ټول افغان څیړنیزې مقالې
دراني احمد شاہ داوسني افغانستان مؤسس او دپاني پت دتاریخي حماسې اتل
پروفیسور عبدالخالق ۔ رشید
ژب ســـیاســت او ژب پــلان: مــــلي او رســــمي ژبـــې
« قوهٌ الانسان فی عقله ولسانه» دپوهنی دډاکټراوستلر د پنډکتاب
حزب اسلامي او اوسنی افغانستان؛ کره کتنه!
څو ورځې مخکې حکمتيار صاحب شمال ته د لس ورځيني سفر په موخه د زمکې له لارې ولاړ، سفر په داسې مهال پېښ شو، چې په کندز ښار کې طالبانو پر حکومتي مواضعو پراخه بريدونه پيل کړي وو او ښار د جنګ مرکز و، د حکمتيار کاروان له همدې جنګي کندزه د تخار او بدخشان په موخه تېر شو. سره له دې چې زه په دغو ورځو کې د افغانستان اسلامي طبي ټولنې "ايما" له رهبري هيئت سره د درې ورځېني دوبيز کمپ
پښتونستان ، نه انکار کیدونکی واقعیت
سیمه د یوه ستر سیاسی جغرافیایی بدلون سره مخامخ ده . داسې بدلون چې په دې سیاسي جغرافیا کې یو نوۍ هیواد بیا را و ټوکیږي، داسې هیواد چې په نړۍ کې د قدرت او سیاست معادلاتو ته په بشپړه توګه بدلون ورکړي. دا هیواد به د پنجاپستاان ( پاکستان) په شان یو مصنوعي هیواد نه وي چې د یوې استعماري توطیې له مخې رامنځته شي بلکې دا هیواد په خپله د تاریخي او اوسنیو شرایطو په بنسټ جوړیږي. دا هیواد که څه هم ډیر پخوانۍ دی خو د استعماري ځواکونو له خوا په زور او جبر ټوټې ټوټې کړل شوی دی او خپل پخوانۍ
د خرُم تور او سپین !
عبدالکریم خرُم د حامد کرزي د دفتر بې بدیله رئیس، د تېرو اتلسو کلونو د بدمرغیو، ناکامیو، بدبختیو کردار چې تمه ترې کېده خپل سیناوی به ولس ته وړاندې کوي، په دا وروستیو کې د ( څلوېښت کاله په توپان کې ) کتاب لیکلی دی. جالبه دا ده د کتاب پښتۍ توره او خپل تصویر یې په کې سپین چاپ کړی، دا چې خرُم صاحب پخپل سپینوالي نه دی باورې نو خپل عکس یې هم په کتاب کې تور او سپین (یو لوری سپین او بل لوری تور) راوستی دی. له همدې امله ددې لیکنې عنوان مې ورته تور
امارت كه جمهوريت؟
كه موږ اسلامي تاريخ او په اسلامی تاریخ کې د حکومتولۍ بېلگې وڅېړو، نو په دېر روښانه ډول دا راته جوتېږي، چې د اسلام رسالت او لوي هدف په ټول کې دا دی، چې د حکومتولۍ لپاره داسې سیاسی او ټولنیزنظام رامنځته شي، چې د ورورولۍ، سرښندنې، عدالت، وسطیت« منځلاریتوب» ،شورا، پر اصولو ولاړ وي او په انسان باندې د انسان واکمني پای ته ورسېږي، د استبداد، ځان غوښتنې، فرعونیت جرړې پرې او د هوس واکمني د وجدان پر واکمنۍ بدله شي.. او واکمن په دې حالت او نظام کې یوازې د عدالت او غوره اخلاقو بېلگه او ضمانت
خوان خالی
بعضی با آن چه در عمل ثابت می کنند، صحت و سقم آن چه پیرامون آنان پرداخته می شود را آسان کرده اند. اگر به مصداق معامله ی به مثل، مثل پدرامی ها شویم، ناگزیر باید به فحش و توهین پرداخت، اما چون رعایت اخلاقی را اصل می دانیم، بهتر است به کسانی مجال دهیم که با سلوک و رفتار خود، حتی خوشباورانی را آزرده می سازند که پیرامون آنان اغماض می کردند. آخرین اعلامیه ی پدرام که بزرگ ترین اشتباه مسعود
افسانه پردازی و حقیقت تاریخ
در حوزه ی تاریخ نویسی ما تا زمانی که مولفه های بنیان اندیشی، برداشت های تاریخی را از ریشه متفاوت بسازند(واقعی)، رجوع به کتب قدیمی که به خصوص در تاریخ نویسی فارسی، بخشی کاملاً به افسانه و داستان های کودکانه شبیه می باشد، متاسفانه یک زمینه ی پُر استفاده مانده است. هنوز هم تعدادی بی توجه به سنت جعل تاریخ&n
توسعه ی جغرافیایی امپراتوری احمدشاهی
(یک تحلیل تاریخی مورد نیاز) علاقه مندان تاریخ در افغانستان، عموماً با دو نوع نوشتار تاریخی مواجه اند. یکی شکل کلاسیک می باشد که اکثراً از تحلیل عاجز است و با شرح و ثبت رویداد ها می گذرد. در این جنبه، یک بخش دیگر به نام روایت نیز قرار دارد که با ماهیت افسانه یی، حتی غیر قابل قبول می شود. شکل دیگر تاریخ نگاری در افغانستان، بر اساس داده های
تراژیدی سقوط امانی (به یاد و احترام اعلی حضرت شاه امان الله رح)
در تاریخ، مقاطعی نیز رونما می شوند که پایان یک موهبت بزرگ اند. سقوط حکومت مترقی اعلی حضرت شاه امان الله رحمت الله، پایان موهبتی بود که در یک مقطع تاریخی، رونما شد. ما در ایام جشن ها، به خصوص در 28 اسد، یاد و خاطره ی تحقیر استعمار را با شخصیت محوری شاه امان الله، تجلیل می کنیم. در واقع خاطره ی خوش آن دوره و تراژیدی سقوطش، هنوز در اذهان مردم ما باقی
د ډيورند تړون د حقوقی اړخ لنډ تاریخ
د نړۍ نقشې په مخ د افغانستان د اوسنیو پولو له تثبیت څخه نږدې یوه پیړۍ تیریږي . د افغانستان د پولو په ټاکنه کې د روسانو او انگریزانو استعماري غرضونو په کافی اندازه ځای درلود .که د ډ یورند کرښه(په 1893 م کال )کې د افغانستان د نورو پولو سره پرتله کړو، نودغه
بی نیاز از دیون
انتقاد بر پشتون ها، نه فقط منحصر به حال آنان است، بل زماني كه صورت مساله، عمق تاريخي مي يابد، گذشته ي شان را نيز دربر مي گيرد. نقد هار غيرپشتوني كه منطق آن به همه گان آشكار است، وقتی صورت پشتون را در آيينه ي تاريخ مي نگرد، نخست می کوشد شفافيت را مكدر کند تا پس از سياهكاري، به راحتی تصوير بسازد. اين كه گاه در تنقید خویش بر پشتون ها، از ارقام 25
تاملی در بنیان جعلیات
(معرفی کتاب سه هزار سال دروغ در تاریخ ایران) نیاز های ما برای زدودن آلوده گی های فکری، پیش از آن که با تمرکز بر ایدیالوژی های وارده باشند، گونه ای از ایجابات در تدوین تاریخ افغانستان شده اند. باستانگرایی با تحمیق عمق تاریخی که متاسفانه در رقابت منفی با ایران، از ساخته ها و پرداخته های آن، اکنون مواد اساسنامه های ستمی، ماده و فقره می سازند تا واقعیت افغانستان، در سایه
تیوریهای تصنیف طبقاتی جامعه
1. مقدمه: موضوع طبقات و مبارزۀ طبقاتی در جامعه یکی از بحث های پُرجدل علمی و سیاسی نه تنها در افغانستان، بلکه در هر کشور و به مقیاس جهان است که از طرف فلاسفه و دانشمندان علوم اجتماعی در این مورد نظریات و تیوری های متفاوتی داده شده است. در شرایط کنونیِ کشورِ ما جدال بر سر تصنیف طبقاتی و پذیرش روش مبارزۀ طبقاتی یا عدم آن گرم است که به یکی از موانع عمدۀ وحدت و اتحاد نیروهای ترقی خواه، دموکرات، خلقی و عدالت پسند مبدل گشته است. همانگونه که جامعۀ بشری با گذشت زمان در حال دگرگونی است، تیو
د ډيپلوماسۍ په اړه عمومي معلومات
د ډيپلوماسۍ اصطلاح دوه سوه کاله کيږي چې بېلا بېلو اروپايې ژبو ته ننوتلې ده. ډيپلوماسي هم د نورو اصطلاحاتو په څير په لغوي ډول تعريف او پيژندنه لري، د ډيپلوماسۍ لغت د لرغوني يوناني ويي ( ډيپلوما ) څخه اخيستل شوی دی، چې د پاڼې، سند او تصديق مانا لري او هغې پاڼي ته ويل کيږي، چې د لوړو چارواکو لخوا مهر او ټاپه شوی وي او يو چاته د يوې رتبي يا مق
په ځمکه کې لږې اوبه شتون لري
د لیکونکي (زما) مخکنۍ خبرې : په دې پوهېدل پکار دي ، چې ولې ګاونډي هېوادونه په تیره بیا پاکستان او ایران په افغانستان د سولې په راوستو سره د پرمختګ په لور د ګامونو اخستلو نه په اندېښنه کې دي . په داسې حال کې ، چې د اقتصادي پلوه په پښو ولاړ هېواد د خپل ګاوند سره د راکړې ورکړې په ترڅ کې د متقابلو ګټو پر بنسټ ډېر څه تر لاسه کولای شي . خو زمونږ ګاونډیان خپلې ګټې د افغانستان په غمیزه کې لټوي . او د ناامنیو له امله په ټپه ولاړ حالت نه ناوړه ګټه پورته کوي . ښایي یو یې همدا دلیل وي ، چې مونږ د خپلو طب
هندوستان ته د ارياو راتګ
هندوستان ته د ا رياو راتګ ترجمه : خاطرمانېروال که څوک د بنګلور، حيدراباد، چنۍ يا کوچي په ډک بازار کې دا اعلان وکړي چې کانادا، تيلګو، تامل او ملايم ژبې اته زره کاله پخوا د مغربي اسيا نه راغلې دي نو څوک به جواب درنه کړي ۔ که څوک دا خبره وکړي چې هندوستان ته ځنې ژبې څلور زره کاله پخوا د استرايليا نه راغلې دي نو د هندوستان خلک پري غوږ او نه ږروي ۔ که د هندوستان خلکو ته څوک دا اوواي چې ستاسو ځنې ژبې د مشرقي اسيا نه راغلې دي نو بيا به هم څوک توجه در نه کړي ۔ څوک که هندوستان کې هر ځاے او
لاجورد لار افغاني اقتصاد کې روح پوکوي
لاجورد هغه تاریخي لار ده چې نږدې ۲۰۰۰ دوه زره کاله وړاندې د افغانستان د بدخشان ولایت لاجورد د همدې لارې اروپا ته لېږدول کېدل، له دې امله د لاجورد په نامه یاده شوه. دغه ترانزیټي لاره د فاریاب ولایت د آقینې له بندر او د هرات ولایت د تورغونډۍ له بندر څخه پیل او د ترکمنستان د ترکمن باشي بندر په لور غځېدلې او د تورې بحیرې څخه له تېرېدو وروسته د آذربایجان پلازمینې باکو او وروسته له هغه د ګرجستان پلازمینې تفلیس او د تورې بحیرې تر پوتي او باتومي بندرونو پورې رسېږي او سر بېره پر دې د قارص له ب
د افغانستان اوبه او د پاکستان زهر
له څه مودې راهیسې پاکستانۍ رسنۍ په افغانستان کې د اوبو د مهارولو هڅې (لکه د شاه توت پروژه چې هند یې د ۲۳۶ ملیونه ډالرو په ارزښت د کابل په سیمه کې د ۱۴۶ ملیونه مکعب متره اوبو د ذخیره کولو په موخه د پلي کولو نیت لري) د افغانستان او پاکستان په روابطو کې د هند د لاس وهنې د یوې بېلګې په توګه عامه اذهانو ته وروپېژني. د پاکستاني رسنیو دغه په اصطلاح اندېښنې په یو شمېر معتبرو نړۍوالو رسنیو کې هم انعکاس مومي او په افغانستان کې یې هم د جنجالي خبرونو تږي ژورنالستان او رسنۍ په غبرګولو کې ناغېړي نه کوي (دي
ملای شیعه: اهل سنت کافر اند!
با آن چه در برابر ما صوتی و تصویری می شود، می توان پی برد که چرا 15 میلیون مسلمان اهل سنت ایران از حقوق مذهبی و انسانی خویش محروم اند. به نام آزادی های مختلف، ساخت و ساز اماکن شیعه که گویی سمبول های معماری ایرانی نیز اند، تمام شهر های ما را دربر می گیرد. میلیون ها دالر پول این تعمیرات از ایران می آیند. همه می دانند که استطاعت داخلی ا
طالبان ولي هزاره ګان وژني؟
له یوې اونۍ راهیسي په کورنیو او بهرنیو رسنیو کې راپورونه ورکول کیږي چې طالبان په مالستان، جاغوري او خاص ارزګان کې د هزاره قوم وژنه پېل کړي، نه یوازي رسنۍ بلکې ځینې لویدیځ سفارتونه او په ځانګړې ډول په کابل کې د ایران سفارت هم ورته انديښنه ښودلې ده.
پـلورالـیزم + سیـکــولـریزم = د اســلام پــرمـخــتیـا
د دسـتـورالـمـدیـنـې په رڼـا کې Dr. rer. pol. Rahmat Rabi Zirakyar, Califorina, USA zirakyar1234@yahoo.com لومړۍ برخه سیکولریزم د آزادۍ او آزادي د سیکولریزم او دواړه د ولسواکۍ&nb
دتخنیکي ــ اقتصادي څېړنو رپوټ څنګه لیکو ؟
څو مخکنۍ خبرې : نږدې نیمه پېړۍ وړاندې ، ځواني وه د ښوونځي څخه له فراغت وروسته مې د کانواو صنایع په وزارت کې دنده پیل کړه . د رسمي ماموریت تر څنګ مې د تچ (Touch) په توګه د تایپولو په یوه سیالۍ کې د بریالیتوب وروسته د یو ځانګړي قرار داد له مخې د حق الزحمې په بدل کې په انګلیسي ژبه د لویو پروژو د څېړنیزو راپورونو ، قراردادونو اوورځنیزو مکتوبونواو لاسوندونو تایپول هم په غاړه واخیستل . له همغه وخته مې د هر تایپ شوې سکالودمنځپانګې د غوره بڼې جوړولو سره ، که څه هم هغه مهال ( چې کمپیوټر چا نه پیژاند )
سقوط ارزش افغانی پیامد چیست؟
در حالیکه تا دسامبر سال 2017 ارزش دالر آمریکایی حد اقل دربرابر اسعار کشورهای آسیایی نظیر مالیزیا، کوریای شمالی،تایلند، تایوان و سینگاپور کاهش یافته بود، اما امسال از همان آغاز سال جدید ارزش دالر آمریکایی در بازارهای جهانی افزایش بی سابقه یافته است. اینکه علتهای این افزایش بی سابقه&nbsp
8 ثور، شرم آور است
تحول هشت ثور سال 1371 خورشیدی، فصل دوم درامه ای بود که در 7 ثور 57، آغاز کرده بودند. این که چه رویداد هایی پیامد شدند تا دو روز ماه ثور، یادواره های ناخوش باشند، بدون بررسی بنیان ها، در حد بازتاب رویداد هایی خواهند ماند که جناح های مخالف و موافق، به دلخواه تحریف و تعریف کرده اند. بنابراین،
