بېلابېلې ټولنيزې ليکنې
ابراهیم (ع) مؤسس جامعه دینی
اذ جعلنا البیت مثابه للناس و امناً بخش اول اگر تاریخ را رابطه انسان با جهان تعریف کنیم و انسان را موجودى تاریخ ساز٫ اگاه ٫وبا رسالت بدانیم بى شک افرادى هستند که در نقش آفرینى و جهت دهى تاریخ از جایگاه ومقام بخصوصی برخوردارند.حضرت ابراهیم (ع) در میان همین انسان هاى محورى متمایز و ممتاز است و باید بیشترین سهم را به ابراهیم(ع) بدهیم که چگونه از بین النهرین و سرزمین عراق آن روز شروع مى کند و در شام و فلسطین ادامه مى دهد و در جزیرة العرب حرکت توحیدیش را به کمال مى رساند و در زمین و زمان نق
د مهترلام د ښار لنډه پېژندنه
مهترلام ښار، د لغمان د ولایت مرکز دی چي په شمالي عرض البلد ۳۴ درجو ۳۲ دقیقو او ۳۲ ثانیو ۳۴ درجو ۴۷ دقیقو او نهه ثاینو او د ختیز طول البلد د ۶۹ درجو، ۴۸ دقیقو او ۳۸ ثانیو او ۷۰ درجو، ۲۱ دقیقو او د ۲۳ درجو ترمنځ پروت دی. د لغمان ولایت د افغانستان ختیځ کې موقعیت لري چې له کابل څخه یې واټن سل کیلومتره دی. دغه سیمه له څو غرونو او درو څخه جوړه ده، دغه غرونه په نهایت کې هندوکش سره تړلي دي، نو مهترلام ښار په هغې دره کې موقعیت لري چې د اليشنګ او الینګار دوو سیندونو ترمنځ پرته ده. د "مهترلام" کلمه د لر
د میرمن قمرگلی لنډه پېژندنه(بیوګرافی)
د افغانستان د راډیو او تلویزیون نامتو سندرغاړې، ارواښاده میرمن قمرګله له نن څخه اویا کاله مخکې (د۱۳۳۱ل.= ۱۹۵۲م. دجنوری په یوویشتمه) ننګرهار د ښیوې د ولسوالۍ د شګې په کلي کې یوې کلیوالي - بزګری کورنۍ کې نړۍ ته سترګی پرانیستی دی. له اووه کلنۍ څخه یې دکلی دودنو او خوښیو په ښځینه مجلسونو کی په سندرو ويلو پيل وکړ. څه موده وروسته له ښېوې څخه د جلال اباد بهسودو ته را کډه شول. د میرمن قمرګلی یو مشر ورور هم د خوښیو مجلسونو ته غوښتل کید، خو ډیر ژر تر ده قمرګله ډیره مشهوره شوه. وروسته کله چې د راډیو افغ
وینکُو وَر، د سپینو واورو شین ښار
وینکُو وَر، د سپینو واورو شین ښار ولي الله ملکزی برټش کولمبیا / کاناډا: د کاناډا په جنوب لویدیځ کې، د آرام سمندر په څنډې پروت وینکو ور - Vancouver د برټش کولومبیا (BC) د ایالت تر ټولو ستر ښار دی. د مالګینو اوبو مستو څپو، ګرد چاپيره شنو غرونو چې په سپينو واورو پوښل شوي او د ساحل د رڼو اوبو په سر د کوچنیو الوتکو کښیناسلتو او الوتلو دې ښار ته بې جوړې ښکلا بښلې ده. هره خوا دنګې شنې شیشه اي ودانۍ، د آرایش او سوداګریزو اعلانونو ځل بل او په واټونو کې له موسکا او انرژۍ ډکې څیرې، د دې
دشیطان ناهیلي
یوشیطان یوکروندګر ولید او له ځانه سره ئې چورت وواهه او وېویل:(دغه کروندګربه څرنګه خطا باسم. اولس سره نوکا بې وباسم؛ یوچل ورته جوړه وم.) شیطان ځان د بونیادم (بني آدم) په بڼه کی بزګرته راغی.اودغه کرونګرتې وویل: (زه غواړم، چي ستاسره په ګډه یوشی وکرم.) بزګر ورته وویل: (ښه دی هرڅو چي موواخستل سره نیمی بې کو.) شیطان و دهقان ته وویل: (نمی کوو ئې نه. داسي کوو چي دحاصل سرکه ته واخلې بېخ ئې زما دی؛ کې بېخ ته واخلې سرئې زما دی اویا سراو بېخ ئې که زما وي نو منځ ئې ستا دی.) کروندګر
د ژوندانه ډولونه یا رنګارنګي( Biodiversity)
په همدې ورځو کې د دسمبر له اومې تر نولسمې د کاناډا په مونتریال کې د نړۍ د هیوادونو استازي په یوه کنفرانس کې سره راټول شوی دي. دوی غواړي په داسی لارو چارو غور او بحث وکړي چې د حیاتي تنوع یا د ژوندانه د ببلابیلو ډولونو د له منځه تللو د مخنیوي سبب شي. د نوموړي کنفرانس ګډونکوونکي باید تر ۲۰۳۰ کال پوری داسې هدفونه وټاکي او په یولړ لارښوونکو کړنو سره توافق ته ورسیږي چې طبیعیت ته د نور زیات زیان رسول ودروي. طبیعیت او د ژوندانه ډولونه یې د شاوخوا یو ملیارد پریکون یا قطع کولو له امله له مر
قمرګل د خاطرو سندرغاړې
زه لا ښوونځي ته نه وم تللی. د لمریز ۱۳۳۰ لسیزې د پیل کلونه ول. کلي کې د دیوال شریک ګاونډي چې زموږ خپلوان هم کېده، واده وو. زه د څو نورو همزولو سره زموږ د کور د یوې کوټې پر بام ناست وم او لاندې مو د ګاونډي د کور په حویلۍ کې د واده د مراسمو ننداره کوله. نرې باران ورېده چې ډېر مزاحمت يي نه کاوه. د ګاونډي د حویلۍ په یوه سرکې ښایسته لویه چوتره وه چې د موسیقۍ ارکسترا پرې ولاړه وه. هنرمندانو سره ارمونیه، دوه سره ډول، طبله او سورنی وو. سندرغاړی چې نوم يي راڅخه هېر دی، دا سندره ویله: سالوګی مې لمد
سپیڅلې کرکه !؟
( د نفرتونو د تیارو له ډاره - په زړه کې پټ د مینې لمر ګرځوو) لکه د هرې ورځې په څیر، د لمر وړانګو به د پامیر، تور غر او سپین غر په پراخو ورشو ګانو خپله لمن وغوړوله. او ماښام به سپوږمۍ د اسمان له ګریوانه سر راپورته کړ؛ په څوارلسمې شپې به یې د مستې پیغلې په څیر، چَپَټ مخ نیولې او میینانو ته سترګکونه وهل. خو په نهه ویشتمې شپې به د زړې جادوګرې په شان، ترې تم او له سترګو پناه شوه. شاعرانو به په ځنګل کې خیالي جونګړې او د سیند په غاړه د سپینو شګو څخه محلونه جوړول. ښکته په اباسین کې، د
هوښیارکارګه (نفاق اومغروري بددي)
د پسرلي موسم دی فضا آرامه اوزړه وړونکې ده او طبیعت وټولونباتاتوته نوی ژوند ورکړی او ګُلي ګلذار دی. د یوه ګلبڼ (کوکیاڼه) په انکړ کي یو لوی غټ شین چمن دی، چي شا اوخوا ئې لوي جیګي وني ولاړدي او د چمن پراړخوئې ښایسته او ښکلي رنګارنګ ګلان لکه: (ګلګلاپ، چمبلي، یاسمین، نرګس، رانااوزېبا، ګنډېري اوګلپاڼي اونور دغسي.) ولاړدي، چي پرښکلائې دچمن دښایست لمن غوړولې وه. په دغه چمن کي بیا ډول ډول مرغانو لکه: (کوتري، قُمّري ګاني، توتیان، بلبلي،میناګاني کارګان، زرګي، مړزان، چروندکان، خِر
پر ځان باور
په دنیا کی د ښه ژوند کولو لپاره د انسانی منلی قوتونه شته چی هر ځوک غواړی دغسی منلی قوتونه او صفتونه په ځان کی پیاوړی کړی خو یوازی غوښتنه کار نه کوی ،بلکی ددی مقصد د ترلاسه کولو لپاره ځان ویښول خوځول او پوهول پکار دی او که له زړه څخه پوهیدل غواړو نو په اول قدم کی باید په خپل ځان باور پیدا کړو په خپل مغز فکر وړتیا استعداد ذهن او ټولو روانی حالتونو باید باور پیدا کړو او دا باور باید دعمل په ډکر د خپل وجود او کردار سره حس کړو او په دی ترتیب مسولیت ومنو د مهمو کارونو لپاره ملا وټرو او له د
د دولت او ملت اړيکې
ټولنيز ژوند ټول په روابطو ولاړ دئ . دا روابط د کورنۍ نه نيولې تر کلې ،ولايت او مملکت پورې وجود لري. انفرادي واحدونه د روابطو په وسيله نښلول کيږي او ترکيب يې يو نوی شکل د شريک ژوند منځته راوړي ، چې د حقوقو، مسوليتونو او مکلفیتونو له مخې د انفرادي ژوند سره توپير لري . هر څومره چې ټولنه لوئيژي او پراخيږي يعنی د واړه واحد ( کورنۍ) نه د يوه هېواد (ملت) او يا د ډېرو هېوادونو (بين المللی ټولنه) کچې ته رسيږي ،د روابطو شکل او محتوا هم ورسره تغير پيدا کوي . د ټولنيز ژوند غم -خوشحالي،
د«ژوو»کیسه:(هوښیاري ترزورښه ده)
په یوه ځنګله کي يو زمری او نور ډېر ځنګلي ژوي لکه لېوه(شرمښ)، سورلنډ(چغال) ګیدړه، سوی، پړانګ، ببر(خرس)، سرکوزی (خوک)، کوږ، بیزوګاني اوایږ اودغسي نورو«ژوو» ژوند کاوه. دوی به په میاشت کي یوځلي د زمري حضور ته راتله او مجلس بې جوړ کی. سوی به دانسانانو خبري چي څه پلانونه لري او څرنګه د ځنګله د ژوو لپاره دامونه او تلکي جوړه وي دغسي خبري بې راوړي، چي دا نور ژوي هم په خبرسي او پام وکي چي په تلکه اویا په دام کي بند نسي. ګیدړي بیا دځنګله دننه خبر راوړی، چي په ځنګله کي
په نړۍ کې د لوږې توپان !
د ملګرو ملتونو د خوراکي موادو د نړيوال پروګرام (WFP) د تازه راپور له مخې هر شپه شاوخوا ۸۲۸ ميليونه کسان په نړۍ کې وږي کېږي او په نړۍ کې شاوخوا ۳۴۵ميليونه کسان د خوړو د خونديتوب food security له جدي ګواښ سره مخ دي؛ يانې په دې مانا چې دا شمېر وګړي د منځنۍ او ډېرې کچې کالوري او پروټینو له کمښت او خوارځواکۍ سره لاس وګرېوان دي. دا شمېره د ۲۰۲۲ کال يانې همدې کال په پيل کې ۲۸۲ ميليونه وه. ملګري ملتونه خبرداری ورکوي که ددې لوږې مخه ونه نيول شي هغه لاسته راوړنې به په اوبو لاهو شي چې ددې څو کلونو په او
په عامه ځايونو کې ځانونه څنګه راحت او ارام احساس کړو
په عامه ځايونو کې ځانونه څنګه راحت او ارام احساس کړو. ممکن احساس کړې به مو وي، چې داسې افراد هم شته، چی ښار او بازار ته داخل شي هر څه ورته د معمول خلاف ښکاري. تر تاثير لاندې راځي، ځان کم ورته ښکاري او په ټوله کې کمتري احساسوي. په ولسي برخه کې، چې له ښارونو تر ډيره د ښاپيريو او چالاکيو کيسې کيږي، ډيری وخت ورته له لرو او پرتو سيمو راتلونکي کسان ځان کم وينې. تجربې ښيې، چې ان له خپل ژوند او ځان پورې تړلو مسايلو يې هم زړه توريږي. ځيني مشورې شته، چې ښايي په عملي کېدا سره په ځان کې بدلون
وړوکې کیسه (دخوب مانا)
په تیرو زمانو کي چي د مصروفیت او ساعت تیرۍ لپاره تخنیکي الکترونیکي آلې نه وې نو د مصروفیت اوخوښۍ لپاره ځانګړي خلک وه، چي خلک به ئې مصروفه ساتل. لکه نکلچیان، غزلچیان، دریه لوبونکي، پلزنان، دخوب ماناکونکي، لاسکتونکي او دغسي نور ډېر. دغه ډول خلک به په کلي او بانډو کي نامتو وه او هرچا به هم پېژانده. خو یوه ورځ په کلي کي یوه سړي خوب ولید، چي پاچا ده ته څلوېښت خرماوي ورکړې. چي داسړی له خوب راکښېناست خپل خوب ئې چي لیدلی وو ډېر خوشهاله سو او خپل خوب ئې خپلي مېرمني ته ووایه، چي
د ژوند بدلون اوپرمختګ
د ژوند بد لون او پر مختګ د انسان په فکر پورې اړه لري.څومره چي د يو انسان فکر مثبت وي، دومره به یی ژوند ښکلی وی، او د پرمختګ په لور به يون کوی. څومره چي ديو انسان فکر منفې وي، دومره به یی ژوند بدمرغه او منفې خواته یون کوې. موږ او تاسو باید د خپل ژوند د انکشاق او پر مختګ لپاره ژور او مثبت فکر وکړو، او له هم دې لارې خپلي ستونزي او مشکلات حل او فصل کړو. موږ باید خپل ژوند خپله بدل کړو، هیڅوک نه شي کولای زموږ ژوند بدل کړي دا موږ یو چی خپل ژوند خپله بدله ولی شو. نو د پایلې په توګه ویلی شو ، که غ
خفګان څنګه له منځه يوسو
په اوسنۍ نړۍ کې پر ډيری داسې ميکانيزمونو خبرې کيږي، چې په پلي کېدا سره يې خفګان کنترول او لهمنځه وړلی شو. دا ميکانيزمونه ټول هغه ممکنه لارې موږ ته په ګوته کوي، چې څنګه په اسانۍ او سهولت خپل ژوند پر مخ يوسو. د کايناتو شته نظام د خفګان د لمنځه وړلو ټول فرصتونه لري. يوازې شپه او ورځ چې الله تعالی د سکون موندلو لپاره پېدا کړي؛ د بې سارو بېلګو په ډله کې يوه نمونه ده. نوره نړۍ په ځانګړې ډول لويدځ ډيری داسې پوهان لري، چې د تشويقي وينا پر اساس خلک له سختيو سره مبارزې ته هڅوي. دا چاره ښه اغيز
علم اوعمل په انسانی ډګر کې ازموینه ده!
ولیعلم الذین اوتو العلم انه الحق من ربک فیومنوا به فتخبت له قلو بهم سورة حج ۵۴ ایه زما هدف دلته دروغجن او له پلموډک سیاست او انډوخر څخه نه دی بلکې دعلم او عمل چې لازم او ملزوم دی او یو دبل سره نه جلاکېدونکی اړیکی لری: چوشمع از پی علم باید ګداخت، که بیعلم نتوان خدا راشناخت! دافغانستان رښتینی مسلمان مجاهد ملت دې د اسلامی جهان بینی پر بنسټ له ځان څخه دا پوښتنه وکړی چې قرآن کریم دمسلمانو ستر او سپېڅلی کتاب دی. قرآن کریم دانسانی اخلاقو بشبړ معیار او لارښود دی دغه کتاب په لوړ غږ اعلانوی :قد
خوشبختي
ژباړه . محمدعلي عمري .... یوبادشاه بيماره شو خلګوته یې وويل. خپله نيمه بادشاهي وهغه چاته ورکوم چي زما علاج وکړي . ټول هوښيار خلګ یودبله سره راجمع سوو ترڅو دبادشاه پرعلاج کولو وتوانيږي . ليکن یوڅوک هم پردې باندې نه شو قادره چي دبادشاه علاج وکړي. خو له هوښیارانو ځخه یوه هوښیار سړي وويل . فکر کوم چي دبادشاه علاج به وکړاي شم. که یو خوشبخته سړئ پیداکړئ او لمن یې راپرې کړئ او دبادشاه له بدن سره یې وصل کړئ دب
قانونمندی جامعه
«انَّ اللّهَ لایُغَیِّرُ ما بِقَومٍ حَتّی یُغَیِّروا ما بِاَنفُسِهِم » قانونمندی و چگونگی قوانین و سنتهای حاکم بر جامعه، از مباحث بنیادین و از مبادی فلسفی بحثهای جامعه شناختی در بررسی پدیدههای اجتماعی است و این را باید بپذیریم که بسیاری از مسائل اجتماعی بر پایه آن استوارند. آگاهی از قانونمندی جامعه نقشها و پیامدهای مهمی دارد که عبارتاند از قدرت بر کشف قوانین که شرط لازم پیش بینی پذیری جامعه و تاریخ است، کالبد شکافی و تحلیل دقیق جوامع گذشته، شناخت رخدادهای غیر منتظره و آمادگی برای
ژان ژاک روسو و برتراند راسل، هردو هم از توبره می خوردند و هم از آخور
ژان ژاک روسو و برتراند راسل، هردو هم از توبره می خوردند و هم از آخور عبدالخالق صارم ........................................................ غرب شرارت پیشه، همیشه عناصر هرزه، نابکار، ولگرد، دزد، آدم کش، کوچه یی و نیمه دیوانه خود را که دارای حرف های متناقض و رفتار های دوگانه بوده و غرق در باتلاق جنسی نیز بودند، در زیر نام دانشمند و آزاد اندیش و ترقی خواه و روشنفکر و فیلسوف و نابغه و... بالای ما تحمیل نموده اند، که دو تن این دانشمندان تقلبی به نام های ژان ژاک روسو و برتراند راسل
څوک وایي عقل څوک وایي علم څوک وايي بخت ښه دی
څوک وایي عقل ښه دي ځکه چي د عقل پواسطه کولای شو ټوله نړۍ ورباندي اداره کړو،نامعلومي لاري ورباندي وپیژنو.څوک وایي علم ښه دي ځکه چي دعلم په واسطه کولای شو حلال او حرام سره جلا کړو.اوپه ټوله نړۍ کي چي دا څومره پرمخټګونه دي دعلم برکت دي.څوک وایي بخت ښه دي ځکه چي د بخت پواسطه کولای شو دنیا او اخرت و ګټو.زه دخلکو خبري نه ردوم. لکه څنګه چي دانسانانو چهري توپیر لري همداسي دانسانانو فکرونه هم تفاوت لري. نو ویلی شو چي دری واړه د انسانانو لپاره مفد او ګټور دي ،هغه وخت چي د دری واړو خصوصیات په ځان کي عمل
اوښکې
هغه خپلې عينکې جېب ته واچولې, له دفتره را ووت, د کيڼ لاس کوټې ته ورننوت, ځوانه ډاکټره ښځه د احترام له پاره ورته ولاړه شوه, په غوسه يې ورته وويل, نن اوومه ورځ ده, تا د هو او نه جواب ماته نه دی راکړی, که خوښه دي نه وي هم ووايه او که..... ځوانې ډاکټرې يې خبره ورپرې کړه, ښه سمه ده, ارشد صاحب! زه به ستا دغه غوښتنه ومنم, خو ته به ماته ليکلې راکوې چې ته تر کومه دلې وې, زما تبديلي به نه کوې. ارشد په خندا کې ورته وويل: ته بې غمه شه, زما په موجودګې کې به د چا پلار هم دا جرات و نه کړي چې
سیا سی ګډ ديالوګ عقل، صداقت او باور
«الذین ان مکنهم فی الارض اقامواالصلوةوءاتواالزکوة وامروا بالمعروف ونهواعن المنکر ولله عقبة الامور» سوره حج ۴۰ ایة وقت شعر وشاعری بگذشت ورفت وقت سحر وساحری بگذشت ورفت وقت اقدام است وسعی جد وجهد غفلت وتن پروی بگذشت ورفت عصر٫ عصرموتر ریل است وبرق گامهای شتر بگذشت ورفت تلگراف ارد خبر از شرق وغرب قاصد ونامه بری بگذشت ورفت شد هوا جولانگه نوع بشر رشک بی بال وپر بگذشت ورفت گفت این سخن محمود راوبرفت سعی کن تنبل گری بگذشت ورفت ۱۹۰۹ سراج الاخبار مح
دعقل پالونکی
انسان ښایسته دی ترګلاب هم ښایسته دی ددې دپاره چي همیشه ښایسته پاته شي اوټول خلګ دهغه دوستان شي باید همیشه دادب خیال وساتي ادب یعنی هغه کردار او وینا چي له انسانیت سره ښایي ادب ده . ادب تر عقل لوړ او پورته دی عقل دانسان په وجود کښي دننه یوځواک دی او عقل هغه څراغ دی چي انسان په توره تیاره کښي له غورځېدو څخه ساتي عقل هغه وخت قیمتي وي چي ادب ورسره ملګري شي په عربي کښي یو مقوله ده چي هرشی عقل ته اړتیا لري خو عقل بیا وادب ته ضرورت لري. اوپوهیږو چي دادب سرلاري شاعران وي اوشاعران دي سعد ابن مالک چي د
