون خوري په خپل پلرني مذکور خای کی پیدا شوی ابتدائی دینی زده کړي یی دخپل مسجد له امامانو څخه وخت په وخت کړي. او عصری زده کړی یی هم څه ناڅه دخپلی منطقی در حمانیه مکتب په انګر کې په وخت د حاکمیت د اسلامي امارت کې کړي. او بيا په کال ۱۴۲۰ھ ق چې د ۱۳۷۸ ه ش سره سمون خوري دديني زده کړو لپاره دخپلي
غرب او ديني ازادي؟!
مخکې له دې چې په لويديځ کې په ديني ازادي خبرې وکړو لومړی به ديني ازادي تعريف کړو چې څه شی ده. ديني ازادي له هغې ازادي څخه عبارت ده چې يو فرد، ډله يا ټولنه دخپلو باورونواو عقايدو په ښکاره لمانځنه، عمل رعايت او عبادتونو کې په پټه يا ښکاره ډول بشپړه ازادي ولري. خو په دې وروستيو کې په منځني ختيځ او په تېره بيا د اسرايلو – فلسطين له جګړې سره په بې ساري ډول د مسلمانانو په مقابل کې په اروپايي او په ځانګړي ډول امریکايي ټولنو کې احساسات راپارېدلي دي ، هلته د مسلمانانو د اړيکو ټولنه چې CAIR په
د حسین (رض) شهادت او د یزیدیت تسلسل
د حساب په قانون کې چې له دوو څخه یو منفي شي نو یو پاتې کیږي، مګر په مینې کې چې دوو څخه یو جلا شي هغه بل هم له منځه ځي. د نړۍ د نژدې دوه ملیارده مسلمانانو ۸۹ سلنه یې سنیان دي او پاتې ۱۱ سلنه یې شیعه ګان. دوئ ټول، څوک په پاخه او څوک په کچه کاڼي نه یوازې د رسول الله (ص) له کورنۍ او یارانو سره بې بریده مینه لري؛ بلکې هغه د خپل ایمان برخه ګڼي او د دې ژورې عاطفې په لرلو سره د ډاډ احساس کوي. زه (ملکزی) که د حسین بن علي رضي الله عنهما په مهال ژوندی وای، نو ما به د یزید په ځای له حسین سره بیعت کړی
په لپو کې، د فکرونو درمندونه
(یو څو لپې فکرونه) د یو داسې دروند قلموال د مقالو ټولګه او د فکري ارزونو نچوړ دی چې د خپلې ټولنې په نبض آګاه، په دردونو یې دردمند او په خوښۍ یې خوښ دی. کله چې موږ د پښتو د معاصر نثر د عروج او ارتقاء خبره شاربو، نو یو له هغو نومونو څخه چې سمدستي زموږ د ذهن په تاخچو کې ښکته پورته شي، هغه د ادیب، شاعر او لیکوال، اسدالله غضنفر نوم دی. نوموړی د هندوکش د پورې غاړې په یوې سترګه ورې، شمله ورې او خوله ورې کورنۍ کې سترګې غړولې دي. د دغه وطنپال او فرهنګپال کهول مشر، استاد محمد صدیق پسرلی دی چې ما له ده
صداقت څه ته وايې؟
صداقت دا دی چې هیڅ اصول او مقررات نه ماتوي، په ډسپلین کې وي، ښه چلند وکړي، ریښتینې خبرې وکړي، د وخت پابند وي، او په صادقانه توګه د نورو سره مرسته وکړي. صادق کیدل د یو کس سره مرسته کوي چې په شاوخوا کې د ټولو باور ترلاسه کړي، ډیرې خوښۍ، د ستر ځواک څخه برکتونه او نور ډیر څه ترلاسه کړى. د صداقت معنی څه ده؟ صداقت په هر ډول دروغ، غلا، یا دوکه کولو څخه انکار کوي. عزت د یو کس د مسلک، زنګ وهلو، یا موقف معیارونو لپاره فعال یا اندیښمن درناوی وړاندیز کوي. صداقت د امانتدارۍ او بې کفایتۍ معنی لري ت
د یوې ښې اړیکې راز!
(یادونه: کیدای شي د دې لیکنې ځنې ټکي، او نظریې زموږ د ټولنې له ځنو ارزښتونو سره په ټکر کې وي، خو په ټول کې به یې لوستل بې ګټې نه وي.) نېکمرغه جوړه هم بی نېمګړتیا نه وي، هغوی هم بحث او شخړه کوي، خو د یوه امریکا یي ارواپوه جان ګاتمن په وینا، یوه ښه اړیکه پر اوو ځانګړنو یا عناصرو تکیه لري: ۱- پوه اوسئ او معلومات ولرئ چې مقابل لورې ته مو څه شی مهم دی. دا د اړیکو هغه ځانګړنه یا برخه ده چې جان ګاتمن یې د مینې نقشې بولي. یوه ذهني نقشه چې ستاسې د ژوندانه د ملګري یا جوړې د ژوند په هکله
زرشک Barberry
زرشک (Barberry) زرشک Berberis(Barberry) چی محلی پښتو او دری نومونه یی تاسی ووایاست د هیواد په هره برخه کی شته کنړ ، نورستان ، بدخشان او نورو ځایونو کې شته یو، تل شین طبی اغزن غرنی نبات دى چی د بحرله سطحه ۱۰۰۰-۲۰۰۰ مترو پوری رشد کړیدی ددی نبات د قد لوړ والی ۳- ۶ متروپوری رسیږی په اسیا، اروپا او امریکا کی شته علمی نوم یی Berberis vulgaris او د Berberidaceae کورنی پوری اړه لری د ثور په میاشت کی چی د حرارت درجه ۱۵-۱۸ درجه د سانتی ګرید شی ګل کوی ګلونه یی خوشه یی شکل لری چی میوه یی سور رنګ لری
دپښتو ژبي (هېګاني)
په پښتولیک کي «هې»په دوه ډوله ده.لکه: جلي(روښانه یا لنډه)«هې» اوبله خفي(درنه یا اوږده)«هې» چي دغه ږغ لرونکي «هېګاني» تل د تورو په پای کي لیکل کیږي، دتوري ږغ بدلوي. لکه دجلي «لنډه یا روښانه» «هې» دتورو په پای کي. لکه: مڼه، اوږه، پښه، ګوښه، غوښه، سته«مثبته رابطه»، نسته«منفي رابطه». دبولګي په توګه: (ډوډې په کورکي سته، یا نسته.) سته رابطه ښه يي عام فعل دی یاني کاراوکړنه نه ښه یي یواځي یوحالت ښه یي اونور. کله چي دغه «هې» دتوري سره ګډه ولیکل سي لکۍ لرونکې یا «هې» دومبکه ورته وايي. لکه: تله، غوټ
(مَچَه)
د ارواښاد حبيبي د نثر یوه لڼډه بیلګه;له ښاغلي ډ.زرین انځور ( دپښتو معاصر داستانی ادبیات -یوه کتنه -۱)څخه انتخاب د متقاعد ډاکټر حمیدالله زړور ساپی (مَچَه) سر مې کوز شو،شوڼډې مې یوه ښکلې رنګینه طلایی پاڼه مچ کړه او خلقو وویل:دا قرآن دی.)) زما په زړه کې د دې مچې سره یو تقدیس آلوده د ارادت لیونۍ جذبه وه!. بله ورځ مې د مور لاسونه په احترام مچ کړه او دې هم زه پر تندي مچ کړم.خو د دې مچو په منځ کښې مځکې او آسمان فرق و،د مور لاسونه مې په درناوۍ او مينې مچ کړل،خو دې بیا په مهربانۍ ا
د ارواښاد ډاکتر کبیر ستوري اتلسم تلین یاد
موږ د تورې او جهاد خلک ډېرښه پېژنو, خو دعلم او قلم خاوندان لږ پېژنو د مځکې پر مخ ټول ولسونه دخپلو وتلو هيوادوالو په برياو وياړي، هغوي نازوی اوتاريخپوهان هغه دتاريخ پاڼوته رسوي، ترڅو دهيواد راتلونکي نسلونه دخپل هيواد دټولنيز،علمي اوفرهنگی برياواودهغوي له قهرمانانونه پوره خبر ووسي. دعلمی ،فرهنگي اوادبی شخصيتونونازول همدارنګه د تاريخي وياړونو اوتاريخي ارزښتونوساتل یوه کړنلاره ده چې له بده مرغه لکه څنګه چې پکار ده په پښتنوکې يې هغه شان څرک نه لیدل کیږي . دايوه پوښتنه ده چې ښايي مو
طلاتپه
طلاتپه د افغانستان په شمال کې د شبرغان ښار په پنځه کیلو متری کې موقیعت لري. د طلا تپه اثار چې د (2) زره کالو راپدې خوا د خاورې لاندې و، د شپږو قبرونو څخه چې (یویې نارینه او پنځه ښځینه و) لاسته رغلل. د دغه سیمې په اړه څيړنې چې د کاوش په نوم عالم لخوا پیل شوي وې، په پایله کې د (20) زرو څخه زیات تاریخي اثار لاسته راغلل. په دغه پخواني اثارو کې سیکې، د غاړې امیلونه، قیمتي ډبرې، کمر بندونه، او تاجونه شامل دي. د څیړونکو په باور دغه اثار د کوشانیانو او یوناني باختري دولت پورې اړه لري. د دې قبرونو
په مسلک او دنده کې بریالیتوب!
څرنګه په خپل کار او مسلک کې بریالي کیدلای شئ؟ که څه هم د دې لیکنې لوستل به تر ډیره د هغو کارکوونکو لپاره ، چې په بهرنیو پرمختللو هیوادونو کې دندې سرته رسوي یو څه ګټور وي، ځکه زموږ د هیواد دننه د کار شرایط او ماحول د نورو هیوادونو سره یو څه توپیر لري، خو بیا هم کیدای شي د مسلک د خاوندانو او دنده لرونکو لپاره د پوهاوي او معلوماتو په زیاتوالي کې مرسته وکړي. ما په تیره لیکنه کې په عمومي توکه د بریالیتوب لپاره لسو سپارښتنو یا لارښوونو ته اشاره کړی وه، راځئ چې داځل په دنده او مسلک کې د بریا
امن ستر نعمت
امن او سوله د ژوند کولو یو مهم او بنسټیز عنصر دی له امن پرته ژوند او پرمختګ امکان نلري . په کومه ټولنه کې چې سوله او امن نه وي هلته بیا سکون او ارام هم نه وي . په تاریخې او فرهنګي لحاظ زموږ په سبمو کې د ولسي سولې او جرګي قوي دود شته او لا تراوسه یې خلک درناوی کوي ،کله چې یو څوک د ځان دپاره سوله او امن غواړي نو پکارده چې دخپلې محلي چم او ګاونډ دپاره یې هم وغواړي داچې افغانستان کې نسبې امن راغلی دی ددې سوله ییز ماحول د ساتلو او دوامد د پاره پکارده چې د له افغانستان څخه د وسلې دود او کلچ
د بریالیتوب راز !
تاسو څرنګه بریالي کیدلای شئ؟ راځئ لومړې د بریالیتوب معنا راوسپړو او پوه شو چې بریالیتوب ستاسو لپاره څه معنا لري؟ ډیر خلک فکر کوي چې بریالیتوب یوازې د مالي او مادي شتمنۍ سره تړاو لري. ځینې خلک آن فکر کوي چې بریا د دوی په قسمت کې نشته یا بریا ددوی لپاره نه ده. نو بریالیتوب څه شی دی او تاسو څرنګه بریالي کیدلای شئ؟ بریالیتوب یو پراخ مفهوم دی، چې کیدای شي بیلابیله معنا ولري. د یوه پوه، وان ډیل له نظره، "یو څه ښه سرته رسیدل، ښه پایله یا ښه محصول" بریالیتوب دی. په عمومي توګه ، بریا
د اسلام دريم بنسټ روژه
روژي میاشت ته په عربي کې رمضان چې د «رَمَض» څخه مشتق شوی په معنی د حرارت او د تیګی حرارت دی د دین علماوپه لمرکښې د کار کولو په معنی را اخیستی یعنی دا میا شت د خوبونو میاشت نه ده د حلال رزق د ګټلو لپاره په هر ډول شرایطو کې د کارکولو په معنی دی او په اصطلاح کښې د اسلامي کال هجری قمری نهمه ۹میاشت ده. الصیام هم ورته وایی صیام په لغت کی د ځان ساتلو په معنی دی او په اصطلا ح د شرع کښې په معنی د نه خوړلو،نه څښلواود خپلو ښځو سره د نه يوځای کیدلو(جماع نه کول) په معنی دی البته د سپیده داغ څخه تر ماښام پ
د ځوانانو نړيوال فيسټوال
دځوانانو نړیوال فيسټيوال World Youth Festival چې د افغان ځوانانو په ګډون د ۱۸۰ هېوادونو، شاوخوا ۲۰ زره ځوانانو پکې برخه اخيستې ده د روسيې په سوچي ښار کې روان دی، دا په نړۍ کې د ځوانانو تر ټولو ستره راټولېدنه ده چې شاوخوا ۲۰ زره کسان پکې ګډون کوي. د نړۍ له ګوټ ګوټ څخه ورته راغلي ګډونوال مدني فعالان، لوستي، ښوونکي، لوبغاړي، فرهنګيان، دواطلب کسان، د خيريه بنسټونو استازي، پنځونکي او خبريالان دي. ځوانان به په دې فيسټيوال کې له یو بل سره د افکارو تبادلې وکړي، اړيکې به پراخې کړي، يو د بل له تجربو څخ
فولکلور کې ملی مبارزین
د انګریز په وړاندې د ملی مبارزینو اتلولي او فولکورکې یې انځور زموږ ولسي ادب؛ په تیره لنډیو، چاربیتو اود ولسی شاعرانو اود هغه وخت د نامدون- شفاهي ادب په رنګینه لمن کې د استعمار په وړاندې د ملی مبارزینو دسرښندنې بیلګې د افغانی - ملي حماسو ثبت شوې پاڼې دي. د پېړیو پېړیو په بهیر کې ویل شوې او سینه په سینه راپاتې لنډیو ویونکی معلوم نه دی، چاربیتې هم همداسې. په نکلونو کی د اتلانونومونه شته، خو راوایان یې هیر شوي، مګر د زیات شمیرولسي شاعرانو نومونه ترموږ پورې رارسیدلی دي. په دې کې یو هم شریف
ځوانانو ته د نړيوالو علمي ،کولتوري او هنري پروګرامونو ګټې
په هېواد دننه او له هېواده بهر په فيسټوالونو، کلتوري، هنري او علمي پروګرامونو او غونډو کې د ځوانانو ګډون ، د هغو په زده کړه، فکري ودې، انتقادي تفکر، خلاقيت، ټولنيزو مهارتونو او د اجتماعي ارتباطاتو په غوړېدنګ کې رغنده رول لري او دوی له داسې غونډو او ناستو څخه يو کتاب خبرې زده کوي ،مبتکرانه تفکر ته یې هڅوي. نو بناُ ددې پرځای چې سياسي اړودوړ او مباحثو کې ښکېل شئ په علمي، هنري، کولتوري پروګرامونو او فيسټيوالونو کې ګډون وکړئ او د خپل فردي او ټولنيز پرمختګ د قوت او ضعف نقطو ته متوجه شئ او د ځان کور
مینه ناکو؛ د حوض کوثر خوب چا لیدلې؟
آیا مینه د زړه درد دی، که د عاطفې سیلۍ؟ د شعور ناره ده، که د فطرت کړیکه؟ د احساساتو شور دی، که د ضمیر سکون؟ د عذاب کړکۍ ده، که د ثواب دروازه؟ د طبیعت رنګ دی که د هوس زنګ؟ د وصال او فراق ترمنځ پل صراط دی، که د رواجونو په ځنځیر تړل شوې خیالي نړۍ؟ آیا مینه شوق دی، اراده ده، لیوالتیا ده که د عزم انتهاء ؟ آیا مینه انعام دې، انتقام دی که د پشکال خړ سیلاب؟ د ساز آغاز دی که د کړاو انجام؟ د الهام سرچینه ده؛ که د تلقین زاره چاودې هڅه؟ آیا مینه تلوسه ده او هیجان دی، که حسرت دی، جرئت دی، برائت دی، یا جنو
