په پاکستان کې د کرونا وبا دويمه چپه روانه ده، نور 14 تنه يې مړه کړي
د سرکاري شمېرو ترمخه په تېرو 24 ساعتونو کې 14 کسان د کرونا وايرس څخه مړه شوي چې ورسره په ملک کې د دې وايرس نه د مړو ټوله شمېره 6759 ته رسېدلې ده.
اشنا تلويزیون د سه شنبې خپرونه
د افغانستان، سیمې او نړۍ تازه خبرونه او ډیر نور په زړه پوري راپورونه
څیړونکي: عمران خان خو د فرانس د صدر غندنه کوي خو د فرانسیسي استاذ په وژل کېدو ولې خاموشه دی؟
د تاریخ د استاذ د وژل کېدو وروسته د اسلام په اړه د فرانس صدر اېمېنوېل مېکران د بیان هم عمران خان غندنه کړې ده خو څېړونکي پوښتنه کوي چې عمران خان ولې په دغه پېښه چپ دی؟
په افغانستان کې د تازه ملکي مرګ ژوبلو له امله د ملګرو ملتونو او امریکا اندېښنې
ملګري ملتونه وایي چې د ۲۰۲۰ کال په لومړیو نهو میاشتو کې په افغانستان کې نږدې شپږ زره عام خلک د جنګ له امله وژل شوي یا هم زخمي شوي، او په قطر کې د سولې د مذاکراتو پرانېستې، په افغانستان کې د عامو خلکو د وژل کېدو مخه نده نیولې. د افغانستان د پاره د ملګرو ملتونو ځانګړې ادارې (یوناما) په خپل یو تازه رپوټ کې چې نن د نهې/سې شنبې په ورځ یې خپور کړی، ویلي چې که څه هم د ۲۰۱۹ کال د لومړیو نهو میاشتو په نسبت، د سږکال په لومړیو نهو میاشتو کې د خلکو مرګ ژوبله دېرش فیصده (٪۳۰) کمه پاته شوې، خو افغانستان اوس هم په ټوله نړۍ کې تر ټولو خونړۍ سیمه بلل کیدی شي. د ملګرو ملتونو د شمېرو تر مخه، د جنوري له سر نه د ستمبر میاشتې تر پایه پورې، په افغانستان کې د روان جنګ او تشدد له امله دوه زره یو سل و اوولس (۲۱۱۷) غیرپوځي کسان وژل شوي او درې زره و اته سوه و دوه ویشت (۳۸۲۲) نور ټپیان شوي دي چې په دې مرګ ژوبله کې، د هرو لسو نه، څلور تنه یې ماشومان یا زنانه دي. د ملګرو ملتونو د رپوټ له مخې، د دغو مرګ ژوبلو ذمه واري، پنځه څلوېښت فیصده (٪۴۵) د طالبانو په غاړه، او دیارلس فیصده (٪۱۳) د داعش او نورو حکومت ضد ډلو په غاړه، او یو څلوېښت فیصده (٪۴۱) د حکومت پلوه ځواکونو په غاړه ده چې په هغه کې حکومتي عسکر، نړېوالې قواوې، او یا حکومت پلوه ملیشې شاملېدی شي. طالبانو د یوناما دغه تازه رپوټ ته غبرګون ښودلی او هغه یې رد کړی دی. د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد په خپل ټویټر لیکلي، «د ملکي تلفاتو په اړه د یوناما راپور د دښمن د معلوماتو په بنسټ ترتیب شوی او حقیقت نه لري.» د افغانستان دپاره د ملګرو ملتونو د سېکريټري جنرل ځانګړې استازې ډېبرا لاینز ویلي، «دا چې د سولې مذاکرات، د سولې ټینګېدو کې مرسته وکړي، دا کار وخت ته ضرورت لري. مګر ټول اړخونه کولی شي چې په خبرو کې لومړیتوبونه ځانګړي کړي او عام خلک نقصان نه بچ ساتلو دپاره بېړني او صادقانه ګامونه واخلي.» د یوي میاشتي نه زیات وخت وشو چي د افغانستان د جمهوري ریاست هیئت په دوحه کې د طالبانو له مذاکراتي هیئت سره د بین الافغاني مذاکراتو رسمي پرانیسته کړې ده، خو تر اوسه دوی ندي توانیدلي چې د خبرو په یو طریقه کار باندې لا موافقې ته ورسیږي. تمه دا وه چې په دوحه کې د سولې د مذاکراتو په پېلېدو به په افغانستان کې تشدد کم شي، خو بالعکس په دې موده کې په افغانستان کې د تشدد پېښې سېوا شوي دي. په افغانستان کې د تشدد وروستۍ پېښې د افغانستان د دفاع وزارت وایي چې یوازې په تېرو څلورویشتو (۲۴) ګهېنټو کې طلبانو په دوه ویشتو (۲۲) ولایتونو کې د حکومتي عسکرو په مرکزونو او چېک پوسټو حملې کړي چې د حکومت په وینا، عسکرو پکې بریدکوونکي ځپلي دي. نن د نهې/سې شنبې په ورځ هم دوه چاودنې وشوې چې یوه په کابل او بله په خوست کې وه. په خوست کې ځایي چارواکي وایي چې یو ځانمرګي بریدګر د پولیسو د خاصو ځواکونو په کاروان حمله کړې او نتیجه کې یې درې کسان وژل شوي او ۳۳ نور زخمیان شوي دي. په کابل کې هم د چسپکي بم چاودنې، نن سهار درې کسان وژلي دي. طالبانو په وروستیو ورځو هفتو کې، په بېلابېلو سیمو کې حملې کړي دي، خو تر ټولو لویه حمله یې په دې وروستیو کې په هلمند ولایت کې وه چې په سرښار لښکرګاه یې وکړه، خو دا حمله یې د افغان ځواکونو لخوا سخته وځپل شوه او طالبان د لښکرګاه په نیولو کې ناکامه شول. د دې جګړې په نتیجه کې، د ملګرو ملتونو د رپوټونو پر اساس، قریب اویا زره (۷۰۰۰۰) کسان په هلمند کې له خپلو کورونو بېځایه شول. د دې نه علاوه، دا تېره یوه میاشت، په ننګرهار، لغمان، غور، او تخار ولایتونو کې هم چاودنې او حملې وشوې چې په کې ګڼ شمېر خلکو ته مرګ ژوبله اووښتې ده. په کابل کې هدفي وژنو او د چسپکي یا مقناطیسي بمونو چاودنو په دې وروستیو میاشتو کې زور اخیستی دی، خو تر ټولو خونړۍ پېښه د تېرې خالي/شنبې ورځې وه چې په هغه کې د کابل ښار په یوې شیعه مېشته سیمه کې یو تعلیمي مرکز مخې ته ځانمرګی برید وشو، دېرش تنه یې ووژل او اویا تنه نور یې زخمیان کړل. وژل شوي او زخمي شوي کسان اکثره تنکي ځوانان و چې تعلیم یې کاوه. طالبان وایي دا حمله د دوی کار ندی، مګر د افغانستان دویم نایب صدر سرور دانش د دې حملې ذمه وار، طالبان وګرځول او له خلکو یې وغوښتل چې د لا سختو ورځو دپاره آماده اوسي. د خلیلزاد تازه غبرګون په داسې حال کې چې طالبان ډزبندۍ ته غاړه نه ږدي او خپلو حملو ته یې دوام ورکړی دی، د افغانستان د سولې دپاره د امریکا خاص استازی زلمی خلیلزاد په افغانستان کې د تشدد د نه کمېدو له وجې خواشیني څرګنده کړې ده. هغه ویلي چې په افغانستان کې وینې توېیدنه باید ختمه شي. خلیلزاد د نهې/سې شنبې په ورځ په ټویټر باندې لیکلي دي: « زه سیمې ته بېرته خواشینی را وګرځېدم، د اورکم د کموالي له ژمنو سره سره بیا هم اور کم نشو. د سیاسي جوړ جاړي لپاره کړکۍ تل پرانیستې نه وي...» خلیلزاد خبرداری ورکړی دی چې د سیاسي جوړجاړي د ترلاسه کولو لپاره موقع تل نه وي. د امریکا د بهرنیو چارو وزرات په یو بیان کي ویلي چې زلمی خلیلزاد د نهې/سه شنبې په ورځ ناروې ته ولاړ چې د افغان سولې په اړه د نړیوالو په همکاریو بحث وکړی.
د سیمې ورانکاري، افغانان د خپلو نا مشروعو اهدافو لپاره استعمالوي- خلیلزاد
د افغانستان د سولې په چارو کې د امریکا ځانګړي استازي خلیلزاد خبرداری ورکړی دی چې د سیاسي جوړجاړي د ترلاسه کولو لپاره فرصت تل نه وي.
د هند او امریکا د پوځونو ترمنځ همکارۍ پراخې شوې – مشترک خطر، چین دی
امریکا او هند نن د نهې/سې شنبې په ورځ د سټلایټ او نقشو/خریطو حساسو معلوماتو د شریکولو یو تړون لاسلیک کړ. د دې نه علاوه، د امریکا د دفاع وزیر ویلي چې ملک به یې په هند باندې لا ډېر پوځي جهازونه او ډرونونه خرڅ کړي. د هند او امریکا ترمنځ دا مهم تړون په داسې وخت کې وشو چې د امریکا خارجه وزیر مایک پامپیو د ورځ په ورځ زیاتېدونکي دعویدار، چین له طرفه د خطرو خبرداری ورکړی دی. پامپیو چې د ګل/دوشنبې په ورځ د امریکا د دفاع وزیر مارک اېسپر سره یوځای نوې ډهلي ته ورسېد، نن د نهې یا سې شبنې په ورځ یې د هند له وزیراعظم نرېندرا مودي سره وکتل. پامپیو او اېسپر د هند له خارجه او دفاع وزیرانو سره هم غونډه درلوده او وروسته یې خبریالانو ته وویل، د چین له طرفه امنیت او آزادۍ ته د راپيښ شوي ګواښ د مقابلې دپاره، په کار ده چې هند او امریکا یو له بل سره ګډ کار وکړي. د هند او امریکا ترمنځ د سټراټیجیک ډائیلاګ کلنۍ غونډه په داسې حال کې وشوه چې په سیمه کې کشیدګي زیاته شوې او د هیمالیا سرحدي سیمو پر سر، هندي عسکرو له چین سره شخړې هم کړې دي. د امریکا خارجه وزیر مایک پامپیو، په هند کې له خارجه وزیر سوبرامنیم جی شنکر او دفاع وزیر راجناټ سېنګ سره د خبرو وروسته، خبریانو ته وویل، «دا چې زمونږ جمهوریتونه، زمونږ د دوو ملکونو د شهریانو، او یا په حقیقت کې د آزادې نړۍ د لا ښه حفاظت دپاره سره اوږه په اوږه دریږي، ډېر لوی لوی کارونه کيدونکي دي.» پامپیو دا هم وویل چې د هند او امریکا مشران او شهریان په وضاحت سره دا ګوري چې د چین کمونست ګوند د جمهوریت، د قانونیت، شفافیت، او د تګ راتګ د آزادۍ طرفداره ندی. پامپیو دغه آزادۍ د انډو-پاسفیک خطې دپاره ضروري وګڼل. امریکا او هند خپل ترمنځ یو تړون چې نوم یې – د جغرافیایي معلوماتو د تبادلې او همکارۍ ابتدائي لوظنامه یا بېکا (BECA) دی – لاسلیک کړله چې د امریکا د دفاع وزیر مارک اېسپر په وینا، دا د دوو ملکونو د فوجونو ترمنځ د همکاریو دپاره یو غټ ګام دی. د ماهرینو په وینا، د بېکا تړون، د هند پوځ ته دا اجازت وي چې د کوم جنګ په وخت کې، د امریکا سټلایټ تصویرونو او حساسو معلوماتو ته لاس رسی پیدا کړي. همدا راز د دې لارې چې امریکا د هند پوځ ته کوم معلومات شریکوي، نو هند کولای شي د هغو معلوماتو نه په استفادې سره، میزاییلونه او یا حمله کوونکي ډرونونه په نښه کړي. بل اړخ ته مارک اېسپر دا هم وویل چې امریکا په پام کې لري لا ډېر جنګي جهازونه او ډرونونه په هند باندې خرڅ کړي. هند په کلونو کلونو، په نړېوالو چارو کې د بېطرفۍ دریځ ساتلی دی، خو څېړونکي وایي چې اوس امریکا د هند سره د همکاریو په برخه کې یو ثابت پرمختګ لیدلی دی چې په وروستیو میاشتو او کلونو کې یو نوي پړاو ته رسېدلی ښکاري. د امریکا د خارجه وزیر مرستیال سټیو بیګن خبریالانو ته ویلي چې د ۱۹۹۰ کلونو له پیله چې هند او امریکا خپل منځ کې د تعلقاتو په جوړولو شروع وکړه، تر اوسه پورې د دوی تعلقات هېڅکله دومره نه و ښه شوي لکه اوس چې دي. هند او امریکا خپل ترمنځ د وسلو په تجارت کې همکاري هم پراخه کړې ده. تر ۲۰۰۸ کاله پورې له امریکا نه د هند اخیستل شوې وسلې، قریب په نشت برابرې وې، خو د ۲۰۲۰ کال تر پایه د دې هېوادونو ترمنځ د وسلو د تجارت کچه شل (۲۰) بلینه ډالرو ته رسیږي.
له ګردونو ډک د افغانستان غږيز او انځوريز تاريخ
د افغانستان تر ټولو پخوانۍ انځوريزه فيته چې د شاه امانالله خان په واکمنۍ پورې اړه لري، د افغان فلم په ارشیف کې ده. د ملي راډیو ټلوېزیون هم یو له هغو بنسټونو دی چې د غږيزو او انځوريزو میراثونو په ساتنه کې یې مهم رول لوبولی دی. نن د غږيزو او انځوريزو میراثونو نړیواله ورځ ده. نور په ویډیو کې:
فرانسې د عالمانو شورا مشر: پیغمبر ته منسوب کارتون له پامه وغورځوئ
په فرانسې کې د مسلمانانو د شورا مشر محمد موساوي پر مسلمانانو غږ کړی دی چې د اسلام پیغمبر ته منسوب کارتون له پامه وغورځوي او تاوتریخوالی ونکړي.
په یو شمېر اسلامي ملکونو کې د فرانس غندنه او د مصنوعاتو یې د بایکاټ غوښتنه شوي
د سعودي حکومتي خبري ادارې سعودي پرېس اېجنسي د نهې، سه شنبې، په ورځ په خپل رپورټ کې خارجه وزارت د بیان له قوله وویل چې سعودي اسلام د ترهګرۍ سره د تړلو مخالفت او د راپاروونکو خاکو غندنه کوي
سنا د سترې محکمې غړیتوب ته د ټرمپ نومانده تائید کړه
د امریکا د متحدو ایالتونو سنا د دغه هېواد د سترې محکمې غړیتوب ته د ولسمشر ټرمپ نومانده امي باریت تائید کړه.
په امریکا او نړۍ کې د کورونا وروستی حال
واشنګټن - په نړۍ کې په کورونا باندې د اخته کسانو شمېر له ۴۳.۸ میلینه او د مړو شمېر له ۱.۱ میلین څخه زیات شوی. که له یوې خوا په نړۍ کې د کورونا پېښې په زیاتېدو دي، له بلې خوا ددغه وایرس په وړاندې د درملو او واکسین جوړولو په ډګر کې هم سیالي زیاته شوې ده. د امریکا د حکومت څېړونکي وايي، د کوېډ ۱۹ ازمايښتي درمل په هغو ناروغانو اغیز نه لري چې په روغتون کې د درملنې لپاره بستر شوي او یا یې ناروغي په پرمختللي پړاو کې وي. په امریکا کې د الرژۍ او ساري ناروغیو ملي انسټیټیوټ د ګل یا دوشنبې په ورځ په یو خپور کړي بیان کې ویلي، چې دوی به نور نوي ناروغان د باملېنو وېزېمب په نامه درمل کلینکی ازمېښت ته و نه ګماري. دغه درمل د امریکايي اېلې لېلې او د کاناډايي ابسېلېرا درمل جوړونکو کمپنیو لخوا د دې لپاره جوړ شوی چې له وایرس سره جګړه وکړای شي. له انټي باډي څخه جوړ دغه درمل یو له هاغو څخه دی چې د امریکا ولسمشر ډانلډ ټرمپ ته هم ددې میاشتې په سر کې کله چې پکې کورونا مثبت شوې وه ورکړل شوی وو. ددغه درمل کلینکي ازمېښت ددې میاشتې په سر کې د خپلواکو څارونکو لخوا د روغتیايي اندېښنو له امله درول شوی وو. دغه څېړنه چې په اګسټ کې پیل شوې وه په روغتونو کې بستر لسو زرو کسانو باندې په امریکا کې ترسره شوې وه. ایلې لیلې، له مخکې څخه د امریکا د خوړو او درملو ادارې نه غوښتي وو چې د کورونا په خفیفو او متوسطو پېښو کې ددغه درمل ورکولو ته اجازه ورکړي. په امریکا کې د کورونا پېښې په ډرامټیکه توګه زیاتې شوې دي، چې د جان هاپکنیز د کورونا مرکز د معلوماتو له مخې، یواځې د ګل یا دوشنبې په ورځ پکې د کورونا تر ۶۶۰۰۰ زیاتې پېښې موندل شوې دي. د کورونا د پېښو دغه نوي زیاتوالي ګڼ ښارونه او ایالتونه بحراني حالت ته رسولي، چې په دغو ښارونو کې د ټاکساس جنوبي ښار الپیسو هم دی چېرې چې د کورونا ناروغان په تېرو درې اونیو کې درې چنده زیات شوي دي. په دغه سرحدي ښار کې حالات دومره خراب شوي چې چارواکو د شپې له لسو بجو څخه د سهار تر پنځو پورې پکې د دوو اونیو لپاره ګرځبندیز لګولی او له خلکو غوښتل شوي چې په کورونو کې پاتې شي. هغه قاضي چې د ګرځبندیز حکم یې کړی وايي، د ښار په روغتونونو کې د جدي مراقبت خونې ټولې په ناروغانو ډکې وې. په یوتا کې هم د روغتونونو استازو خبرداری ورکړی چې روغتونونه د ډکېدو په حال کې دي او دوی ښايي مجبوره شي چې د ناروغانو عمرونو او روغتیايي حالت ته په کتو ځینې په روغتون او ځینې له روغتون څخه د باندې وساتي. د استرالیا په مېلبورن ښار کې بیا حالات په ښه کېدو دي او د نهې یا سې شنبې ورځ یې دوهمه پرپلسې ورځ وه چېرې چې د کورونا نوې پېښه و نه موندل شوه. د ګل یا دوشنبې ورځ یې د جون له نهمې نېټې راهیسې لومړنۍ ورځ وه چې پکې د کورونا نوې پېښه نه وه. مېلبورن او ویکټوریا هغه دوه ښارونه وه چې د کورونا نوې پېښې پکې د اګسټ راهیسې په زیاتېدو وي او د ورځنیو پېښو شمېر پکې له ۷۰۰ څخه اوختی وو. د کورونا د نویو پېښو د زیاتوالي له امله امنیتي حالات هم سخت شوي وو او هغه مسافر به یې په هوټلونو کې قر نطین کول کوم به چې له بهر څخه دغه هېواد ته ورتلل. د ویکټوریا چارواکو د ګل یا دوشنبې په ورځ وویل، چې د مېلبورن پنځه میلیونه وګړي به کولای شي سر له نهې څخه له خپلو کورونو ووځي او ټولې کفې ګانې، بارونه، دوکانونه او هوټلونه به پرانېستي وي. په ارجنټاین کې هم د کورونا وایرس محدودیتونه نرم شوي دي او خلکو ته اجازه ورکړل شوې چې خپل کاروبارونه لکه رسټورانټونه، بارونه او جېمونه د تېرو اوو میاشتو راهیسې د لومړي ځل لپاره پرانیزي. اسوسېټېډ پریس راپور ورکړی چې محدودیتونه په داسې حال کې نرم شوي دي چې د کورونا نوې پېښې په دې وروستیو میاشتو کې په پلازمېنه کې کمې شوې. په ارجینټاین کې تر ۱.۱ میلیون زیات کسان په کورونا اخته او لږ تر لږه ۲۹۳۰۰ یې مړه شوي دي.
ایا دعمران خان په خواهش به دپاکستان اؤ افغانستان ګډه پوله خلاصه پرېښودل شي؟
دپاکستان وزیراعظم ښاغلي عمران خان ویلي دهغه ارمان دی چې په راتلونکي کې دپاکستان اؤ افغانستان ګډې پولې هم د اروپا په څېر دیوبل دپاره پرانستې پرتې وي اؤ دا دواړه هیوادونه دې دیو بل سره هم هغه شان خوږې اړېکې ولري.
د امریکې صدارتي انتخابات یوه هفته پس کېدونکي دي، امیدواران په انتخابي جلسو کې مصروف دي
جو بایډن او صدر ټرمپ دواړو د ګل، دوشنبې، په ورځ په پېنلسوېنیا ریاست کې بېلا بېلو انتخابي جلسو ته تقریرونه وکړل او د یو بل په تګلارو یې نیوکې وکړې
"ژوندي، مړي ولې نه ويني" د پېښور چاؤدنه
په پېښور کې نن د نهې/ سه شنبې په ورځ په سپين جومات مدرسه کې شوې چاؤدنه په ټولنيزو رسنيو د ترهګرۍ پېښه، د حکومت مخالفه ګوندونو د تحريک او حکومت د سخت وخت يادولو سره ياده کړی شوې ده.
افغانستان کې تازه ۹۵ تنه کرونا نیولي او پنځه نور مړه شوي
د افغانستان د عامې روغتیا وزارت د معلوماتو په اساس په تېرو ۲۴ ساعتونو کې په ټول هیواد کې د کرونا ویرس ۹۵ مثبتې پېښې ثبت شوي او ۵ کسان مړه شوي دي.
