فلسفي كره كتنه
د اشراق او مشاء فلسفې
د اشراق او مشاء فلسفې د اسلامي فلسفې ښوونځي په دوه ډلو وېشل کېږي، لومړی د اشراق فلسفه او دویمه د مشاء فلسفه، چې د اشراق د فلسفې بنسټګر یا سالار شیخ شهاب الدین سهروردي (د شپږمې هجري سپوږمیزی پېړۍ عالم او صوفي) او د مشاء د فلسفې بنسټګر شیخ الریسس ابو علي سینای بلخي ګڼل کېږي. اشراقیان د اپلاتون لارویان او مشاییان د ارستو لارویان ګڼل کېږي. د مشايی او اشراقي تګلارو ترمنځ اصلي او جوهري توپیر دا دی، چ
د “تهافت الفلاسفه” او “تهافت التهافه” تحقيقي څېړنه
د Wikipedia لخوا “تهافت الفلاسفه” او تهافت التهافت د مسلمانې فلسفې له ځانګړو او مهمو كتابونو څخه ګڼل كېږي. لدې
د کايناتو حجم (د ساینس او فلسفې په رڼا کې)
یه پوښټنه چې زیاتره وخت په عامه ذهنونو کې ګرځي راګرځي، هغه دا چې د کايناتو حجم څه دی؟ که چېرې دا محدود وي، نو ترکوم بریده محدود دی، او د هغه حد څخه وراخوا بیا څه دي؟ او که چېرې لامحدود وي، نو ولې!!؟؟ زیاتره وخت همداسې نظریات او ساینسي اصطلاحات د بحث موضوع وي. د ساینس د ارتقا د نظریې له مخې دا کاينات ورځ په ورځ مخ په پراخېدو دي.
د((وجود))او((شهود))په باب دمحدث دهلوي شاه ولى الله پريکړه
شاه ولي الله (رح)دنورو ډيرو مسلمانو پوهانو غوندې دځينو ما بعد الطبيعه مسايلو په باب چې دقران او سنت له چينې خړوبيږي،ژوره ځيرنه لري،او موخه يې داوه چې ددغو متضادو فکري خوځښتونو تر منځ يو ترکيب، پخلاينه او تلفيق را منځ ته کړي. ده زيار وګاله،چې دابن عربي او حضرت مجدد الف ثاني نظريات تلفيق کړي .
د دوه فلسفو ترمنځ ټكر
د مادي او څښتن لمانځې فلسفو ترمنځ بحث او مباحثه مادي: موږ د قرآن پرخلاف چې د څښتن په اړه شك نه لري، او وايي: افي الله شك) (۱) پدې ګروهمن يو چې نه يواځې دا چې د څښتن شتون د شك وړ دى، بلكه پدې پوره باور لرو، چې شتون نه لري. د مېتافزيك (طبيعت څخه وراخوا) خلكو ګروهه ده چې د غېر مادي (مجرد) څښتن وجود شته، يوه خرافاتي او ارتجاعي ګروهه ده، چې د پېړيو په اوږدو كې د پوهانو د نقد او كركتنې لاندې راغلې ده. او د تجربوي علومو په پراخه پرمختګ سره دا
يوه شېبه له سوفسطايانو سره
د سوفسطايي ښوونځي لارويان پدې ګروهه دي، چې هر هغه څه چې پدې نړۍ كې پر سترګو وينو، له وهم او ګومان څخه پرته بل څه نه دي. داسې انځورونه دي، چې زموږ د اذهانو په اېنه كې نقش جوړوي، او داسې سيوري دي، چې په يوه ديوال ولوېږي، مګر په حقيقت كې په دې نړۍ كې هېڅ شتون نه لري. سر جېمز وايي: دا نړۍ هېڅ وجود نه لري. هرهغه څه چې وينو، داسې انځورونه دي، چې زموږ د ذهنونو په پاڼو انځورېږي، او موږ په ناسمه توګه دا انګېرو چې ګنې دا انځورونه دباندې هم شتون لري. اصولا: موږ نشو كولاى
جبر او اختيار د فلسفې له نظره
په فلسفه كې د جبريونو (Fatalists) د موقف د څرګندولو لپاره په يو مثال راوړو: وايي چې په لرغوني يونان كې يوه فېلسفوف چې په جبر ګروهمن ؤ، خپل مريې ته سخته سزا وركړه، مريې د اعتراض په لهجه وويل: (ستا په ګروهه، انسان چې هر كار كوي، د مجبوريت له مخې يې كوي، نو ما چې كومه اشتباه كړې ده په هغې كې زما
افلاطون ولې شاعران له خپل خيالي هېواده شړل؟
له صميم ادبي ټولنې څخه په
خپلواكي او اړتيا
فلسفي مقولې د علمي جهانبينۍ په رڼا كې خپلواكي او اړتيا محمد صديق روهي له ډېرو لرغونو زمانو څخه پوهانواو حكيمانو ددې موضوع په اړه د (جبر او اختيار) تر سرليك لاندې تاوده او ژور بحثونه كړي د. دا چې لاتر اوسه پورې دغه زړه موضوع تازه پ
آيا فلسفه علم دى ؟
له بېنوا څخه په مننې (د ډاکټر حرکت ليکنه) دهغه ورځى څخه چى دلمړى ځل دپاره باشعوره او دعقل خاوندانسان پدى نړۍ او يا دخداى دلوى جهان په كوم بل كونج ك
پراګماتيزم
( امريكايي فلسفه او په اړه يې د اسلام دريځ )
