بېلابېلې ټولنيزې ليکنې
د اروا ښاد تراب صاحب ياد
باچاهان که د ډهلي په تخت نازیږي خوار فقير لره د خاورو کڼډولئ دئ رحمان بابا شګوفته کړه لکه لمر جبين هر چا ته چې په تله دې سيه پوش تمام جهان شي کاظم خان شيدا د افغانستان حماسي ، اولسي او د حق د استقرار د پاره رسا غږ تراب صاحب ددې فاني او بېوفا دونيا نه خدای په اماني وکړه او په فزيکي لحاظ يې اړيکې پرېکړې . نور به په مشاعرو، محافلو ، مجلسونو او افغاني معاشره کې ددې په ظاهر ملنګ ، عادي ، کارګر ، په افغاني خړ څادر او جامو پوښلئ ، بې زوره او بې زره
فقر وبیسوادی
بیسوادی تهدید بزرګ وجدی علیه سلامت روانی و اجتماعی می باشد، چون افرادی که دچار فقر سواد هستند نمی دانند که از سلامت جسمی چگونه مراقبت کنند و نمیدانند که جامعه که در آن زیست دارند چه نیازی به این نسل دارد و هر فرد چه مسئولیتی در قبال جامعه خود. پیامدهای ناگوار فقر اقتصادی و فقر سواد در افغانستان. فقر یکی از معضله های بزرگ اجتماعی است حالا چه این فقر اقتصادی باشد چه فرهنگی و یا هم تعلیمی ابتدا باید بدانیم که فقر اقتصادی چیست؟ فقر در لغت نیازمندی و محتاجیت است و در اصطلاح آنست که
د خان عبدالغفار خان اندیښنه د ماشومانو د راتلونکي په هکله
د خان عبدالغفارخان اندیښنه د ماشومانو د راتلونکي په هکله: خان عبدالغفارخان دا درک کړی وو . چې د پښتنو د روښانتیا او ویښیدو له پاره تعلیم ډیر ضروری دی . او دا تصویر د ده د نیت ډیر ښه ښکارندویی کوي . ده به په هر ځای کې ماشومان راغونډ کړل او هغوي به یي علم او زده کړې ته هڅول . کله به چې افغانستان هم راغی په افغانستان کې به یې د ځینو مکتبونو څخه لیدنه او کتنه کوله او زده کونکو ته به یې ارزښتناکه خبری کولي او خپلي تجربی او خاطری به یې ورسره شریکولي . وایي چې ډاکتر خالق زیار د
د رنځونو طبیب!
ادبی ټوټه د رنځونو طبیب! کومه ده هغه ریښیني مینه ، چې د دردمنو په زخمی زړونو ملهم کیږدي ،او زمونږسټړي جنګ زپلي او ستومانه زړونو کې ،نشاط او خوشحالي واچوي . کومه دی هغه د صاحبدل وینا چې زمونږ تیاره زړونه او ضمیرونه په خپل الهامی ویناوو روښانه کړي ،زمونږ زړونو ته د معرفت رڼا وبخښي ، او کومه دی هغه زمونږ د رنځونو طبیب او مسیحا چې زمونږ دا پټ پنهم د زړه دردونه احساس کړي ، او زمونږ په احساس کې شریک شي ، او کومه دی هغه د میني او محبت په رمز پوه یو درد آشنا ، چې مونږ له کرکي او نفرتو
ځوانانو ته څو مهم نصیحتونه
*🔲 ځوانانو ته څو نصیحتونه !* 1 - خپل جنسي غوښتنې قابو کړئ ، دا به ستاسو بریا یا ناکامي یوه لویه وجه وي . 2 - فحاشي او ځان لذت د بریالیتوب تر ټولو لوی قاتل دي . دا ستاسو دماغ ته زیان رسوي . 3 - له شرابو څخه ځان وساتئ ، که نه نو ستاسو عقل به ختم شي . 4 - که تاسو له ځان څخه زیات هوښیار شخص ووینئ ، نو له هغه سره په شریکه کار وکړئ ، سیالي ورسره مه کوئ . 5 - ستاسو د ژوند بشپړ مسئولیت ستاسو پر غاړه دی . بل څوک به ستاسو ستونزې حل نه کړي . 6 - فقط له هغو
د الهام مرغکی!
ادبی ټوټه!مودې وشوي ، چې تا په خپلو خیالونو کې نه وینم ،نور کله به ناڅاپه لکه یوه کوچنې مرغکۍ زما دزړه په ګل بوټو او ښاخونو آخوا اودیخوا را الوتې ، او زما د زړه ښاخونه به دې وخورول ، ته به کله چې راغلی نو ډیری نوی او تازه نوښتونه به دې د ځانه سره راوړل ،کله به دې د معنویاتو له دنیاګۍ څخه یو معنوي روح او کله به دې د عشق او مستۍ له کوڅو څخه د عشق او مستۍ شور او جنون د ځانه سره راوړ ،کله به دې دردونه راکړل ،او کله به دې د میني احساس کې داسي ډوب کړم چې له ځانه به بیګانه شوم ،موده وشوه چې د خپ
شنیده کی بود مانند دیده!
«واعظان کاین جلوه در محراب و منبر میکنند چون به خلوت میروند آن کار دیگر میکنند مشکلی دارم ز دانشمند مجلس بازپرس توبه فرمایان چرا خود توبه کمتر میکنند» شنیده کی بود مانند دیده! کارغه ولې کاغ وکوی ؟ ما دغه مرکه واورېده زه اوس دسترګو لیدلی حال تاسې سره بې له هرډول کرکې، ګټې او خودخواهی شریک کوم موږ هروخت دغه لافې وهو چې ما داوکړه تا داوکړه دما اوتا معادله دتی ویګانو په کچه هم زاړه خلک احساساتی کړی او هرڅه وایی دخبرو اورېدل ، دخبرو کول دخبرو لیکل او دخبرو لوستل هنر او
د رڼا خلک به راځي
د رڼا خلک به راځي! یو څو ورځي به دوران وي د بی هنرو ، څوک چې بی ځایه مغروریږي ژر ورکیږي ،هیڅکله دا خلک په دي حال نه پاتي کیږي ، د دنیا حال د ارهټ د منګوټي په څير دی چې یو د بل پسي راځي ، همداسی د هر چا وار دی چې تیریږي ، او همداسی یو څو ورځي تیارې پر مونږ تیریږي . د رڼا خلک به راځي او د رڼا خلک به راشي ،د تیارو او تیاره ذهنیتونو خلک به ورکیږي ،د چمن به هم پاتي نشي دا سینګار او تجمل ،هر ګل به پریشانه کیږي . د فنا په دي کاروان کې څوک راځي او څوک فنا کیږي .دلته په هیڅ شي باور نشت
هغه ښار چې مذهب يې مینه ده!
هغه ښار چې مذهب يې مینه وه! دا لیک زما د زړه له ژورې برخې راغلی، هغه چا ته چې ما ته یې باور، مینه او امید را زده کړل... ای زما محبوبه! زه دا ليک تاته لیکم، ته چې په سختو ورځو کې راسره يار وې، دا ليک ستا لپاره دی، ته چې، زما د دردونو درمل او زما د ټپونو ملهم شوې. ته چې د غم او پرېشانيو په مينځ کې راته تسل او موسکا شوې. ته چې په تیارو کې راته څراغ او په ستومانيو کې هوساينه شوې. ته چې په شورونو کې راته سکون او په خالی بيابان کې راته ګلزار شوې. ته چ
له سخا او استغنا جوړ پاچا
وبه دې نه وینم سهاره، زه به مړ پروت یم ته چې سبا راخېژې لمره، زه به مړ پروت یم ښایست به ومومې خو غره، زه به مړ پروت یم زما چنار زما نښتره ، زه به مړ پروت یم انځرګل اکا د خپل نوم او کلیمې په واقعي مانا د انځرګل و. څنګه چې د انځر ګل کمیابه او له نورو ګلونو متفاوت دی، نو دی هم همداسې له خپلو وروڼو او تره زامنو څخه متفاوت انسان و. متفاوت په دې مانا چې هر یوه یې خپل رنګونه، ښایستونه، خویونه، ښېګڼې او ځانګړنې لرلې. د قالینې د بېلابېلو رنګونو او ګلونو په څېر د دوی دغې خپلمنځي
انتباهی ټکي
انتباهی ټکي : د سعدی علیه الرحمه له ګلستانه يوه کېسه چې ما ژباړلي او ما د پښتو ادب په اوړو کې اغږلې .او پخپل دوه څلوریځو می رنګینه کړې،چې جلا خپل خوند لري ، د یو پادشاه د پند او عبرت نه ډکي خبري کله کله ، په خپل عجز باندی نظر په حالت، د هر انســــان کوی اثر بزرګانو، لدې لــیاری نه، هر کله په حریم، د ولایت کــــــړی ګــذر نادر یو پادشاه چې د فانی دنیا له ژونده متأثره او په خپل حال ډیر اندیښمند وو .یعنی د زړه په سترګو یې خپل انجام لیده ،او کله کله ب
سوله زموږ په ګټه ده!
سوله کې موږ خپلو مهمو اهدافو ته رسېدلای شو . سوله دخدای ج اود رسول اکرم ص غوښتنه ده. له سولې ښه اوسوکاله ژوند نشی تاء مین کیدلای . سوله دانسانانو لپاره بې تاوانه دریځ دی او انسانی غوښتنې په کې سرته رسېدلای شی. راځی یوځل دې سولې ته لاس ورواچوو او له دې ډیرو بوجیو اوبارونو ګونګوسیو تیر شو چې دا نیمه پېړۍ کې یې هیڅ نتیجه نه ده ورکړې . او باور ولری چې پایله نه لری. کله چې الله ج په خپل کتاب کې مسلمانان یو دبل ورونه ګڼی نو بیا ولې همدغه مسلمانان دسیاست په نوم یو او بل وژنی ؟ ولی دهغو ترمنځ دحق او
د اماتور شننونکی نظر اوتبصرې
ان الذین ءامنوا والذین هاجروا جهدوا فی سبیل الله اولئیک یرجون رحمت الله والله غفوررحیم سورة البقرة ۲۱۸ آیة مؤمنان ومهاجران به عنا نیز رزمندګان راه خدا همه را رحمت خداست رجا هم غفور است وهم رحیم خدا اوس راځو د اماتور شننونکی نظر اوتبصرو ته چې دی څه ډول په آیینه کې خپل ځان ته ګوری؟ په مجموع کې نیوکه ، بخل، حسد او کرکه هرڅوک کولای شی حتی که په څلورو روان وی هم. نیوکه دوه لومړنی ابعاد لری یوه هغه نیوکه ده چې اصلاحی او اصولی اړخونه لری او دیوې ټولنې دودې اوتکامل سبب ګرځی مث
یو ادبی مضمون د لویی ،کبر غرور خودخواهی او ځان لیدنې په هکله!
دا ادبی مضمون چې نن شپه د ۲۰۲۵ کال د اپریل لمړی ورځ ده د فیسبوک ادارې په د خاطرو په لړ کې رالیږلی ده ، دا ادبی مضمون د دولسو نه زیاتو خپرونو کې خپور شوي ، او د شلو نه زیاتو ګروپونو او ډیرو پاڼو کې شریک شوي دی، چې د هغی جملی نه د افغان جرمن آنلاین چې مشهوره خپرونه ده او د دعوت په میډیا کی هم خپور شوی . د لویی ،کبر او غرور ،خود خواهی تکبر او ځان لیدني په هکله د انسان بی حده عاجزی (هر ګز از متکبربوی معرفت نیاید) (بایزید بسطامي ته چــې هر چاته په خـــــــوارو سترګو ګوري
عیدفطر وعدالت
این خواستۀ طبیعی و تاریخی بشر در طول همۀ زمانها و مکانها وادواربوده واست و اجرای آن نیازمند یک روح بلند فکری و غنی و ارادۀ محکم و تدبیر سالم گامهای ثابت است. لذا اجرای آن، کار هر کس و در واقع کار دنیاپرستان و آلوده به دنیای مادی نیست. اجرای کامل و واقعی آن، تنها از عهدۀ ائمه معصومین برمیآید و ما بهاندازۀ وسعی مان باید در جهت تحقق آن گام برداریم.[لایکلف الله الی وسعها….] از نظر اسلام، عدالت یک اصل انسانی و جهانی و مهمترین رکن جامعۀ اسلامی است که بدون آن دین الهی تحقق نمییابد. افغان
نن مازدیګر هم تېر شو - ادبي ټوټه
د اسمان پهٔ ارته او پراخه سینه کې یې د اوښکو ډکې سترګې ګنډلې وې. د باد پهٔ یخو لاسونو کې یې خپله وروستۍ سلګۍ کېښوده. لمر د ښار د ودانیو لهٔ اوږو او د سرو شګو لهٔ منځه ورو ورو خپل زرین څادر ورټولاوهٔ. او دا دی نن مازدیګر هم لکه د نېمګړې سندرې تېر شو او دې لا هاغسې د چا د راتلو د انتظار شیبې شمارلې. پټه خولهٔ او لهٔ اندیښنو ډک ګوګل سره د بام پر سر ولاړه وه او د تېر وخت دا سندره یې پهٔ ذهن کې تاویده: دعا مې د خؤږ زړهٔ اخله پر بام ولاړه اوسه همداسې پهٔ سکڼي سکڼي ماښام ولاړ
د توپان مرغه!
د توپان مرغه! وايي چې توپان نه مخکې، تل د توپان مرغه په پرواز کې وي. ما هم یو مرغه لیدلی، دا څووم ځل دی چې تر توپان مخکې الوځي او ویجاړونکی توپان ورپسې وي. دې مرغه په ۱۹۸۷ کال خپله ځاله کې وزرې پیدا کړې او په ۱۹۹۲ کال له خپلې ځالې مخ په ختیځ راوالوت ورپسې یوه خونړی توپان راغی چې زموږ ټول هېواد او په تېره بیا کابلښار يي لوټې لوټې کړ. په ۲۰۰۱ کال يی د المان په بن ښار کې تر لږې دمې وروسته، بیا افغانستان ته پرواز وکړ او ورپسې یوه خونړۍ زلزله راغله چې دوه لسیزې يي ټول ه
مرور سپرلی!
سکال بیا هم سپرلی زموږ مالت ته نه راځي. په باغونو او دښتو کې به ګلان نه ټوکیږي، غوټیو به خپلې خولې ګنډلې نېولې وي او پرانیستلو ته به يي زړه نه کیږي. چمن به هم له شینوالي لاس په سر وي او د سپرلي نسیم به په کورونو د ګلانو عطر نه ویشي. اسمان به د مرغیو له سیالونو خالي وي، زاڼې به د عسکري پیاده نظام پشان په یوه ستوي لیکه کې په مارش نه لېدل کیږي، بلبلې به ځنډېدلې وي او کارغان به لا د ونو پر سرونو اتڼ کوي. د سپرلي ورېځې به هسک کې د اوښانو کتارونه نه جوړوي او د غرونو پر سر به له نڅا نهیل
۱۴۰۴ هجري لمریز، د مینې که د کرکې کال ؟
مینه د حضرت نوح بېړۍ ده چې حتما خپل منزل او د امن ساحل ته رسي. مینه که عاطفه او تلوسه ده، نو عبادت او ریاضت هم دی. مینه هله د سکون ساه اخلي؛ کله چې د لیکلو لپاره لفظونه ختم او د زړه خال خال داغونه په رغېدو شي. خدایه! د زړه حرم مې داسې بې امامه دی چې نه په کې مونځ د مینې کیږي، نه آذان کېږي له همدې ځایه، کرکه د ټایټینک کیښتۍ ده چې هیڅکله به د سمندر غاړه ونه ګوري. ځکه کرکه د غلطې محاسبې زېږنده او د کینې او نفاق غوجل ده. کرکه یوه روحي ناروغي او الهی عذاب دی. کرکه ه
ځاله
«ځاله» یوه روایتي خوږه کلمه ده، ذهن کې سملاسي د سړي د مرغانو ځاله ګرځي چې کوچني چوچیان يي مور ته د غذا په انتظار کې وزرې وهي. سړي به د هغو ځناورو لکه مارانو یا نولیانو څخه په دې وجه هم کرکه کوله، چې په ځاله کې به يي د مرغانو نوي زیږېدلي چوچیان خوړل. نن مهال څوک د ځالې هغه پخوانی روایتي خوږوالی نه ګوري. اوس د مرغانو د ځالې پرځای چې د مرغانو د چچوړو روزنځی وو، داسې ځالې رامنځته شوي چې هلته چوچیان نه بلکې ترهګر روزل کېږي. په دې ځالو کې ماران او نولیان چچوړي نه خوري، بلکې هغه روزي. دا
کومه برخه یې اکا ډیمیکه ده؟
هر ګونګسی ، هر ه کرکه ، هر نفرت او تعصب هغه که فردی وی او که مجموعی ، اقتصادی وی او که سیاسی، چک ون وی او که چک ټو ، من وی که السلوا ، کچیری قروت وی او که ټېپر ، سابه وی او که پیاوه، سوکړک وی او که ګډلی مخ لری او که څټ . داششنونکی او افسونونکی کله د تی وی په ستېج یو بل ته رد اوبد وایی او حتی لغتې وهی . له بده مرغه همدا کس بیا داکاډمیکه خبره هم کوی. زه نه پوهیږم يوڅو کلیمې تل په دې بې پولې مرکو دنامعلومه او مجهولو مېلمنو لخوا داسلامی امارت په نوم کته او پورته کیږی لکه : میکانیزم، ابزار ، اند،
د ښځو په اړه د ښځو تبعیض
د مارچ د اتمي په مناسبت زموږ په ټولنه کې د نجونو او میرمنو سره تبعیض او بد سلوک، لومړی د میندو او میرمنو لخوا پیل کېږي. دا له هیچا پټه نه ده چې پلرونه د زامنو په زیږون خوښېږي او د لوڼو په زیږد ماڼيجن وي، خو میندې هم د پلرونو د داسې بدرنګ چلند سره همغږې دي. میندې هیڅکله زوی د خپلو څو لوڼو سره مساوي نه بولي، بلکې زیات يي بولي. میندې لکه د پلرونو پشان زوی ګڼلی او لور ناګڼلی اولاد شمېري. میندې په کور کې ښه غذا زوی ته ساتي او ورکوي يي. د ژوند په نورو اړتیاوو کې هم لومړی زوی او وروس
په ټولنیز ژوندانه کې د ښځو رول (د مارچ د ۸مې نیټې په مناسبت)
ښځه د ټولنې د ملا تیر ګڼل کېږي او د ټولنیز اقتصاد، کلتور، سیاست او امنیت په برخو کې حیاتي رول لري. په هېوادنیو چارو کې د ښځو فعال ګډون نه یوازې د کورنۍ اقتصادي ځواک پیاوړی او د ټولنې وده ګړندۍ کوي، بلکې د عدالت، برابرۍ او پرمختګ لامل هم ګرځي. ښځې د هرې ټولنې د کارګري ځواک یوه مهمه او سمه نیمه برخه جوړوي، چې په کرنه، صنعت، تجارت، روغتیا، تعلیم، او نورو برخو کې کار کوي. که په یوه هېواد کې ښځې په تولیدي او خدماتي چارو کې زغرده برخه وانخلي او ترې منع شي، د هېواد د کار قوه سمه نیمه کمیږي او د
د مارچ د ۸مې - د ښځو د نړیوالې ورځې په اړوند
د مارچ ۸مه، د ښځو نړیواله ورځ، د نړۍ په ګوټ ګوټ کې له تعذیب او تاوتریخوالي څخه د ښځو د آزادۍ او د حقونو د برابرۍ له پاره د مبارزې په سمبول اوښتې او د هغوی د بریاوو او لاسته راوړنو د ستایلو سبب کېږي. دا ورځ نه یوازې د ښځو او د ښځو له پاره د تاریخي مبارزو یادونه کوي، بلکې د هغوی د ټولنیز، سیاسي، اقتصادي، او کلتوري حقوقو د خوندي کولو لپاره ټولنې ته د دوامداره هاند او هڅو پیغام هم رسوي. د ښځو نړیواله ورځ یادونه کوي چې د ښځو حقوق یوازې د ښځو لپاره نه، بلکې د ټولنې د عام پرمختګ او سوکاله اجتماعي ژو
د ولي الله ملکزي (له کرکې، کرکه) کتاب په اړه څو ټکي
دا په زړه پورې او زړه راښکونکی نوم «له کرکې، کرکه» هغه کتاب ته ټاکل شوی چې څه موده دمخه له چاپه راووت او د کتاب مینه والو ته په اختیار کې وسپارل شو. د ښاغلي لیکوال او څېړونکي، ولي الله ملکزي صاحب څو نور په زړه پورې، علمي او غني کتابونه تردې دمخه چاپ شويدي. د (دین او جګړه) کتاب او همدارنګه د عرفان او تصوف کتابونه یې په خپل ځای کې د نوښت او ابتکار ترڅنګ د پوره علمي او کلتوري ارزښت درلودنکي دي. یو کتاب کې د مذهب او عقیدې په نوم او رنګ کې د انسانانو د لویو لویو نړیوالو او سیمه ایزو جنګونو د ګ
