ټول افغان څیړنیزې مقالې
به ادامه ی خیانت ها
به ادامه ی خیانت ها (معرفی کتاب) مصطفی عمرزی زد و بند های سیاسی از سال ها به این سو، شمال افغانستان را ناامن ساخته اند. با سقوط حکومت شهید داکتر نجیب الله، ساخت انواع عمدی حکومت های محلی تا مانع اقتدار مرکزی حاکم بر کُل کشور شوند، جزو استراتیژی روس ها بود. به ادامه این خیانت، حاکمیت های محلی تنظیمی، تغییر چهره می دهند و با داعیه ی قومی، ظاهر می شوند. تداوم چنین تحول ماهیت، اما نیازمند ه
رابطه جمهوری اسلامی و طالبان
در میانه انفجار و انتحار و توحش تروریسم اسلامی طالبان علیه مردم بی‌دفاع و مصیبت دیده افغانستان، هیئتی از دفتر سیاسی طالبان مستقر در قطر به دعوت وزارت امورخارجه جمهوری اسلامی به تهران آمدند. در تمام طول اقامت این هیئت در ایران، در هر گوشه و کنار شهر و روستاهای افغانستان یک لحظه ماشین ترور طالبان از حرکت باز نایستاد. فقط در یک روز در سه منطقه از کابل انفجارهای مرگبار جان چندین نفر را گرفت. در مناطق تحت کنترل این نیروی وحشی اسلامی، صدها نفر بی خانمان شدند و چندین جوان به هر بهانه‌ای بی
طالبانوته د ډاکتراشرف غنی کلّک دپلوماتیک ګذار
د دوحې هوکړه چې د امریکا او طالبانو ترمنځ د تېرمیلادي کال به فبروري کې لاسلیک شوه دسترو سیاسي او حقوقی خلاو ډک یوه هکړه ده، دې تړون نه یواځې افغانستان ته تاوان ورسا وه بلکې امریکې ئې هم زیانمنه کړه ځکه چې د دې تړون سره د امریکا اقتدار او موقف په جهان کې صدمه وليده، دا چې نن په امریکا کې یو نوې منتخب ولسمشر او نوی حزب یعنی د دموکراتانو ګوند چارې په لاس کې اخیستي دي نوی مشرتابه د دې تړون د ارزونې هوډ لري چې ډېرژربه پیل شي، دا کار به د داوړو هېوادو ګټه خوندي کړي، دا صحیح خبر ده چې دا تړون د ام
خبرو کې ځنډ، د حکومتي پلاوی بې حوصلې کېدل
هر ځل چې به امریکایانو له طالبانو سره په اجنډا کې نوی خبره ور زیاته کړه، طالبانو به په ناستو کې ځنډ راوست، امریکایانو له طالبانو سره په ۱۶میاشتو مذاکراتو کې په پرله پسې ډول جدې فشارونه وارد کړل چې طالبان اوربند ته چمتو کړي، مګر طالبانو تر تړون یوه اونۍ وړاندي د جګړې کمېدلو باندي توافق وکړ. په دوحه کې د حکومتي پلاوي په څیر د خلیلزاد ټیم څو ځله تر دي هم ډیر نهیلي شول، مګر هغوی به له بېلابېلو لارو له طالبانو سره د بیا کیناستلو هڅې کولې، چې قطر او ناروي هیواد په دي برخه کې ډیر فعال وو.
دشواری های زنده گی در تاجکستان
دشواری های زنده گی در تاجکستان مصطفی عمرزی چند شوونیست تاجک در یک حرکت کاملاً از قبل برنامه ریزی شده، در یک مسیر آبی که مرز افغانستان با تاجکستان را در بر می گیرد، در برابر رییس جمهور کمونیست و انحصارطلب فقیر ترین جمهوری نه فقط اتحاد شوروی سابق، بل از نادارترین کشور های کنونی، طلب خیرات کردند. این خیانت آشکار، نه تنها نکوهش نشد، بل بعضی هموطنان در جوگرفته گی آن، از تحقیر خود نیز اباء نورزیدند. قبل از آن که در این رابطه، ب
آجندای مُلی
آجندای مُلی (پیرامون یک کتاب مبتذل) مصطفی عمرزی چندی قبل، برادر میزوف احمد شاه مسعود در یک پُست فیس بوکی از تجربه ی سیاسی کشور های حوزه ی بالکان، اروپای جنوب شرقی، در افغانستان، نوشته بود. نمونه ی او در این غرض، یوگوسلاویا بود که پس از مرگ دیکتاتور مقتدر آن، جنرال تیتو، در جنگ های داخلی درگیر و به چند کشور صربستان، بوسنیا و کرواسیا، تجزیه می شود. چند سال قبل در یک برنامه ای که
مسعود پیژنۍ؟
مسعود پیژنۍ؟ (معرفی کتاب) مصطفی عمرزی در تنازع سیاسی، بهترین شناخت از آشکارایی طرف هایی ست که عملاً در برابر هم قرار گرفته بودند. با پشت سر گذشتاندن حکومت چپی، پی آمد آن بدتر از قبلی شد. در این نوبت، درگیری تا حذف وجدان، کشور ما را بر باد فنایی سپرد که دایماً می وزد. چنین مامول، به این دلیل نیز صورت می گیرد که کسانی علاقه دارند مقدرات ما را در طی طریق افرادی بخوانند که وقتی جوشش جهادی و
عجایب دبیره ها
عجایب دبیره ها مصطفی عمرزی دو- سه ماه قبل، هنگامی که پروفیسور سبستیان هاینه، مشهور به زمری خان در کابل تشریف داشت، تصادفاً او را در کتاب فروشی دانش دیدم؛ هرچند الحاج دانش، قبلاً یادآوری کرده بود که نیاز است با یک مهمان خیلی آگاه در زبان شناسی، تاریخ و ادبیات چند زبان، باید صحبت کنی! منتظر بودم، اما در یک تصادف رونما شد. ضمن آشنایی با پروفیسور هاینه، متوجه شدم که از جریان کار فرهنگی ما در زمینه ی زبان، تاریخ و ادب
زبان حقیر پهلوی
زبان حقیر پهلوی مصطفی عمرزی در شاهکار بی نظیر تحقیق و تنقید زبان دری(تاملی در بنیان تاریخ ایران) در بخش سوم(ساسانیان)، قسمت دوم(پیشینه های ناراستی)، هفت مدخل ستوده وجود دارند که زبان حقیر پهلوی را چنین دسته بندی و تبیین می کنند: - پهلوی، ناتوان ترین و بی نشان ترین خط نگارشی جهان - باز هم در باره ی خط و زبان پهلوی - گنجینه ی به کُلی تُهی خط و زبان پهلوی - شعر پهلوی
تاریخ جعلی ساسانی
تاریخ جعلی ساسانی مصطفی عمرزی در تاریخ نویسی های مجوس/ فارس، سلسله ی در واقع جعلی ساسانی، جایگاه شامخ دارد. مرحوم عبدالحسین زرین کوب در کتاب «دو قرن سکوت» که بعداً با ندامت و خجالت آن را تلطیف کرد، آن قدر در وصف ثروت و مکنت ساسانیان قلابی، می نویسد که از همان سیاهکاری نیز مشهود بود چیزی به نام شکوه ساسانی، وجود ندارد. نوشتم که در تاریخ نویسی های عنصر مجوس، ساسانیان، جایگاه شامخ دارند؛ زیرا با نفرتی که از اسلام و م
تاریخ جعلی اشکانی
تاریخ جعلی اشکانی مصطفی عمرزی در سلسله ی جعلیات مجوس، تاریخ اشکانی، خیلی طولانی ست. به اثر تلاش های مغرضانه و بی وقفه، در خلای عُمق تاریخی مجوس، هرچند با تمام نشانه های آشکار میراث فرهنگی، سیاسی و اجتماعی یونانی ها، اما وصله درست کرده اند تا سر آن به پدیده ی موهوم هخامنشی برسد. بررسی و بازخوانی تنقیدی تاریخ جعلی اشکانی، به این لحاظ نیز مهم است که از آن جهت تبیین عُمق تاریخی زبان به اصطلاح فارسی یا پارسی، استنتا
فرهنگ پشتو
فرهنگ پشتو پژوهش و نگارش مصطفی عمرزی بحث در زمینه ی «فرهنگ پشتو»، پیش از همه مستلزم نگرش در زمینه ی تاریخ پشتون هاست؛ زیرا کمال تبارز قومی زمانی تبارز می کند که اقوام، موفق به تاسیس کشور می شوند. در واقع امتیار پشتون ها در این هم شمرده می شود که در منطقه ی بزرگی از هند تا آمو و از کشمیر تا اصفهان، حکومت ها ساخته اند/ کرده اند. این پایش سیاسی، بالاخره به دولت ماندگار افغانی در افغانستان، مبدل شده است. در اواخر قرن
عقده های روحانیت مرتجع
عقده های روحانیت مرتجع (پیرامون یک کتاب مبتذل) مصطفی عمرزی یکی از جالب ترین رویداد ها در سلطنت اعلی حضرت شاه امان الله(رح) تدویر لویه جرگه ی پغمان بود. در این شور ملی، افغان ها به نتایجی رسیدند که تبلور آن ها در نماد های ملی هم یادگار مانده است. با این حال، در تنازع داخلی سنت و تجدد، کم نبودند و نیستند افرادی که دوست ندارند با تعمیم معارف، مردم از چنبره ی افراد و اوهامی بیرون بروند که د
رنسانس خیالی بقایای تیمور لنگ
رنسانس خیالی بقایای تیمور لنگ مصطفی عمرزی یادآوری: هرچند قبلاً در این مورد، تذکر داده ام، اما یادآوری دوباره ی آن به این خاطر مهم است که در رابطه، تفصیل بیشتر آورده ام. چند سال قبل، سید انوار سادات در ولسی جرگه با وقاحت تمام از داعیه ای صحبت کرد که در زیر کوشیده ام خلاف آن، ثابت شود. متاسفانه این شخص نکبت- به استثنای بوت کمال ناصر اصولی که بر دهنش خورد- نه فقط تنبیه نشد، بل در حاکمیت ذلت و حقارت اشرف غنی،
ددوحی خبری: دسولی او سوکاله افغانستان هیلی او له طرفینو عام توقعات
ددوحی خبری: دسولی او سوکاله افغانستان هیلی او له طرفینو عام توقعات محمد طاهر ثابت په آزاد او سوکاله افغانستان دهر افغان باور ضرور دی او د دې لپاره باید پاکه مبارزه او کار وکړي. د داسې هدف ریښتینی باور لرونکی بیا اړتیا لري چې خپلو اوسنۍ نظریو ته بیاکتنه وکړی او په هغو له سره نوی غور وکړي ، او هغه ټکي تعدیل او هیر کړي چې له پورتنۍ هدفونو سره ټکر لري. د داسې ذهنیت پرته ، د تل پاتې سولې او هوساینې د راوستولو هدف ناممکن ښکاري. په دی ټکي متکی، زه به د پورته هدف ل
زیان های رفاقت اخوانی
زیان های رفاقت اخوانی مصطفی عمرزی یک نوع خاص برداشت دینی- مذهبی که گویا مرز های مشترک را نمی شناخته، در واقع در عقب ایدیالوژی هایی پنهان مانده که بیش از هزار سال، قدامت دارند. بعضی از روحانیون مرتجع که کمترین شناخت یا علاقه ای هم به منافع ما ملی ندارند تا به تبع آن ها، ارزش هویت سیاسی خویش را بشناسند، نوع دیگر تهدید تمامیت ارضی کشور را ارائه می کنند که گویا در گذشته در میان ملت های مسلمان، وجود نداشته است. این تل
افغانستان د سړې جګړې قرباني
ایا د افغان په پا که خاوره د وخت زبر ځوا ک شوروي اتحاد د پوځي یرغل د رد نا که پیښه ،چې ټو ل نړیوال سوسیالستي سیستم یې له بیخه لړزان او کاواک کړ،د شوروي دولت له خوا د فارس خلیج نفتي زیرمو او د تودو اوبو سمندري بندرونو په لور د وړاندې تګ ، مخکې له مخکې تدوین شوی ستراتیژیکي پلان وُ او که د موجودې وضعې تر آغیز لاندې ،د شوروي دولتي مشرانو د عاجلې غوښتنې او پریکړې محصول ؟... شوروي لښکرکښي د نړیوال سوسیالیستي او پانګوالي سیستمونو ترمنځ ،د نړۍ ویش په سر، د اوږدې ،سړې جګړې د ډګر د ګڼ شمیر نښتو څخه
تجربیات سیاسی سیاه
يكي از ويژه گي هايی كه مي توان به راحتي به كنه ي روح و روان تبعه ی افغان پي بُرد، عنصر «سياست» است. سياستزده گي در بستري از تحولات ناخواسته، جامعه ي افغاني را به نمادي از بازار سياسي نيز مبدل ساخته است. از هنگام تاسيس جمهوريت كه به گونه اي فهرست طولاني از مفاهیم و واژه گان سياسي و سيستمي را وارد فرهنگ سياست و اداره ي افغانستان كرد، تا پس از كودتاي كمونيستي، تجاوز روسان، حاكميت تنظيمي، طالباني و حكومت های پس از طالبان كه تنوع شگفتي به مقوله ي سياسی داده اند، سياست و پرداختن به آن، بحثی
دو روی یک سکه
در میان آثاری که «انجمن شعرا و نویسنده گان» حکومت های کمونیستی، چاپ می کردند، کمتر موردی یافت می شد که به خواندن بیارزد. با حمله بر نخبه گان افغان که پس از هفت ثور، وحشیانه دنبال می شد، آن چه به نام بقایای آنان مانده بود، در حد وابسته گانی که با لحاظ کمیت، هرگز به درستی تنقید نشدند چه قدر کار های پُرمایه داشته اند، تنی چند بیش از همه سر زبان ها افتیده بودند که با سقوط حکومت به اصطلاح خلقی، روی دیگر سکه ی شان هم نمایان شد. بسیاری از کسانی که در حاکمیت کمونیستی به نام نخبه، به ویژه فره
نتیجه ی سهل انگاری ها
در نزدیک به 20 سال اخیر که نوع حاکمیت در افغانستان در زمینه ی تنازع گروهک ها نیز تعریف شد، فرهنگ سازی به منظور تضعیف اکثریت، بیش از همه در آن، جلوه داشته است. این که چه گونه ناعاقبت اندیشی طالبان، نه تنها آنان را به حاشیه کشاند، بل پشتون های دخیل در حاکمیت های پساطالبانی را با دشواری ها مواجه کرد، یک مساله ی درون قومی نیز است که باید سوا از دیگران، تجزیه و تحلیل کنیم، اما ضعف های آشکار یا توجیهات بی جا که به منظور تحفظ مادیات باد آورده، صورت می گرفتند، به معنی خیانت های بی حد و حصر،
حماسه ی سومین پیروزی
افغانستان در قرن نوزده، آماج تجاوز امپراتوری استعماری انگلیس نیز قرار گرفت؛ هرچند محاسبه ی استعمارگران، اشتباه از آب درآمد که فکر می کردند به امتداد اشغال سراسر هند، می توانند جغرافیایی را درنوردند که از قبل در زمینه ی «تفرقه بیانداز و حکومت کن!»(شعار معروف انگلیسی) از وحدتی بازمانده بود که افغان های سلحشور، اما متحد گذشته، از هند تا آمو و از کشمیر تا اصفهان را اشغال کرده بودند. جنگ های تعیین کننده ی اول و دوم افغان و انگلیس، به شدت به حیثیت جهانی بریتانیای کبیر، آسیب زدند. پس زدن هج
المتوکل علی الله (خرد سیاسی افغانستان)
آرامش های دوران سلطنت اعلی شاه محمد ظاهر(رح) حتی در نوستالژی آن ها حس می شوند. در سال های اخیر، بعضی از فرهنگیان ما کوشیده اند با ردیف تاریخ تصویری دوران اعلی حضرت شاه محمد ظاهر(رح) احساسی را به مردم، به ویژه به جوانان ما القا کنند که از دوران آرامش های افغانستان، به خاطر داشتند. با کاهش طوفان حوادث، اکثراً در مرکز شهر ها، فرصت های زیادی میسر شدند تا مردم ما به مسایلی هم توجه کنند که در پیوند به گذشته ی شان، برانگیزه بودند/ هستند. در این میان، فعالیت های گسترده ی فرهنگی، مدنی و رسانه
دیو جهادي مشر ساتنه د کال په ۴ ملیارده افغانیو ترسره کیږي
آیا ښه به نه وي چه دکال په ۴ ملیارده افغانیو دیو جهادي مشر دساتني په ځاي دبیوزلو ماشومانونسونه ماړه شي؟ ۱۸۰ دجنرال دوستم، ۱۵۰ د محقق او ۱۲۵ ساتونکي د کریم حلیلي او داسي نور....چه پدي سره د هر یوه جهادي مشر مصرف دکال ۴ملیارده افغانیو ته رسیږي. په نظامي تشکیلاتو کي تر ټولو وړوکي جوړښت دلګي ده چه ۱۱ نفره جوړښت لري. دري دلګي یو بلوک جوړوي او دري بلوکه یوه ټولې جوړوي او داسي کنډک، غنډ، فرقه او قل اردو چه تر ټولو لوړ نظامي جوړښت ده. دا چه دجهادي مشرانو دساتني لپاره دلګي او بلوک خو
دشلمې پېړۍ په اوږدو کې دنړۍ دوخت د دوو سترو زبر ځواکونو ترمينځ ديپلوماسي - ۲ برخه
۴- امریکا په لویه جگړه کې له ۱۹۱۷ -۱۹۱۸م کال پورې د۱۹۱۷ م کال متحده ایالات دالمان ددښمنانوپه لیکه کی ودریده خوولسمشرویلسون په عاجزانه خبرواتروسره داڅرگنده کړه چی امریکانه د(همکار)په صفت نه دبریتانیا، فرانسی ، روسی د(دتړون )په صفت جنگیږی . دهمکاراودتړون دمفاهیمومعنی متفاوت د امریکایانوداندونوپه بناچی دخپل ځان لپاره کاوه همدارنگه داورپایانودهغه نظریاتوله مخی چی دامریکایانوپه برخه کی یی لرل خپل اثروکړ. دامریکاولسمشرله نظره متحده ایالاتوداروپایانو په پرتله دلوړواوعالی اهدافولپاره جګړه کوله تر
د تخلص ټاکل
په ادبي ډگر کې زياتره ليکوال د ځان لپاره د تخلص نوم غوره کوي ، چې په ادبي بنډارونو کې په دغه خپل ټاکلي تخلص ياديږي .د وخت په تېريدو سره دغه نوم دومره عام شي،چې په ځينو وختونو کې په اصلي نوم بيا څوک نه پيژندل کيږي. د نړۍ د ادبيانو او ليکوالو سربيره افغان اديبان ،پوهان ،او سياستوال د خپل ار (اصل) نوم سربيره تخلص هم ږدي. دا وه لنډکۍ سريزه اوس به راشو د تخلص معنا ته او يو ځل به دغه ويى (لفظ) او کلمې ته لږځير شو. تخلص عربي کلمه ده ،چې په صرفي مصادرو کې د تفعل باب مصدر دى ، لغوي مانا ي
