مقالې
هیله ده چې تر آخره ولوستل شي!
هیله ده چې تر آخره ولوستل شي! عبدالله وردک انګلستان - جنوری - ۲۰۲۱ ګرانو او قدرمنو وروڼو او خویندو! السلام علیکم و رحمت الله و برکاته! الله(ج) د وکړي، چې ټول روغ او جوړ وئ. ګرانو او قدرمنو لوستونکو! له سلام وړاندې کولو څخه وروسته، غواړم خپله لیکنه په یوه لنډۍ سره شروع کړم. د یادونې وړ ده، چې زه کوم شاعر نه یم. لېکن، دغه لاندې لنډۍ مې ډېره خوښیږي! ”د سپینې خولې یاران د نور دي، د شوتلو پنډو ته د زه نیولی یمه“ دغه پورتنۍ لنډۍ، د اوسني افغانستان حالت ډې
زیان های رفاقت اخوانی
زیان های رفاقت اخوانی مصطفی عمرزی یک نوع خاص برداشت دینی- مذهبی که گویا مرز های مشترک را نمی شناخته، در واقع در عقب ایدیالوژی هایی پنهان مانده که بیش از هزار سال، قدامت دارند. بعضی از روحانیون مرتجع که کمترین شناخت یا علاقه ای هم به منافع ما ملی ندارند تا به تبع آن ها، ارزش هویت سیاسی خویش را بشناسند، نوع دیگر تهدید تمامیت ارضی کشور را ارائه می کنند که گویا در گذشته در میان ملت های مسلمان، وجود نداشته است. این تل
ما همه «افغان» استیم!
ما همه «افغان» استیم! (معرفی کتاب) مصطفی عمرزی تعریف اولویت نقد/ تنقید، جای خالی کاملاً محسوس سالیان پسین است. به این دلیل، گرایش ها به سوی انحرافات سیاسی، بعضی را به جای پرداختن به اولویت ها، به لفاظی و حاشیه پردازی می کشاند.در کشوری که شهرت بین المللی دارد و مولفه های حقوقی زیادی نام مردم آن را تایید می کنند و با حمایت اکثریت، نهادینه شده، تاکید روی آن، غیر معمول است؛ اما باید اعت
د وحيد مژده صاحب وينا
یوازې دوې مسئلې لنډې یادوم، دا پخوانۍ تجربې دي، په کار ده چې بیا ځل تکرار نه شي. دوستانو وویل چې غټ تحول راغلی، رښتیا همداسي ده، یوځل بیا په افغانستان کې لوی قوت "امریکا " ماتې خوړلې ده، او دا لومړی ځل نه دی چې موږ د داسی یو حالت شاهدان و اوسو. دلته پوښتنه پیدا کیږي چې د دې لویو قوتونو "انګلستان، پخواني شوروي اتحاد او امریکا " له ماتولو وروسته زموږ لاسته راوړنه څه ده؟ موږ انګریز ته ماتې ورکړه، حاصل یې په هیواد کې یو ډیکټاټور نظام منځته راتلل و، او د استعمار ځای ډیکټاټو
خلط اوهام
تاریخ نویسی به اثر توهم، جزو شگرد هایی ست که بنیانگذران نهضت جعل و دروغ (شعوبیه)در تاریخ منطقه ی ما کاشته اند. استعانت از این پدیده، پس از آن که عناصر جدید جعل تاریخ چون «آریایی»، وارد تاریخ نویسی های ما می شوند، بیش از همه مردمانی را به توهم انداخته اند که همسویی واقعیت های اجتماعی و تاریخ افتخارات آنان را ناممکن می کنند. در مقوله های نو تاریخی، آن چه به نام مفخره می آید باید با شان مدعا برابر باشد. در مثال های تاریخی واضح، حضور گسترده و فراگیر ترکان از شرق آسیا تا اروپا که به مدنیت
ولې ځينو هغو استراليايي عسکرو چې په افغانستان کې یې ماموريت ترسره کړی و، ځانونه ووژل؟
شاوخوا ۴۰ زره استراليايي عسکرو په افغانستان کې د متحدينو له راتګ سره تر اوسه پورې په دوره يي ډول دنده ترسره کړې ده ، چې په نورو ځايونو سربېره یې زياتره په ارزګان او هلمند ولايتونو کې مېشت وو او هلته یې جګړيز ماموريتونه پرمخ وړل.دې سرتېرو هلته وخت پروخت له طالبانو سره په جګړو سربېره په جنګي جنايتونو او د بې ګناه خلکو په وژلو هم لاس پورې کړی و ، دوی يا تورن او بې وسلې کسان په ډېر بې رحمه ډول وژلي دي او يا یې شکنجه کړي دي او يا یې نور ډول ډول ستونزې او مشکلات پرې راوستلي دي. د دوی ددې ظلمون
افغانستان د سړې جګړې قرباني
ایا د افغان په پا که خاوره د وخت زبر ځوا ک شوروي اتحاد د پوځي یرغل د رد نا که پیښه ،چې ټو ل نړیوال سوسیالستي سیستم یې له بیخه لړزان او کاواک کړ،د شوروي دولت له خوا د فارس خلیج نفتي زیرمو او د تودو اوبو سمندري بندرونو په لور د وړاندې تګ ، مخکې له مخکې تدوین شوی ستراتیژیکي پلان وُ او که د موجودې وضعې تر آغیز لاندې ،د شوروي دولتي مشرانو د عاجلې غوښتنې او پریکړې محصول ؟... شوروي لښکرکښي د نړیوال سوسیالیستي او پانګوالي سیستمونو ترمنځ ،د نړۍ ویش په سر، د اوږدې ،سړې جګړې د ډګر د ګڼ شمیر نښتو څخه
تجربیات سیاسی سیاه
يكي از ويژه گي هايی كه مي توان به راحتي به كنه ي روح و روان تبعه ی افغان پي بُرد، عنصر «سياست» است. سياستزده گي در بستري از تحولات ناخواسته، جامعه ي افغاني را به نمادي از بازار سياسي نيز مبدل ساخته است. از هنگام تاسيس جمهوريت كه به گونه اي فهرست طولاني از مفاهیم و واژه گان سياسي و سيستمي را وارد فرهنگ سياست و اداره ي افغانستان كرد، تا پس از كودتاي كمونيستي، تجاوز روسان، حاكميت تنظيمي، طالباني و حكومت های پس از طالبان كه تنوع شگفتي به مقوله ي سياسی داده اند، سياست و پرداختن به آن، بحثی
دو روی یک سکه
در میان آثاری که «انجمن شعرا و نویسنده گان» حکومت های کمونیستی، چاپ می کردند، کمتر موردی یافت می شد که به خواندن بیارزد. با حمله بر نخبه گان افغان که پس از هفت ثور، وحشیانه دنبال می شد، آن چه به نام بقایای آنان مانده بود، در حد وابسته گانی که با لحاظ کمیت، هرگز به درستی تنقید نشدند چه قدر کار های پُرمایه داشته اند، تنی چند بیش از همه سر زبان ها افتیده بودند که با سقوط حکومت به اصطلاح خلقی، روی دیگر سکه ی شان هم نمایان شد. بسیاری از کسانی که در حاکمیت کمونیستی به نام نخبه، به ویژه فره
نتیجه ی سهل انگاری ها
در نزدیک به 20 سال اخیر که نوع حاکمیت در افغانستان در زمینه ی تنازع گروهک ها نیز تعریف شد، فرهنگ سازی به منظور تضعیف اکثریت، بیش از همه در آن، جلوه داشته است. این که چه گونه ناعاقبت اندیشی طالبان، نه تنها آنان را به حاشیه کشاند، بل پشتون های دخیل در حاکمیت های پساطالبانی را با دشواری ها مواجه کرد، یک مساله ی درون قومی نیز است که باید سوا از دیگران، تجزیه و تحلیل کنیم، اما ضعف های آشکار یا توجیهات بی جا که به منظور تحفظ مادیات باد آورده، صورت می گرفتند، به معنی خیانت های بی حد و حصر،
حماسه ی سومین پیروزی
افغانستان در قرن نوزده، آماج تجاوز امپراتوری استعماری انگلیس نیز قرار گرفت؛ هرچند محاسبه ی استعمارگران، اشتباه از آب درآمد که فکر می کردند به امتداد اشغال سراسر هند، می توانند جغرافیایی را درنوردند که از قبل در زمینه ی «تفرقه بیانداز و حکومت کن!»(شعار معروف انگلیسی) از وحدتی بازمانده بود که افغان های سلحشور، اما متحد گذشته، از هند تا آمو و از کشمیر تا اصفهان را اشغال کرده بودند. جنگ های تعیین کننده ی اول و دوم افغان و انگلیس، به شدت به حیثیت جهانی بریتانیای کبیر، آسیب زدند. پس زدن هج
بی انتها را ته را یاده شوله!
د کابل په یوې څنډې کې د دریو دنګو ودانیو شا ته چې ویل کیږي د کوم ښکره ور زوراکي دي، څو پینه پتره خیمې هم څنګ په څنګ ولاړې او نري نري لوګي ترینه پورته کیږي. هره جونګړه یې د غربت څلی، د بی وسۍ سمبول او د بی عدالتۍ یوه مناره ده. ګرد چاپیره سپینې واورې، تورې خټې او د برق د لینونو په ځای، ژیړ تنابونه ځوړند دي. له ښۍ خوا په دریمې کیږدۍ کې یوه څلور کلنه هلمندۍ یتیمه، له خپلې ملا کړوپې انا، کونډې مور او دوو ګلالیو ورونو سره اوسیږي. په دغه مخامخ مجللو بلډنګونو کې به حتما داسی قاضي یا څارنوال اوسيږ
ارواښاد ابوالمراد امیرحمزه شینواری
حمزه دباز میر خان ملک زوی اودخیبر دتاریخی سیمې نومیالی ادیب ،غښتلی ،مهربان لیکوال،نقاد اوشاعر وه داسلامی تصوف په ابتدایی برخو کې د ژور ې اندېښنې او ځور فکر خاوند داصلاحی او انتقادی نظریو پلوی اوپه معاصر ادب کې دولس پېژندل شوی استاد وه نوموړی په کال ۱۹۰۷ م کال دشنوارو ،ننګرهار ولایت سیمه کې زېږېدلئ او لوی شوی دی په خپله وایی: شک نه شته په دې کې مسلمان یمه زه دلواړګی باشنده یمه ښه ځوان یمه زه هرګز به فنا نه کړمه قامی امتیاز ژوندون به مې په دې وی چې افغان یمه زه لومړنۍ زده ک
المتوکل علی الله (خرد سیاسی افغانستان)
آرامش های دوران سلطنت اعلی شاه محمد ظاهر(رح) حتی در نوستالژی آن ها حس می شوند. در سال های اخیر، بعضی از فرهنگیان ما کوشیده اند با ردیف تاریخ تصویری دوران اعلی حضرت شاه محمد ظاهر(رح) احساسی را به مردم، به ویژه به جوانان ما القا کنند که از دوران آرامش های افغانستان، به خاطر داشتند. با کاهش طوفان حوادث، اکثراً در مرکز شهر ها، فرصت های زیادی میسر شدند تا مردم ما به مسایلی هم توجه کنند که در پیوند به گذشته ی شان، برانگیزه بودند/ هستند. در این میان، فعالیت های گسترده ی فرهنگی، مدنی و رسانه
کومه ډله به په دوحه کې د سولې په زين کړي آس سپره شي؟
څرنګه چې په دوحه کې له مياشتو راهيسې د افغان جګړې د پای ته رسولو لپاره د حکومت پلاوی له طالب چارواکو سره غېږ په غېږ دی ترڅو وکولای شي افغانستان ته سوله راولي. ولې په دې تر اوسه دواړه خواوې چې يو يې حکومت دی ځانونه د جنت شنه طوطيان بولي (ملي اردو او ملي پوليسو) څخه عبارت دي او بله بيا د هغوی مخالفه ډله چې طالبان دي هغوی ځانونه د جنت سپينې او پاکې بلبلې بولي او وايي موږ به بې ډز او ډوزه جنت ته له ځانمرګو بريدو سره داخلېږو وروستۍ او دريمه ډله چې په هېواد کې ژوند کوي هغه پاک او بې ګناه ه
افغان ملت نور سوله غواړي
تاريخ دا خبره څرګنده کړه چې د افغانستان په سياسي لوبه کې په دې ملت تل د ستونزو څپې راغلي، تېرې شوي اوس هم افغانان لاس ګرېوان دي او د ازمېښتو درندې مېچنې پرې وګرځېدې، د زمانو ناکرديو پرې تورونه پورې کړل، د ناوړه جګړې او سرو لمبو ښکار شول ولې افغان ملت د غلامۍ زنځير په غاړه نه کړ او نه کوم استعمار ته په يوې اسانۍ په خپله خاوره کې غاړه کېښوده خو د دې ټولو نېکمرغيو او بدمرغيو په نتيجه کې زموږ هېواد د نورو هېوادو په پرتله يوه پېړۍ وروسته پاتې شو چې ملت يې ټوله پړه لومړی په خپلو افغاني مشرانو او بي
اجنټي يا مودرنه غلامي
د تاريخ د بردګۍ، غلامۍ او د کلاسيک استثمار او استعمار په دوره کې به زورورو او مستبدينو بېوسه او ضعيف بنيادمانو ته د انسان په سترګه نه کتل او انسانان به ئی په زور غلامان کول . ټولنه په دوو طبقو ويشل شوې وه : باداران او غلامان . دبردګانو د ژوند او مرګ واک به د بادار سره وو ، د کاليو او شيانو په شان به يې خرڅول او د حيوان په څېر به يې استعمالول . خو د برده او غلام په فکر او ذهن يې تسلط نه درلود او هغه کرکه او نفرت چې د غلام انسان په مغز کې د برده دارانو په هکله وو د منځه يې نه شوائ و
امریکا یو ټګمار شریکباڼی!
امریکا، افغانستان سره د ۲۰۱۴ کال په اکتوبر کې امنیتي تړون لاسلیک کړ. د امنیتي تړون په سریزه کې ویل کیږي چې دا تړون د افغانستان اسلامي جمهوریت او د امریکا متحده ایالاتو ترمنځ د اوږد مهالو ستراتیژیکو همکاریو د موافقتنامې (د ستراتیژیکو همکاریو موافقتنامه) په تائید چې د ۲۰۱۲ کال د مۍ په ۲ مه لاسلیک شوه او په هغې کې د هغه اصل پر بياټينګار شوی چې دواړه لوري به خپلې همکارۍ ته په ډاډمنه توګه دوام ورکوي، ځکه دوی د افغانستان د خلکو لپاره د يوې عادلانه، سوله یيزې، امنې او له فرصتونو څخه ډکې راتلونکې د ت
په شاګېرس کې زه اول شم
ګرانو او قدرمنو وروڼو او خویندو! السلام علیکم و رحمت الله و برکاته! الله(ج) د وکړي، چې ټول روغ او جوړ وئ. ګرانو او قدرمنو لوستونکو! نن سبا، د ځینو افغانانو له خبرو داسې معلومیږي، چې افغانستان په دغه شلو کلونو کې خورا زیات پرمختګ کړی دی، او ډېرې لاسته راوړنې لري. لېکن، ځینې افغانان بیا له دغه خبرې سره باالکل مخالف دي. زه غواړم پدې هکله، لومړی یوه کلیوالي کیسه درته وړاندې کړم. په یوه کلي کې، یو غریب عسکر نامزد شوی و، او کله چې په لومړي ځل یې، له خپلې کوزدنې (نامزدې) سره
دویمه ښځه یوه لنډه کیسه
ښځې چی سر لاندې اچولی وهء او سترګي یی له اوښکو ډکې وې، په کمزوري آواز میړه ته وواییل “ څه خبره ده ولي دومره وارخطا یی. یو څه موده صبر وکړه انشاالله خدای به موږ ته هم ماشوم راکي” سړي چی له پخوا هود کړی وهء چی بله ښځه به کوي د ښځی خبري ته ځواب ونه وایه او له دي کوټې نه بلي کوټې ته ولاړ او تیلفون یی په لاس کی واخیست او د پیامونو لوستلو ته یی پیل وکړ. د ښځې نور صبر او طاقت تمام شو او بلې کوټي ته ولاړه او له میړه سره یی بیا په خبرو پیل وکړ. “یو چا راته ووییل چی پرون د احمد خان کور ته
