ټول افغان څیړنیزې مقالې
بدلون: ناپوهي، ټوکې او که د تعليمي نظام د ړنګولو پلان؟
د انجونو د زده کړې په اړه د مور ميری سلوک، او که جهالت ته د يو قشر ټېله کول؟ دوه مياشتې او څلور ورځې بشپړې شوې، چې پخوانی حکومت ړنګ، او واکمني طالبانو تر لاسه کړې، طالب مشرانو په لومړي سر کې ويلي و، چې د حکومتدارۍ ټولو خواوو ته به پوره پاملرنه وکړي، خصوصاً د زده کړې برخې ته به متوجه و اوسي.د اوسني ضعيت په هره برخه کتاب کتاب خبرې کېدای شي، خو زده کړه بيا تر ټولو مهمه ده، امارت له پخوا څخه هم د پوهنې او لوړو زده کړو کميسيونونه درلودل، تمه وه چې د پوهنې او زده کړو په برخه کې به ډېر ع
نظری مختصر به تاریخچه ی رادیو در افغانستان (به مناسبت هشتادمین سالګرد تاسیس رادیو افغانستان)
اختراع رادیو انقلاب بزرگی را در جهان خبررسانی و توسعه فرهنگ هابوجود آورد. انتشار صوت توسط امواج بعد از اختراع ماشین چاپ توسط گوتمبرگ، انقلاب دوم در عرصه ی فرهنگ ودانش بود. خصوصاً در ممالک روبانکشاف که سواد در آنها کم است، رادیو در مقایسه با مطابع و نشرات چاپی حایز اهمیت بزرگ است. امسال (۱۴۰۰ش.=۲۰۲۱م.) مصادف است با هشتادمین سال تاسیس رادیو افغانستان و آغاز رسمی نشرات رادیو در کشور، بهتر است، درین بخش با رادیو افغانستان و چهره های نامدار عرصه ی نویسنده ګی، ادب و هنر که درین موسسه فرهنګی خدمت نم
د طالب د کټ شکېدلي مزي او عسکري لواء جګه ولاړه
په جهان کښي که فضاء ده ، که د ځمکي مخ دی ، هیڅ کله د جنګ نه نسي پاکېدلی ، خامخا به په فضاء كښي د ټکر تصافات پېښېږي یعني صعقه برقي ، او پر مخ د مځکي چه دوې څنګ پر څنګ ټولني دي ، هم جنګ سته او هم ویني بهېدل سته ، هغه ټولنه چه ویني بهوي او سره خوري هغو ته حیوانان وايي ، او هغه ټولنه چه یوازي ویني بهوي اما غوښي ئې نه خوري ، هغو ته انسانان وایي ، دواړه ټولني په ذات سره شریک دي ، ولي ؟ چه له عیني کیماوي عنصرونو نه جوړ سوي دي ، په ذات شریک اما دوه لوی فرقونه او تفاوت سره لري ، یو داچه انسانان ا
دا امارة اسلامي له کومه سو ؟؟ د مدینې سردار خو امارة د یو قوم حق بللي !
کله چه رسول الله وفات سو ، انصار راټول سوي وه چه مشر و ټاکي ، کله چه ابکرصدیق خبر سوه ، نو انصارو وغونډي ته ځان ور ورساوه ، څه لفظي شور ماشور پېښ سو ، انصار پر سعد بن عبادة باندي راټول سوي وه ، یعني انصارو غوښتل چه سعد بن عبادة د امارة مشر تعین کړي ، دا د سقیفې د ورځي حکایت اوږد دی ، زه به خبره رالنډه کړم ، رابه سم زما و اصلي خبري ته . ابو بکر صدیق رضی الله عنه ولي رايي وګټلې ؟ یو دا خبره وه چه ابوکر صدیق ستر انسان و ، د داسي اوصاف څښتن و چه سیال ئې نه درلودی ، یو ستر صفت ئې دا و چ
دا مشروعیت بیا څشي دی !! او څه ته ویل کیږي
د طالب له راتلو سره دا د مشروعیت خبره بیا په افغانستان کي پورته کښته کیږي ، طالب له جهان او ملت نه مشروعیت او رسمیت غوښتنه کوي ، او دا غوښتنه ئې نه منل کیږي . رابسم چه دامشروعیت څشي دی ،د مشروعیت اوریدل داسي اواز کوي لکه شریعت ، ممکن له شرعی نه اخستل سوی وي ، خو مشروعیت له له شریعت سره هیڅ رابطه نه لري ، مشروعیت او رسمیت یو سیاسي اصطلاح ده ، هو كله چه حکومت مشروعیت ترلاسه کي ، نو دا مانا چه نوموړي حکومت قانوني سو ، که یو حکومت له سیاسي ابزار رونو په واسطه مشروعیت تر لاسه نکړي پس قانو
حضرت شعیب لورګانو، او د حضرت موسی مېرمني کارکولی او ام المومنین نقاشي کوله
د شرم خبره ده ، چه کفار و یو مسلمان امیر ته په نیکي کولو امر کوي ، او له منکر کړني نه ئې منع کوي ( اې مسلمانه ښه کوه بد مکوه ) پنځه زره کاله پخوا کسب او کار په عام ډول زراعت او مالداري وه د حضرت شعیب علیه السلام لورګانو د مالدارۍ کار کولی ، او دغه د مالدارۍ په کار کښي حضرت موسیٰ ع پر پېښ سوی و، چه واده ئې ورسره وشو حضرت خدیجه کبرا رضی الله عنھا د رسول الله لمړنۍ مېرمن وه ، چه تجارت پېشه ښځه وه ، چه حضرت محمد بن عبدالله يې کاریګر و ، چه په پای کښي د واده کول
غیر متوازنه ټولنه
ښه زراعت ، ښه صناعت ، ښه تجارت ، پوره تولید برق ، پوره خوراکي ټوکي ، پوره دوا او دارو ، خو بالاخره چه ریشتیا سي هیڅ نه لرو. څه چه لرو هغه استقلال او بل د دین علماء کرام لرو الهي خلقت : یو متوازین کیفیت لري ، سترګي د مخ سره یو تناسب لري ، لاسونه د بدن سره یو تناسب لري ، د لاس ګوتي د خپړي سره ،داکیفیت يه ټول خلقت کښي لیدل کیږي او انسانان چه کوم صنعتي تولیدات کوي نو توازون او تناسب له نظر نه دی غورځولی ، دغه هندسي شکل او توازون او تناسب دی چه هر شي ته ښا
راځی دخپل کور دساتني لپاره عاجل اقتصادي تصمیم ونیسو
راځی دخپل کور دساتني لپاره عاجل اقتصادي تصمیم ونیسو طالبان به زر واري دسپینو او زرو کلاګاني جوړي کړي خو فایده به ونلري ځکه هغه به ټولي خیالي وي. طالبان عاجل یوکلن پلان ته ضرورت لري. دا پلان باید لاندې شرایط په نظر کې ولري. 1. دطالبانو حکومت به په نیزدي وخت کې نه امریکایان ومني او نه ګاونډیان. دبندو سرمایو توقع باید ونسي. که هغه آزادې سېي او حکومت په رسمیت وپیژندل سي نه هغه به یو نعمت وي چه شکرانه به یې دنوري ترقي لپاره په نوي قدم اخیستو سره ادا کول غواړي. 2.
هر خدمت او معاملې ته اجل «مسمی» فرض دی بغیر له درو (ملكيت فكري ، مادي ملك شرعي ملکیت او نکاح
هره ملي ، تجارتي ، بین المللي د وثیقې او معاهدې لپاره ضرب الاجل ( "مسمی" ) فرض عین دی !! او تمدید تذکر هم ضرور دی !!! کله چه د لیک دود ډیر کم و ، په هغه وخت کښي ، رب العزت و خپل رسول ته ښوونه په وحی سره وکړه چه د معاهداتو او معاملاتو له پاره لیکل وکړی ( أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا تَدَايَنْتُمْ بِدَيْنٍ إِلَىٰ أَجَلٍ مُسَمًّى فَاكْتُبُوهُ ۚ) ژباړه : اى مؤمنانو، كله چې دكومې ټاكلې نېټې له پاره تاسې په خپلو مينځو كښې دپور دراكړې وركړې معامله كوئ، نو هغه وليكئ .
د افغانستان خطرناکه ګاونډي او د طالبانو په رسمیت نه پیژندلي واکمني
سریزه : کابل ته د طالبانو بیرته ورستنیدلو سره د امریکایانو او ناټو شل کلن جګړیز ماموریت ناڅاپه پایته ورسید. د طالبانو لخوا پرته له یوه ډزه په ډراماتیکه توګه سیاسي واک ترلاسه کولو ورسته افغانستان د یو ناڅرګنده سیاسي برخلیک او نا روښانه راتلونکي په لور روان دی. په افغانستان کې د سیاسي واک تشې رامنځته کیدو سره د دې هیواد د ګواښمنو ګاونډیو هیوادونو لیوالتیاوې، ګټې، ننګونې، اندېښنې او ترینګلتیاوې مخ په ډېریدو دي. د سختدریځو اسلامپالو طالبانو واک
په هېواد کې د نوي نظام ستونزې او د حل لارې
د سیاست په نړۍ کې د يو حکومت ارزونه د هغې حکومت د چارواکو د خبرو او وعدو پراساس نه کيږي بلکې د هغې حکومت د پاليسو او عملې کړو وړو ته د کتلو او تللو پراساس کيږي. کتل کيږي او ارزول کيږي چې حکومت د خپلو خلکو سره څنګه سلوک کوي، د هيواد لپاره کوم اقتصادي، ښوونيز او روزنيز، روغتياوي او نور د پرمختيا او سوکالۍ پلانونه لري او د نړيوالو سره څنګه اړيکې ساتي. د يو هيواد په رغاونې، بسیا او پرمختيا کې د هغې هيواد د چارواکو ذهني وده او پراخوالی، کاري تجربه، د خپلو خلکو په خوی، عادت، افکارو، غوښتنو او
زه تعجب کوم: نظامنامه یا دستور ندی اعلان سوی اود مشروعیت ادعالری.
تاسو تر دا نن پوري نظامنامه او یا دستور ندی اعلان کړې او له جهان نه مشروعیت غوښتنه لرې ، په غالب ګمان چه سیاسي بې سوادي ( عرفي جهل ) در سره مل وی ټول علوم مثلاً (کیمیا ، ریاضي ، هندسه ، جیالوجي او فیزیک )خپله ژبه لري شریعت او فقهه هم خيله ژبه او مصطلحات لري ، دغه سبب دی ، که څوک ځني اظهارت په هغه مسلک او فن کي وکړي چه پکښي وارد نه وي ، لکه جنرال صاحب چه په شریعی مسائلو کی خبري کوي ، مونږ ټول په وپوهېږو چه جنرال صاحب د علم دین نه ښه پوره لیری دی ، ولي ؟ چه جنرال صاح
په ټولنه کي چه نوی بشري نظام یا مفکوره را مینځ ته کیږي ، سپېځلي قران ته اړتیا نه لري ځکه چه قران د حق څښتن وینا وه
قرآن د ټولني د سیاسي جوړښت له پاره ندی نازل سوی د مسلمانانو په ټولنو کښي ستر سیاسي او متدین او متقي شاهان او آمرین تېر سویدي (صلاح الدين الايوبي ، عمر بن عبدالعزیز ، سلطان محمود غزنوي …..) خو د ټولني د سیاسي جوړښت له پاره ئې له قران نه استفاده نده اخیستې ، په سبب د دې کله چه : خير خلق الله محمد عبدالله رسول الله د مدینې منورې ټولنه جوړول نو دستور مدینه ئې ولیکلی ، دستور مدینه او بل نوم ئې میثاق مدینه ، میثاق مدینه د انسان کلام دی او د مدینې د ټولني خلک پر سپېڅلي کلا
د خوف او رجاء په متقارن نقش كښي مسلمان موفق وي ، تنها په خوف کښي ناکام دی
د مځکي پر مخ ډېر انسانان اوسیږي او ټول د خالق مخلوق دي او اکثریت خلګ د خالق نه په ډار کښي ندي ، ژوند په اومېد مخته وړي او ډېر بیا ژوند په خوف کښي تېروي او هیځ اومید نه لري ، او له تریخ ژوند سره لاس او ګرېوان دي ، او سته لږ فیصدي خلګ چه : د ژوند په هره برخه او رابطه کي د خوف او رجاء تر مینځ ژوند تېروي چه : ژوند يې خوښ او له سعادت نه ډک دی ، دا خبره لازم ده چه دا درک کړو چه په مادي شیانو کښی د سعادت رسولو قدرت نسته نسته ، او نه په ماده کښی د شقاوت او بدبختۍ رسولو قدرت سته البته دا جهان درې حصې
پټي لوبي
پــټــي لوبـــــي یو تحلیلي نظر لیکونکی : طاهر اڅکزی دا مضمون په ۷ دقیقو کي لوستل کېدای سي د نړۍ له تاریخ او جغرافیې څخه ښکاري چي کوچني هیوادونه تل د لویو او په تېره بیا د سترو هیوادونو د لوبو میدانونه دي او ستر هیوادونه کوشش کوي د دې لوبو ګټندوی وي، په دې پسې نه ګرځي چي دغو خوارو کوچنیو هیوادونو ته څه پېښیږي. که خبره را لنډه کړو نو له دغو کوچنیو هیوادونو څخه یو افغانستان دی چي پخوا هم د سترو هیوادونو د لوبو میدان و او اوس هم دی. خو پخوانۍ لوب
دیوبند او مذهبي بندونه
په ۵۷ اسلامي هیوادونو او پاتې نړۍ کې د مسلمانانو ټول ټال شمیر، یو ملیارد او ۸۰۰ ملیونو ته رسي. ۸۹ سلنه یې سنیان او ۱۱ سلنه شیعه ګان دي چې زیاتره یې په ایران، عراق او هند کې اوسیږي. د ټولو سنیانو ۴۳ سلنه حنفیان او ۵۷ سلنه یې مالکیان، شافعیان، حنبلیان او اهل حدیث/سلفیان دي. د حنفي مذهب پراختیا درې عمده لاملونه لري: لومړی؛ د امام اعظم ابوحنیفه (۸۰ /۱۵۰هـ ق) خپل علمي شخصیت او له څو تنو اصحابو (رض) سره د هغه لیدنه ده، یعنی تابعي دی. هغه د څلور واړو مذهبونو په امامانو کې تر ټولو مشر او په شرعي اح
تاجکستان د بلې جګړې او فتنې محور ګرزي!
هغه مهال چې شامحمود هوتک د میرویس نیکه له تاریخي سپارښتنې سره سم، د واحد افغانستان د احیاء او عزت لښکر د اصفحان په لور مارش کړل، د اصفحان له نیولو سره زموږ لومړۍ د اوبو جګړه د توران له پان ترک نسل تورکانو سره رامنځته شوه.له دې تاریخي ټکر وروسته کله چې ابدال بابا د معاصر او لوی افغانستان د خوندیتابه دوکتورین ټاکل، نو عثماني دربار ته یې د هغوی د هغه بی ځایه اندېښنو د ځوابولو په موخه یو اوږد ډیپلوماټیک لیک چې له افغان خاورې به د عثماني خلافت مشروعیت او راج له ګواښ سره نه مخ کیږی ولیکل. ځکه د
پنجشیر به نور د واحد او مقتدر افغانستان خوږ ګوته نه وی!
د تیرې اګسټ میاشتی په ۱۴مه نېټه طالبان د کابل تر دروازو ورسیدل، په هېواد کې د وینو، اهونو، دردونو، بمباردونو، چاپو، قیامتونو، بوړبوکیو او سراسری جګړو ټغر ټول شوی وو، مګر دوه خبرو لا هم زموږ زړونه ناکراره کړی وو او بشپړ اطمنان مو نه لرل.یو داچې څه باندی ۶۰۰۰ زره امریکایی یرغلګر لا هم د کابل په هوایی ډګر کې د انخلاء په نوم لکه د غرمی ګورم پنډ وو او بل د هندوکش د هسکو په تسلسل د افغانستان د ښکلاه او غرور له تړانګي پنجشیر څخه د وخت د تر ټولو بدرنګو او بدنامو کرایی لنډغرو له خوا ګران افغانستان
ایا واقعاً موسیقي حرامه ده ،؟
ایا واقعاًموسیقي حرامه ده ،؟ که څوک د خوښیو او ښادیو پر ساز د حرام والي فتوی ورکړي ، مفتي پر خداي تور تړي ? ایا واقعاً موسیقي حرامه ده ؟ ولي نن مطلق حرامه شوه !! لهو الحدیث او تعریف یی : د مفسرینو مقصود له لهو الحدیث نه، د لهو الحدیث د آیة شان نزول . قال الله سبحانه وتعالى، بسم تعالی : (وَمِنَ النَّاسِ مَن يَشْتَرِي لَهْوَ الْحَدِيثِ لِيُضِلَّ عَن سَبِيلِ اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَيَتَّخِذَهَا هُزُو
اسلامی امارت باید دافغانۍ د راکړی ورکړی سیستم بدل کړی
طالبانو ځمکنی فزیکي اشغال ختم کړي دی. الحمد لله. هوایي فزیکی اشغال، سیاسی، خارجی، او اقتصادی اشغالونه لا دوام لری. ددی اشغالو لا پیاوړتیا به دوام و مومي. دپورته اشغالو څخه هغه چه اوس طالبان پکی دملاتړو په څیر برخه اخلی هغه دبهرنی امدادی اقتصادي سیستم پیاده کول دی. امدادی اشغال دبین المللی اورګانو لخوا بیا شروع او طالبان یی په زاریو سره هرکلی کوی. مونږه اوس په دی ضروري وخت کې طالبان نه باندې ملامتوو ځکه دضرورت په وخت کې هر حرام جواز لري مګر هغه دشرک منل وي. خو بیا هم طالبا
اخلاق ، دستور او قانون
د اخلاقو، دستور او قانون مفاهیم د مسئلی د څیړلوپه درشل کی باید د جامعی کلتوراو اجتماعی رواجونه او مناسبات په نظرکی ونیول سی. د تاریخ په مختلیفو دورو کی دهری جامعی کلتور او رواجونه تغیرمومی او تکامل کوی او کله کله اجتماعی روابط و یو داسی لور ته درومی چی د دینی اوامرو او ارزښتنو سره په تضاد کی واقع کیږی. پداسی مواردو کی کلتوری مناسبات د جوامعواو ټولنو د روشنفکرانو او منورینو اشخاصوپه تدبیر او لارښونه د اسلام ددین د پیشوا حضرت محمد ص د ارشاداتو سره مطابق تهذیب کړل سی. د بیلګی په
حجاب ، ستر عورت ، زینت پټ ساتل او سترګي نه جنګول
بسم تعالی : وَقُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُيُوبِهِنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِينَ غَيْ
طالبه زما مداحي نه زده ، نقد کوم خو دزړه د دق لپاره نه
طالبه : هفتې وسولې چه ته و ملت ته ډاد او اطمنان ور کوې ، او راکوې ، دا چه تاسو اطمنان اطمنان وایاست ، د اطمنان په ویلو سره موږ نشو مطمئن کېدلی ، ستاسو ډاډ راکول په هغه مانا دي ، لکه څوک چه په ګوړه ګوړه ویلو خوله خوږه کوي ملت د اقتصادي مرض په تبه اخته دی ، پر تندي باندي لانده ټوکران ایښي او هر دوې دقیقې وروسته د تندي لوند ټوکر وچیږي بیا يي لندېلو ته اړسي ، او ته و مریض ته ناست يی ، تنها دغه دوې جملې ورته وایی چه ډاډه اوسه او لګ صبر وکړه جوړېږې ، په داسي حال کي چه مریض ښه پوهېږي ، چه
د اروا پوهنی مسایل په څلورو برخو کې.
ارواپوهنه په کړکیچ کې زموږ مرستی ته راځي ارواپوهنه هغه علم دی چې تر اوسه یې د انسان د روانی تعادل، د دوی د ناخوالو په کمښت، ښوونه او روزنه، دعاداتو په مثبت بدلون او ټولنیز چلند کی مهم رول ترسره کړی دی. څومره چې اوسنیو څو ورځو کې خلکو سره مخامخ کیږم، د دوی حالت ته چې ګورم، ټول راته (وارخطا)، ویریدلی او آن دا چې زیاتره ډیر ناهیلی ښکاري. ځوانانو د سبا ورځې لپاره خپلی هیلی له لاسه وکړی دی او مشران ستومانه او مظطرف ښکاری، سره له دی چې زه هم چندان جوړ نه یم ! نو ځکه مې د اروا پوهنې مطالعه شروع
د جی شل( G 20) د مشرانو را روانه غونډه (او افغانستان ؟)
دې خبره کې هیڅ شک نشته چې په دغو وروستیو دیرشو کلونو کې دافغانستان شاوخوا لوی سیاسی او جیو پولتیک بدلونونه راغلل. دغو بدلونو د افغانستان ستراتیژیک اهمیت ته ؛ چې پخوا هم مهم و او د نړۍ د لویو قدرتو د محراق مرکز و، نور هم ارزښت ورکړ. که د موضوع له نورو اړخونو تیرشو، یو اړخ یې اقتصادی اړخ دی. د انرژۍ د بحران په دغه دور کې هیڅوک در مرکزی اسیا د انرژیکی زیرمو له پوتانسیل څخه سترګې نشی پټولای. جی شل ډله چې عمدتاً اقتصادی مسایل سره شریکوی، د افغانستان په اړه بی توپیره نده. دا دی دا ځل د دوی غونډه په
