ملګرو ملتونو د طالبانو نه غوښتنه کړې چې زر تر زره دې په جينکو او ښځو لګولي بنديزونه لرې کړي
د ملګرو ملتونو د بشري حقونو مشر وولکر ترک په افغانستان کې د ښځو او جينکو په اړه په افغانستان کې د واکمنو طالبانو د سختو تګلارو خوفناکې نتيجې غندلي او د هېواد واکمنو طالبانو څخه يې غوښتي چې زر تر زره په جينکو او مېرمنو لګول شوي بنديزونه دې لرې کړي.
ازادي راډیویي مجله؛ د نجونو د زده کړو په اړه د سندرغاړې نغمې خبرې
پېښور کې د انځورونو په ژبه له افغان نجونو ملاتړ، اکبر کرګر د خپل نوي ناول په اړه خبرې راته کوي او د جلال اباد د سراج العمارت ماڼۍ حال درکوو. ازادي راډيویي مجله چې هره اوونۍ یې احمد شیبر چمتو کوي په کې ادبي، هنري، کلتوري او ټولنیز مطالب راخیستل کېږي. دا خپرونه د لاندې غږیز فایل په کېکاږلو اورېدلی شئ:
د طالبانو وروستیو پرېکړو ته د ملګرو ملتونو د سرمنشي غبرګون به پر طالبانو کوم اغېز ولري؟
د طالبانو د حکومت له لوري پر افغان مېرمنو د تحصیل او کار د بندیز په وړاندې د نړیوالو غبرګونونو په دوام د ملګرو ملتونو سرمنشي انتونیو ګوتېرش د طالبانو دغه محدودیتونه له بشري حقونو سرغړونه او د نه توجیه وړ بللي دي. د طالبانو له حکومته د ملګرو ملتونو سرمنشي د تازه غوښتنې په اړه مرسلین ارسلا، په تېر جمهوري نظام کې د بشر د حقونو د خپلواک کمېسیون له کمېشنر او ویاند شکرالله مشکور سره مرکه کړې. او په سر کې یې ترې پوښتلي، چې د ملګرو ملتونو سازمان د سرمنشي دا غوښتنه به د طالبانو په پرېکړو کې څه بدلون راولي؟ د ښاغلي مشکور مرکه د لاندې لېنک په کېکاږلو اورېدلی شئ:
ګوتېرش: پر افغان مېرمنو د تحصيل او کار بندیز له بشري حقونو سرغړونه ده
د طالبانو د حکومت له لوري پر افغان مېرمنو د تحصیل او کار د بندیز په وړاندې د نړیوالو غبرګونونو په دوام د ملګرو ملتونو سرمنشي انتونیو ګوتېرش د طالبانو دغه محدودیتونه له بشري حقونو سرغړونه او د نه توجیه وړ بللي دي. ښاغلي ګوتېرش تېره شپه په خپل ټویټر په یو پیغام کې له طالبانو غوښتي چې باید خپل دغه محدودیتونه لغوه کړي. نوموړي ويلي: "پر ښځو او نجونو د کار او زده کړو په اړه د طالبانو وروستي محدودیتونه د توجیه وړ نه دي، له بشري حقونو سرغړونه ده باید لغوه شي، په افغانستان کې د ښځو او نجونو د محرومولو او خاموشولو کړنې دوام لري چې دا کار د افغانانو د ناتوانۍ لامل ګرځي." په همدې حال کې د ملګرو ملتونو امنیت شورا په افغانستان کې د ښځو او نجونو پر کار او تعلیم د طالبانو د حکومت له خوا د محدودیت پرېکړې غندلي دي. رویټرز خبري اژانس ویلي، د امنیت شورا ۱۵ غړو تېره شپه په دې تړاو اعلامیه کې لیکلي چې دا بندیزونه د بشري حقونو او اساسي ازادیو په ضد دي. امنیت شورا ویلي دي، چې په افغانستان کې په غیر دولتي ادارو کې د مېرمنو پر کار د بندیز محدودیت له افغان ولس سره د طالبانو د ژمنو خلاف عمل او د نړیوالې ټولنې د تمو برعکس چاره ده. امنیت شورا دا هم ویلي دي، چې پر ښځینه کارکونکو د بندیز پرېکړه په افغانستان کې د بشري چارو په بهیر سم لاسي اغېز لري. امنیت شورا له لوړو زده کړو د نجونو منع کول او تر شپږم ټولګي پورته د نجونو په وړاندې د ښوونځيو د تړلو پرېکړه هم د ژورې اندېښنې وړ بللې او افغانستان کې یې د ښځو او نجونو د بشپړ هدفمن مشارکت او برابرۍ غوښتنه کړې ده. د امنیت شورا په اعلامیه کې راغلي دي چې، په افغانستان کې د خپلې سیاسي استازولۍ [یوناما] له لارې له افغانانو سره، خپلو ژمنو او بشپړ ملاتړ ته ژمن دي. په ورته وخت کې د ملګرو ملتونو سازمان د بشري حقونو مشر ولکر ترک ویلي، طالبان باید سمدستي په افغانستان کې د ښځو او نجونو په وړاندې محدودیتونه پای ته ورسوي. نوموړي په یو بیان کې ویلي دي: "هیڅ هېواد نه شي کولای پرمختګ او په حقیقت کې پایښت وکړي چې له ټولنیز او اقتصادي پلوه یې نیمايي نفوس محروم وي." نوموړي ویلي د طالبانو دا پرېکړه به نه یوازې د افغانانو ستونزې زیاتې کړي بلکې د افغانستان له پولو بهر به هم خطر رامنځته کړي. د ملګرو ملتونو سازمان د یاد چارواکي په خبره، د طالبانو دغه پالیسۍ افغاني ټولنه د بې ثباتۍ له خطر سره مخامخ کوي. ولکر ترک ګواښ کړی که د ملګرو ملتونو همکارې موسسې په افغانسان کې خپل فعالیتونه ودروي نو دوی ته به ستونزمنه وي چې د دې هېواد ټولو برخو ته بشري مرستې ورسوي. د طالبانو حکومت د روانې ډیسمبر میاشتې په شلمه د نجونو لوړې زده کړې تر بل امر پورې وځنډولې، دغه شان د طالبانو د اقتصاد وزارت بیا د روانې ډسمبر میاشتې په ۲۴مه په یو مکتوب کې پر هغو ښځو د کار بندیز ولګاوه چې په کورنیو او بهرنیو موسسو کې یې کار کاوه. پر افغانستان د طالبانو د بیاځلي واکمنۍ له پیل راهیسې دوی تر ډېره پر مېرمنو محدودیتونه لګولي دي. له شپږمو ټولګیو پورته د نجونو په وړاندې د ښوونځيو دروازې یې تړلي دي، دغه شان مېرمنې په ډېری دولتي ادارو کې هم له کار راګرځول شوي، حجاب پرې اجباري شوی او له شرعي محرم پرته لرې واټن سفر هم نه شي کولای. د دې ترڅنګ تفریحي پارکونو، ورزشي کلبونو او عمومي حمامونو ته د مېرمنو په ورتګ هم بندیز لګېدلی دی. د طالبانو دا کړنې په کور دننه او بهر له پراخو غبرګونونو سره مخ شوي، خو دې غبرګونونو تر اوسه د دوی پرېکړې نه دي بدلې کړي.
ايا په مؤسسو کې د ښځينهو پر کار بنديز به اقتصاد ته زيان واړوي؟
د ملګرو ملتو د بشري حقونو مشر ولکر تورک وایي چې، د طالبانو دا امر چې ښځینه کار کوونکې دې په غیردولتي موسسو کې کار نهکوي، افغانستان ته ډېر سخت اقتصادي زیان واړوي. د کابل پوهنتون د حقوقو او سیاسي علومو له مخکني استاد نصر اله ستانکزي څخه به واورو چې د ښاغلي تورک له دې اټکل سره همنظره دی که څرنګه؟ د ښاغلي ستانکزي مرکه د لاندې غږيز فايل په کېکاږلو اورېدلی شئ:
د ملګرو ملتونو د بشري حقونو مشر: طالبان دې ژر تر ژره پر نجونو او مېرمنو بنديزونه ليرې کړي
د ملګرو ملتو د بشري حقونو مشر د طالبانو پر چارواکو غږ وکړ چې ژر تر ژره پر افغان ښځو او نجونو لګېدلي بندیزونه ليرې کړي. ولکر تورک په غیردولتي موسسو کې د ښځو د کار د ممانعت پرېکړه د افغانستان او حتی د افغانستان د ګاونډیو لپاره خطرناکه وبلله. د ملګرو ملتو د بشري حقونو د عالي کمېشنرۍ د مشر ولکر تورک بیان پرون په جینوا کې خپور شو. ښاغلي تورک په دې بیان کې ویلي دي چې، هیڅ هېواد نهشي کولی چې په اجتماعي او اقتصادي ډګرونو کې پرمختګ وکړي او خپل نیمایي خلک له پامه وغورځوي. په دې بیان کې راغلي دي چې پر ښځو او نجونو باندې دا بې بنسټه محدودیتونه به یوازې د افغانانو ستونزې زیاتې کړي. په بیان کې د ښاغلي تورک په وینا دا خبره هم راغلې ده چې دی ټولو افغانانو ته اندېښنمن دی خو دا ویره هم شته چې دا مساله به د افغانستان له سرحدونو ورها خوا هم ستونزې پیدا کړي. د طالبانو چارواکو د شنبې په ورځ په کورنیو او بهرنیو غیردولتي موسسو کې ښځې له کار کولو منع کړې. دا په داسې حال کې ده چې طالبانو تېره اونۍ سې شنبې پوهنتونونو ته د نجونو تګ تر ثاني امر پورې بند کړ چې د دې په غبرګون کې په همهغه ورځ د ننګرهار د طب پوهنځي نارینه او ښځینه محصلینو مظاهره وکړه او دا شعار یې بدرګه کړ چې تعلیم دې د ټولو لپاره وي. دا مظاهرې بیا په کابل، هرات، کندهار او یو شمېر نورو ښارونو کې هم وشوې. په نړیواله کچه د امریکا له متحد ایالتونو نیولې، تر اروپایي ټولنې او د ملګرو ملتو تر سرمنشي او یو شمېر اسلامي هېوادونو د قطر په شمول چې د طالبانو د سیاسي دفتر کوربه دی د طالبانو دا پرېکړه وغندله او له طالبانو یې وغوښتل چې سمدستي خپله پرېکړه بدله کړي. د ملګرو ملتو د بشري حقونو د عالي کمېشنرۍ مشر وایي، د طالبانو له لورې به دا وروستی فرمان چې مېرمنې دې په غیردولتي موسسو کې کار نهکوي د افغانستان د ښځو او ټولو افغانانو لپاره ناوړه نتیجې ولري. نوموړي زیاته کړه چې د غیردولتي موسسو لپاره له کار څخه د ښځو ممانعت دوی او د دوی کورنۍ له عایده بې برخې کوي او له دې به یې راوګرځوي چې د خپل هېواد په پرمختګ کې برخه اخلي. نوموړي زیاته کړه چې مجبور افغانان به چې د دې موسسو پر خدماتو تکیه کوي، له مرستو بې برخې کړي. تورک وایي، ښځې او نجونې له خپل ذاتي حق څخه څوک نهشي محرومولی، د طالبانو دا هڅې چې دوی غلي کړي او له ټولنې څخه یې ترۍ تم کړي، نهشي بریالۍ کېدای. د ده په وینا دا بندیزونه یوازې ټولو افغانانو ته زیان اړوي، د دوی ستونزې پسې زیاتوي او د دوی د هېواد د پرمختګ مخه نیسي.
يو شمېر کورنۍ: د نجونو د تحصيل لپاره ګاونډيو هېوادونو ته کډه کوو
په افغانستان کې د نجونو پر تحصیل له بندیز وروسته یو شمېر کورنیو د خپلو لوڼو د ښې راتلونکې په هدف د کډوالۍ تکل کړی دی. دغه کورنۍ وايي، نهغواړي پر لوڼو یې د طالبانو د لومړي ځل واکمنۍ ترخې تجربې تکرار شي. د کابل یو اوسېدونکى چې د امنیتي ستونزو له امله نهغواړي، نوم یې خپور شي ازادي راډیو ته وویل، غواړي د خپلې کورنۍ د درېیو غړو سره یو ځای ایران ته ولاړ شي تر څو لوڼې یې زدهکړې وکړي. دى وایي، دوه لوڼې لري چې یوې یې تر شپږم ټولګي زدهکړې کړي او بله یې د لومړي ټولګي زدهکوونکې ده. نوموړی وايي: "زه دوه لوڼې لرم، نهغواړم چې لورګانې مې له زدهکړو پاتې شي، دلته هره ورځ وضعیت خرابیږي، موږ د وطن راتلونکي ته هیلې درلودې خو هر څه صفر شول، په بل هېواد کې ښايي زه کار وکړم او لوڼې مې زدهکړې وکړي، او خپل راتلونکی جوړ کړي." دی وایي، د نجونو په زدهکړو او تحصیل د بندیز د پای ته رسېدو هیڅ هیله ورته نهده پاتې. نوموړي وويل: "زه د طالبانو د لومړي ځل واکمنۍ تجربه لرم، ټولې خويندې مې او زموږ د کورنۍ نورې نجونې بېسواده پاتې شوې، ډېرې له خپلو حقونو پاتې شوې، څه وکړو مجبور یو، د کور هر څه مو چې لرل ومې پلورل، هیڅوک نهغواړي چې کډوال شي." په ورته وخت کې د هرات ولایت اوسېدونکی نیک محمد وایي، غواړي د خپلو درېیو خویندو او مور سره ایران ته کډوال شي تر څو د خویندو راتلونکې یې ښه شي. نوموړي ازادي راډیو ته وویل، چې د کورنۍ غړي یې پاسپورت نهلري نو اړ دي چې په غیر قانوني لارو سفر وکړي. نيک محمد وايي: "درې خویندې مې له زدهکړو پاتې دي، د دې لپاره چې هغوی زدهکړې وکړي او ښه راتلونکی ولري، موږ اړ یو چې د پاسپورتونو د نه درلودلو له امله په غیر قانوني لارو سفر وکړو، تر څو زموږ د خویندو راتلونکی ښه شي، په افغانستان کې ژوند نور سخت دی." دا په داسې حال کې ده چې په وروستیو کې د پاسپورټ او ګاونډیو هېوادونو پاکستان او ایران ویزې اخیستل تر بل هر وخت سخت شوي دي. پر افغانستان د طالبانو د بيا ځلي واکمنۍ له پیل راهیسي په مېرمنو او نجونو محدودیتونه ورځ تر بلې زیاتیږي. د طالبانو حکومت تازه د تېرې اوونۍ د سې شنبې په ورځ د ښځینه محصلینو په مخ د پوهنتونونو دروازې وتړلې. که څه هم د طالبانو دا پرېکړه په کور دننه او بهر په پراخه کچه غندل شوې، خو د مېرمنو په وړاندې د طالبانو د حکومت په چلند کې کوم بدلون نهدی راغلی. افغان کورنۍ اندېښمنې دي چې له لوڼو او خویندو یې د زدهکړو او تحصیل حق اخیستل شوی دی.
د ننګرهار پوهنتون د محصلانو ليک: زموږ د مظلومو خویندو پر مخ د پوهنتون دروازې بېرته پرانیزئ
د ننګرهار پوهنتون د طب پوهنځي محصلانو د طالبانو حکومت لوړو زده کړو وزارت ته یو لیک استولی او پهکې یې د نجونو پرمخ د پوهنتونونو د پرانیستلو غوښتنه کړې. "هیله درڅخه لرو ترڅو زموږ د مظلوموخویندو پرمخ د پوهنتون دروازې بېرته پرانیزئ." دا د هغه لیک یوه کرښه ده، چې د ننګرهار پوهنتون د طب پوهنځي محصلانو د طالبانو حکومت لوړو زدهکړو وزارت ته لیکلی او په ټولنیزو رسنیو کې هم خپور شوی دی. د ننګرهار پوهنتون د طب پوهنځي محصل محبوب چې له خپلو نورو محصلانو سره یې په ګډه دغه لیک لیکلی وایي، چې د دوی هلې ځلې به د نجونو پر مخ د ښوونځیو او پوهنتونونو د بیا پرانیستلو لهپاره تر هغه پورې دوام ولري، تر څو چې په خبره یې د طالبانو حکومت د افغانستان ټولو وکړو ته د زدهکړو یو شان حق نهوي ورکړی. نوموړی وايي: "چې په یوه ملک کې تعلیم نهوي علم نهوي، هغه ملک هیڅکله پرمختګ نهشي کوی، زموږ مبارزه روانه ده، موږ کوشش کوو، چې ښوونځي او پوهنتونونه د نجونو پر مخ خلاص شي، موږ په جدي توګه له طالبانو څخه غواړو چې د نجونو پر مخ پوهنتونونه خلاص کړي، زما په ګډون ټول محصلین هڅه کوي چې د روښانه راتلونکي په خوا ګامونه واخلو." د ننګرهار پوهنتون د محصلانو دا کار چې دوی له هرې شونې لارې څخه خپلو خویندو ته د زدهکړو او تحصیل زمینې مساعدول غواړي، د نورو ولایتونو د نجونو محصلانو لهخوا هم ستایل شوی دی. د کندهار پوهنتون یوې محصلې چې نهیې غوښتل د امنیتي ستونزو له امله یې نوم په راپور کې یاد شي ازادي راډیو ته وویل: "زه د ننګرهار پوهنتون د طب د پوهنځي له محصلینو څخه د زړه له کومې مننه کوم چې دوی له خپلو محصلینو خویندو سره همغږي دي، د دوی مشروع حق چې تحصیل دی غواړي یې، زما غوښتنه د ټولو ولایتونو له محصلینو څخه دا ده چې دوی هم خپلو هڅو ته دوام ورکړي، غوښتنلیکونه دې اماده کړي او وزارت ته دې واستوي." اخوا بیا د کابل پوهنتون یو شمېر محصلانو ازادي راډیو ته وویل، چې دوی هم یو لیک ترتیب کړی او پهکې یې له خپلو استادانو غوښتنه کړې چې د دوی د زدهکړو د بندېدو په غبرګون استعفاوې ورنه کړي، ځکه د دوی په خبره استعفا ورکول حل لاره نهده او دا کار اکاډمیک ماحول ته لوی زیان دی. دوی د دې لیک یو کاپي هم له ازادي راډیو سره شریکه کړې ده. د دغو محصلانو له ډلې یوه، چې دا هم نهغواړي د امنیتي ستونزو له امله یې نوم په راپور کې یاد شي ازادي راډیو ته وایي: "د پوهنتون استادان د استعفا په حال کې دي، زما نظر دا دی چې استعفا د حل لاره نهده، ځکه طالبان دې موضوع ته دومره ارزښت نه ورکوي، لا خوشحالیږي چې په ځای یې خپل کسان مقرر کړي." ومو غوښتل چې په دې اړه د طالبانو د حکومت د لوړو زدهکړو د وزارت د ویاند حافظ ضیا احمد هاشمي نظر هم ولرو خو د دې راپور تر خپرېدلو پورې یې زموږ پوښتنې ځواب نهکړې. د قوس د میاشتې په ۲۹مه نېټه د لوړو زدهکړو د وزارت لهخوا په خپاره شوي حکم کې د ټولو دولتي او خصوصي پوهنتونونو له رئیسانو څخه په جدي توګه غوښتل شوي وو، چې د نجونو محصلانو پرمخ د پوهنتونونو دروازې وتړي. د طالبانو د حکومت دې اقدام په کور دننه او بهر پراخ غبرګونونه راپارولي دي او خلکو په اعتراضونو او لاریونونو سره یې دا اقدام غندلی دی.
افغان هنرمند افغانستان ته د ستنېدو زیاتې هیلې نه لري
افغان هنرمند افغانستان ته د ستنېدو زیاتې هیلې نه لري پر افغانستان د طالبانو له واکمنېدو راهیسې شاوخوا ۸۰۰ افغان هنرمندان پاکستان ته کډوال شول. فیض محمد سخي له هغو یو دی چې اوسمهال په پېښور کې د رباب او موسیقۍ درس ورکوي. دی وايي، په پېښور کې له یوشمېر ستونزو سره مخامخ دی او پولیس یې هم ځوروي. خو په هغه ښار کې د هنرمندانو یوه ټولنه له کډوالو هنري ملګرو سره مرستې کوي. سخي وايي د افغانستان حالاتو ته چې ګوري ښايي بیا خپل هېواد ته ستون نه شي. زموږ د همکار وسیم سجاد ویډیويي رپورټ.
د ارزګان د ځینو مېرمنو ادعا: طالبانو له کوره د ښځو په وتلو بندیز لګولی
په ارزګان کې یو شمېر ښځې وايي، طالبانو ورته ویلي نوربه له کورونو نه راوځي. دو وايي، د طالبانو دا پرېکړه ورته هېڅ د منلو وړه نه ده او وايي، چې ژوند کول د دوی حق دی. دوی وویل، له هغه وروسته چې طالبان واکمن شوي له سختو اقتصادي ستونزو سره مخ شوي دي. په ارزګان ولایت کې د طالبانو د امربالمعروف نهی عن المنکر ریاست مسوولان بیا دا خبر ردوي او وايي، چې دوی تراوسه پورې یوې ښځې ته هم دا نه دي ویلي چې له کوره دې نه راوځي. نور حال د شریف الله شرافت په راپور کې د لاندې لېنک په کېکاږلو اورېدلی شئ:
دوی له نجونو سره څه دښمني لري؟
"دا زما د درس ويلو پايله ده. هيڅ مې فکر نه کاوه چې د اسلام په نوم به يو څوک راځي او موږ به هېواد ته له خدمت کولو او کورنۍ ته له نفقې پيدا کولو منع کوي."
د ناروې کډوالو شورا رئيس: د ښځينه کارکوونکو له ونډې پرته اغېزمن فعاليت نهشو کولی
د ناروې د کډوالو شورا NRC د افغانستان څانګې رئیس نیل تورنر وايي د ښځینه کارکوونکو له کار پرته اغېزمن فعالیت نهشي کولای. هغه له ازادي راډیو سره په یوه ځانګړې مرکه کې وویل چې، د طالبانو لهخوا د ښځینهو کارکوونکو د کار د بندیز په غبرګون یې په افغانستان کې خپل فعالیتونه ځنډولي. د ناروې د کډوالو شورا، د ماشومانو ساتنې ادارې او پاملرنې مؤسسې پرون په یوه ګډه اعلامیه کې د خپلو فعالیتونو د درولو خبر ورکړ. د ناروې د کډوالو شورا د افغانستان څانګې له رئیس نیل تورنر سره صفي الله ستانکزي مرکه کړې ده او لومړی یې ترې د فعالیتونو د ځنډولو د جزییاتو پوښتنه کړې ده. د ښاغلي نيل تورنر مرکه د لاندې غږيز فايل په کېکاږلو اورېدلی شئ:
مؤسسو کې د ښځو پر کار بنديز؛ يو شمېر مؤسساتو افغانستان کې خپل فعاليتونه وځنډول
د مرستندویه سازمانونو د فعالیتونو په درېدو اړمن افغانان سختو اندېښنو اخیستي. له دې ډلې ځینو خلکو چې خپل نومونه یې نهدي اخیستي ازادي راډیو ته د ژوند له ستونزو یادونه کړې. يو کس وويل: "په خدای سخت محتاج یم. بېکاره یم. معیوب یم. په بده ورځ یم. ډېر مشکلات لرم. بعضې خلک داسې فکر کوي چې عملي دی. نه په خدای که عملي یم. محتاجه یم." دغه راز يو بل تن ازادي راډيو ته ويلي: "اې وروره د خدای په لحاظ د قران په لحاظ دې وطن کې څه شی وخورو؟ څه وکړو؟ دا څه وخت به دا وضعیت سمیږي؟ څه به کېږي؟." د طالبانو له بیا واکمنېدو راهیسې لکونه خلک بېکاره شوي او د هغو کسانو شمېر ورځ تر بلې مخ په زیاتېدو دی چې سختو مرستو ته اړتیا لري. په دې حال سره طالبانو د مرستندویه سازمانونو او مؤسسو د ښځينه کارکوونکو د کار مخه نیولې چې په غبرګون یې ځينو دغو مؤسسو خپل کارونه درولي. له دې ډلې د ماشومانو د ساتنې مؤسسېSave The Children، د ناروې د مهاجرت شورا NRC او پاملرنې Care په یوه ګډه اعلامیه کې خبر ورکړ چې د ښځینه کارکوونکو د کار د بندیز له امله یې په افغانستان کې خپل فعالیتونه وځنډول. د طالبانو د حکومت د اقتصاد وزارت د شنبې په ورځ په افغانستان کې پر ښځو او نجونو په غیر دولتي او بهرنیو مؤسسو کې کار کول منع کړل. دغه وزارت خبرداری ورکړی، چې که دغه حکم عملي نهشي، د غیر دولتي مؤسسو جواز به لغوه شي. له دې حکم وروسته د ماشومانو د ساتنې مؤسسې، د ناروې د مهاجرت شورا او پاملرنې چې د بشري مرستو په برخه کې فعالې دي، په یوه ګډه اعلامیه کې ویلي چې، له ښځینه کارکوونکو پرته په افغانستان کې له اړو کسانو سره اغېزمنې مرستې نهشي کولای. د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې د خونې د مدیره پلاوي غړی اذرخش حافظي په دې باور دی چې، په افغانستان کې د درېیو نړیوالو مرستندویه ادارو د فعالیتونو ځنډېدل به اقتصادي بحران او د خلکو ستونزې زیاتې کړي. نوموړی وايي: "کله چې مؤسسې نه وي او د نړۍ، ملګرو ملتونو او د افغانستان د خلکو ترمنځ اړیکې جوړې نه کړي، دا مرستې به مستحقو کسانو ته ونه رسیږي او دا به ناورین دوه چنده کړي او د خلکو ستونزې به زیاتې کړي، ځکه اوس یوازې همدا نړیوالې مؤسسې دي چې خلکو ته یوه مړۍ ډوډۍ رسوي او د مرستندویه هېوادونو پیسې اړمنو ته رسوي." د ملګرو ملتونو د ماشومانو وجهي صندوق (یونېسف) په دې وروستیو کې ویلي چې، په ۲۰۲۳ کال کې چې یوه اونۍ ورته پاتې ده، په افغانستان کې به له ۲۸ میلیونو څخه زیات خلک بشري مرستو ته اړتیا ولري. په افغانستان کې په نادولتي مؤسسو کې د ښځو د کار د ممانعت په غبرګون کې په افغانستان کې د درېيو بهرنيو بنسټونو لهخوا د فعاليت د ځنډولو له اعلان سره سم، اروپايي ټولنې، ملګرو ملتونو، امريکايي چارواکو او ځينو نورو بنسټونو ويلي چې، دغه د طالبانو دا پرېکړه به اړمنو خلکو ته د مرستو په بهیر خورا منفي اغېز وکړي.
نړيوالو سازمانونو په مؤسساتو کې د ښځو د کار مخنيوي پرېکړه بوږنوونکې بللې
د ملګرو ملتونو د ښځو څانګې له کورنیو او نړیوالو نادولتي موسسو د ښځو د کار د ممانعت پرېکړه بوږنوونکې او له عواقبو ډکه بللې. د دې ادارې د افغانستان څانګې په خپل ټویټري بیان کې پرون لیکلي چې، د ښځو د کار کولو پر حق باندې د طالبانو وروستی بندیز د بشردوستانه اصولو څخه سرغړونه ده او افغانان لا له یوه پراخ او ژور کړکېچ سره مخ کوي. د طالبانو د اقتصاد وزارت د شنبې په ورځ په یوه مکتوب کې کورنیو او نړیوالو غیر دولتي موسسو ته امر کړی چې د خپلو ښځينه کار کوونکو کار تر بل امره پورې ودروي. په دې مکتوب کې د دې پرېکړې علت د طالبانو د ګڼو نورو بندیزونو په څېر د موسسو د ښځینه کارکوونکو د حجاب نه رعایت یاد شوی دی. دې پرېکړې ګڼ نور پراخ غبرګونونه هم پارولي دي. له دې ډلې د جرمني د بهرنیو چارو وزیرې انالینا بربوک په یوه بیان کې ویلي چې، د طالبانو د دې پرېکړې په وړاندې د یوه نړیوال غبرګون لپاره هوډمنه ده. هغې په خپل ټوېټر باندې په یوه بیان کې یکشنبه ویلي: "موږ به دا ونه منو چې طالبان دې د ښځو ضد تګلارو په خاطر له بشري مرستو یوه لوبه جوړه کړي. دوی نیمایي نفوس له بل اساسي حق څخه بې برخې کوي، د بشردوستانه اصولو څخه سرغړونه کوي او د خلکو حیاتي اړتیاوې په خطر کې اچوي." د جرمني د بهرنیو چارو وزیرې زیاته کړې: "هغه کسان چې ښځې او نجونې له کار، زده کړو او عامه ژوند څخه بې برخې کوي، نه یوازې دا چې هېواد یې ورانوي. بلکې د جنسیت پر بنسټ تبعیضي چلند هم د بشریت پر ضد جرم کېدای شي. موږ د نړیوالې ټولنې لهخوا په دې تړاو د یوه سخته غبرګون لپاره متعهده یو." یکشنبه ناوخته د اسلامي همکاریو سازمان او ای سي هم د ښځو د کار په اړه د طالبانو بندیز د سختې اندېښنې وړ بللی. د دغه سازمان سرمنشي حسین ابراهیم طه په طالب چارواکو غږ کړی چې خپله پرېکړه بېرته واخلي او اجازه ورکړي چې اړینې بشري مرستې خلکو ته ورسیږي. د او ای سي سرمنشي زیاته کړې چې د ښځو د کار بندیز نه یوازې د دوی د نفقې ګټلو مخه نیسي بلکې د بشري مرستو رسولو پروسه به سخته زیانمنه کړي. د شنبې په ورځ ناوخته هم د امریکا د بهرنیو چارو وزیر انتوني بلېنکن خبرداری ورکړ چې د طالبانو دا حکم به ویجاړونکې پایلې ولري. بلېنکن په خپل ټویټر لیکلي: "سخت اندېښمن یم چې په افغانستان کې د بشري مرستو په رسوونکو ښځو د طالبانو بندیز به د ملیونونو خلکو لپاره حیاتي او ژوند ژغورونکې مرستې له خنډ سره مخ کړي." هغه زیاته کړې: "دا پرېکړه د افغانانو لپاره ویجاړونکې کېدی شي." تر بلېنکن وروسته د افغانستان لپاره د امریکا شارژدافیرې کرن ډکر هم ویلي طالبان څنګه ښځې او ماشومان له لوږې ژغورلی شي په داسې حال کې چې ښځې د مرستو د رسولو اجازه نهلري. هغې ویلي، د طالبانو د اقتصاد وزیر قاري دین محمد حنیف مسوول ګرځوي. اخوا د طالبانو د حکومت ویاند ذبیحالله مجاهد د یکشنبې په ورځ د کرن ډکر د همدې ټوېټري بیان په اړه غبرګون ښودلی او ویلي یې دي چې، امریکايي چارواکې باید د دوی په کورنیو چارو کې لاسوهنه ونه کړي او دا چې موسسې د طالبانو د حکومت د قوانینو او فرمانونو په رعایت مکلفې دي. د طالبانو حکومت په وروستیو څو ورځو کې د ښځو د کار او تعلیم په اړه له سختدریځۍ ډکې پرېکړې نیولي. لومړی یې د ښځو پر مخ د پوهنتونو دروازې وتړلې او بیا یې زرګونه هغه ښځې له کاره منع کړې چې په غیر دولتي بهرنیو او کورنیو موسسو کې یې کار کاوه.
جنوبي افریقا کې د ګازو ټانکر په چاودنې کې ۱۰ تنه وژل شوي
د جنوبي افریقا پایتخت جوهانزبرګ سره نږدې د تیلو ټانکر په چاودنې کې لږ تر لږه ۱۰ تنه وژل شوي او نږدي ۴۰ نور ټپي شویدي.
