دسیاسی علوموپروفیسور، داکترزیرکیار پرکتاب (دنوی سیاست الجبره) ، یوه ځغلنده نظر

په دی ورستیوکی د افغانستان نامتوپوه اونوښتگر لیکوال ښاغلی ډاکتر رحمت زیرکیارلخوا ، یو په زړه پوری تحقیقی او څېړنیز کتاب د"دنوی سیاست الجبره" تر عنوان لاندی په (۴۸۰)مخونوکښې په ښه قطع او صحافت دچاپه راوتلی دی .ددې کتاب مولف یو ټوک ماته د مطالعې اوکره کتنی دپاره رالېږلی دی . زه دلته دمولف له دې پیرزوینی څخه ډيره مننه کوم او دکتاب دخپریدو لامله ورته مبارکی وایم .
کتاب ، په اصل کی د څیړنیزو اوتحلیلی مقالو یوه ټولگه ده چی لیکوال هریوه په جلا جلا توگه څېړلې او سپړلې ده،اوهغه دخپل ژورو تحلیلي نظریاتو سره يوځاي لوستونکی ته وړاندی کوی .
زه ښاغلی ډاکترزیرکیارله نژدې څخه نه پیژنم، خو تر هغه ځایه چی ما دده لیکني اوڅېړنیزی مقالي په بهر کی دځینوعمومی رسنیو لکه د دعوت مجله، افغان رساله،کیوان افغان، صلح وافغانستان امروز، افغان ولس، او آئینۀ افغانستان کی لیدلي او لوستی دي، ماته دا ثابته شوېده چی ښاغلی ډاکترزیرکیار پر پښتو،پښتنواو افغانستان باندی یو مین شخصیت او زمونږ دوطن دوتلو پوهانو اولیکوالو څخه دی ،چی پخپلو لیکنو او څېړنوکی همیش د اکاډمیکو میتودونوڅخه کار اخلی اود حقایقودبرسیره کولوپه خاطر همیش منبع او اخځن ځایونه په گوته کوی، ترڅو چاته داسوال پیدا نسي چی گوندي دی دا خبره دځانه څخه وائی اوچندانی داعتباروړنده، په دې خاطر هغه کوښښ کړی چی پخپلولیکنوکی لمړی لاس منابع لوستونکی ته وړاندي کړی .او ان د اصلی منبع اصلی متن ټکي په اصلی ژبه هم کوت کاندی چی هیچ چاته نورسوال پاته نسی .
ډاکتر صاحب زیرکیار، یو انقلابی او انتقادی لیکوال دی چی په خپل په لیکنو کی همیش په پټوحقایقو پسی گرځی ، حقایق لیکی، اوحقیقت وايی، هغه دحقیقت په ویلوکښی هیڅکله دچا پروا نه ساتی ، ولو چی دغه حقیقت دده نژدی ترین خپلوانو او یا دوطن دلوړومقاماتو اویا دامریکی دجمهور رئیس جورج بوش په اړه وی او دده په ضررهم تمام سی . په لیکنو کی د ډاکتر زیرکیار بل خصوصیت دا دی چی ده په امریکاکی ټوله هغه مهم سیاسی کتابونه چی دافغانستان او دامریکا دجهانی او پوځی سیاست په هکله په دی دریو لسیزوکی لیکل دنامتوسیاسی شخصیتونو له خواخپاره شوی دی، ، یووار ترژوري کتنی لاندی نیولی اوخپل دریزيې دهغه کتاب اوپه هغه کښي دمهمو ټکوپه هکله بیان کړی دی .
دنوی سیاست الجبره کتاب، دامریکی پرالجبری ډوله پېچلی اومغلق سیاست باندی خوراژوراو په زړه پوری نیوکی اوتبصرې لری .واقعیت هم دادی چی مونږ د امریکې په سیاست نه پوهیږو؟ آیا امریکا په نړی کی د خپلي دامپراتوری دجوړولوپه لټه کی نه ده؟ آیا واقعاً امریکا دتروزیزم پرضد ده؟ پرعراق او افغانستان دهغوي د تجاوزهدف دتروریزم محوه کول دي؟ که چیری امریکا د تروریزم پرضد عمل کوی،نوولي په سیمه کی تروریزم د محوکیدو پرځای ،لاقوت موندلی دی؟ آیا دتروریزم پرضد مبارزه په سیمه کی دامریکی د موجودیت یوه پلمه نه ده ،ترڅو خپله سلطه د منځنی ایشیا او منځنی ختیزد تیلو اوگاز پرمنابعو ټينگ کړی ؟ په داسی حال کی چی امریکا هره روځ اوهر هفته خپل سرتیري په افغانستان کی د تروریزم پرضد دطالبانواو القاعدې سره په جگړوکی دلاسه ورکوی، خو پر پاکستان چی دطالبانو او القاعدې زالگی ده ،کوم رښتيانۍ زورنه اچوی او دتروریزم پرضد جگره د پاکستان په خاوره کي نه تعقیبوی .
د امریکی سیاست په افغانستان کی هم یوالجبریز سیاست دی . دیوې خوا دحامد کرزی دمرکزي حکومت پلوی کوی، خوله بله پلوه دټوپک سالارانو او دمخدره موادوله سوداگروسره هم اړیکی لری ، اوهغوي تقویه کوی ، ان تردی حده چی دوی ته هم په دولت اوهم په پارلمان کی لوړمقامونه ورکړی دي او هم په ولایاتوکی دخلکو سرنوشت او اداره د دوی په لاس کی ده .دولایاتو اکثره پوځی او ملکی لوړ رتبه واکداران د شمالی ټلوالي قواندانان دی ،چی دمرکز ی حکومت پروا چندانی نساتی او اوامرئې نه مني .
امریکا پدې سیاست سره په بې رحمانه توگه دیوې لویي قومی ډلی سره جنگ ته دوام ورکوی ، او دبلي قومی ډلی ته دامتیاز ورکولو چلند مخی ته بیايی . آیاپه دې ډول سیاست سره به زموږوطن ته امن او ثبات راسی ، او دموکراسی به استقرارومومی؟
په هر صورت دنوی سیاست الجبره کتاب، یومهم او په زړه پوری اثر دی چې دهغه په لوستلو سره ډیر شیان سړی زده کوی او په ډیروپټو اوناویلو رازونو باندی سړی خبریږی . دډاکتر زیرکیار په دی او سنی کتاب کی ماته دغه لاندنی لیکنی اومقالی ډیری په زره پوری او مهمی لیکنی وبرېښې دی :
۱-"امر صاحب"او پخوانی پاچا، دپیریانو په جنگونوکی
۲- دتمدنونوټکر او دتاریخ پای
۳- دغټ سطرنج تخته
۴- ظاهر بابا او څلویښت غله
۵- د دفاع دوزارت نوی نقشه
۶- دسپینی ماڼی چغار
زه غواړم په آینده کی که وخت راسره یاری وکړه، دغه مقالې په دری ژبه ترجمه کړم ترڅو ددی لیکنی فیض لا پراخه سی اونور علاقمندان ددی علمی اوڅېړنیزی لیکنی څخه گټه واخلی .
اوس داده دلمړی مقالی دری ژباړه د۲۸۹- ۳۰۲مخونو څخه:

"آمرصاحب" و پادشاه سابق در جنگ با ارواح
بقلم داکتر زیرکیار

دوماه قبل، در فبروری ۲۰۰۴در امریکا، کتاب مستند دیگری از چاپ بیرون آمد:
ستیوکول: جنگ ارواح
از تجاوز اتحادشوروی سابق تا دهم سپتمبر ۲۰۰۱،
تاریخ پنهان استخبارات مرکزی امریکا، افغانستان وبن لادن
(نیویارک،پینگوین پریس،۲۰۰۴)
Steve Coll, the Ghost wars: the secret history of the CIA,Afghanistan, and Bin Laden, from the Soviet invasion to September 10.2001,(New York,2004)

به گمان ضعیف من، افغانها و" افغانستانیان" [هردو]به تر جمۀ این کتاب علاقه خواهند داشت. افغانان میخواهند از طریق ترجمه این کتاب ، ملت افغان راازقصه های گرفتن پول ومعاملات قوماندان افسانوی احمدشاه مسعود باخبر سازند، وافغانستانیان هم میخواهند که اقوام کشور را از این باخبر بسازند که نام "امر صاحب" دراین کتاب با احترام یاد شده است. این کتاب پراز اطلاعات ومعلومات است وملت افغان این حق را دارند که از اطلاعات محفوظ دراین کتاب از راه ترجمۀ آن با خبر شوند.اگر مترجم توضیحاتی [در برخی موارد]داشته باشد میتواند آنراجداگانه از نظرمولف ارائه کند. من در این نوشته ازاین کتاب چند صحنه را بیرون میکشم و ازاین طریق به خوانندگان قدری آسانی ارزانی کنم که تا زمان ترجمه کتاب ،عطش خود را فرونشانند. در عنوان کتاب، کلمۀ "ارواح" به مفهوم اعضای CIA بکار رفته است.
ملتن بیردنBeardan که طی سالهای( ۱۹۸۶- ۱۹۸۹) در اسلام آباد مسئول بخش استخبارات مرکزی امریکا (سیا) بود،برقوماندان احمدشاه مسعود به دو دلیل مشکوک شده بود: اول اینکه مسعود محبوب انگلیس شده بود، ودوم اینکه یک بی اعتمادی از گذشته براو باقی بود وآن این بود که احمدشاه مسعود در سال ۱۹۸۳ با قشون شوروی معاملۀ متارکه انجام داده بود.
مثل استخبارات نظامی پاکستان، بیردن هم به این فکر بود که مسعود در شمال افغانستان با قوت های شوروی "یک آتش بس اعلام نشده "را امضا کرده است. بیردن به این عقیده بود که مسعود "از لحاظ سیاسی مقام خود را مستحکم میکرد"، درحالی که مشتریان اسلامی ISI با شورویان درگیر جنگ "سخت" بودند.(بخوانید: ستیوکول:صص۱۵۱، ۱۸۴). در اینجا درخاطر من( زیرکیار)آن معلومات زنده گشت که یک محقق چیره دست امریکائی، بروس ریچاردسنRichardson ده سال قبل ازاین(در۱۹۹۳) در ارتباط به جهاد احمدشاه مسعود ارائه کرده بود.و با معلومات بیردن در اسلام اباد سرمیخورد. ریچاردسن مینویسدکه یک افسرقشون شوروی که نام مخفی او ویکتورسووروف Suvorov بود، وبه غرب فرار کردبود در سال ۱۹۸۴ در مصاحبه یی گفت:"یک قوماندان زبدۀ مجاهدین انتخاب و[حاضر] شده است که ازمنافع اتحادشوروی درافغانستان نمایندگی کند.او باکمک های نظامی واقتصادی حمایت میگردد وعلاوتاً تمام استخبارات شوروی با او کمک میکنند. رول او این است که نزد مردم خود نقش یک قهرمان وبرای ما نقش یک ایجنت دوطرفه را بازی خواهد کرد." سووروف اضافه میکند که "این پلان آنقدر سری است" که حتی مقامات بلند رتبۀ اتحاد شوروی ورژیم خلقی درافغانستان هیچیک از آن باخبر نخواهند شد."(برای نقل قولها بخوانید : Richardson,Historical Briefs III, Afghanistan Mirror,nr.30, Febuary-March 1993,p.17)"
در پاکستان مدیر بخش CIA بیردن ۱۸ سال قبل درسال ۱۹۸۶ در ماه جولا به اسلام اباد رسید. این مصادف به ایامی بود که بن لادن هم از عربستان سعودی به پشاور کوچ کرده بود. واین زمانی بود که " جهاد در دالر غوطه میزد". درسال ۱۹۸۱ کانگرس امریکادر بودیجه مخفی ۳۰ میلیون دالری برای استخبارات CIAمنظورکرد تا در امور افغانستان به مصرف برساند.درسال ۱۹۸۴ این بودیجه به ۲۰۰ میلیون دالربالا رفت. درسال۱۹۸۶ تقریباً این مبلغ به ۴۰۰ میلیون دالر بالغ گردید.ویک سال بعد در۱۹۸۷بازهم این مبلغ پندید، یعنی تقریباً به ۶۳۰میلیون دالر رسید.(بخوانید: ستیوکول:صص۶۵، ۱۵۱)
چنین معلوم میشود که واشنگتن از جهاد مسلح درافغانستان به فکر اندر شده ،و راه ها دیگری را جست وجو کرده باشد؟ میلتن بیردن با حمایت استخبارات مرکزی امریکا ، برای CIA جال استخدام اجنت های مستقل افغان وقوماندانان را یکطرفه پهن کرد. یکطرفه بدین معنی که از این موضوع دستگاه استخبارات نظامی پاکستان بایدخبرنمیشد.معاش این اشخاص ماهانه بین۲۰ تا ۱۰۰هزار دالر وگاهگاهی زیاتر هم بود. قوماندان عبدالحق در جال یکطرفۀ CIA افتاده بود.مگر وقتی که او برضد استخبارات نظامی پاکستان" صدایش را بلندکرد" وروی شخصیت خود تبلیغات را "متمرکز ساخت"، در اسلام اباد مدیر بخش CIA، میلتن بیردن براو خشمگین شد و"معاش وی را به حیث یک قوماندان باعتبار قطع نمود." فعالیت های CIA ادامه داشت تا" بگونه مستقیم" پول وتداراکات نظامی را برای احمدشاه مسعودبرساند. "کمک های یک جانبۀ CIA به مسعود اولین مرتبه درسال ۱۹۸۴رسیده بود."( بخوانید: ستیوکول: صص ۱۵۱، ۱۶۷)
برای معاش افغانان (ایجنت)، سیستم استخبارات مرکزی امریکا بکارگرفته گرفته میشد.
گری شرونGary Schroen بین سالهای ۱۹۸۸ – ۱۹۹۰درکابل مدیر بخش CIAبود بقول وی علاوه براین که مسعود ماهانه ۲۰۰ هزار دالر معاش از CIA میگرفت،ً مبلغ ۹۰۰هزار دالر را شخصاً به برادر مسعود، احمدضیاء تحویل داد.( بخوانید: ستیوکول، ص۱۹۸)
آن عده قوماندانانی که از طرف CIA طور پنهانی به آنها معاش پرداخته میشد،درماه های اول سال ۱۹۸۹تعداد شان به ۴۰ تن میرسید. CIA معاش حکمتیار رقیب مسعود را هم زیاد کرده بود که ماهانه ۲۰۰ هزار دالرنقد میگرفت.( همان اثر، ص۱۹۰)
درزمستان سال۱۹۹۰ مسعود مقام مرکزی را در پلان CIAداشت. گری شرون در جنوری همین سال به پشاور رفت تا با مسعود در یک رادیو پنهانی صحبت کند که از طرف برادرش ( یحیی ) نگهداری میشد. شرون از مسعود خواهش کرد تا جاده سالنگ که از شمال به جنوب به کابل وصل میشد، قطع کند. در جریان صحبت ها ، مسعود قبول کرد که اینکار را در بدل معاش ماهانه پنجصد هزار دالرعملی خواهد کرد.شرون "این مبلغ را در ۳۱ جنوری ۱۹۹۰ در پشاور به برادر مسعود پرداخت " ( همان اثر، ص ۲۱۱ و۸) ممکن است این برادر مسعود یحیی باشد( ص ۲۱۱) و یا احمدضیابوده باشد.(هان اثر، ص۸) به اصطلاح پشتو،که تنسته بودولی جولاه نبود. بر اساس معلومات CIA مسعود شاهراه سالنگ را نبست."but Massoud,s forces never moved"گری شرون میگفت که مسعود نیم میلیون دالر از نزد وی ربوده است."
هریHarry که در سالهای ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۲در اسلام آبادمدیر بخش CIA بود،او هم با تاثر مسعود را حرام زاده کوچک:that little batard خواند. ومعاش وی (مسعود) را از ۲۰۰ هزار دالر به پنجاه هزار یعنی به ۲۵ ٪در ماه تنزیل داد.CIA از اسلام آباد به پنجشیر" یک پیغام سراسر تاثر آمیز" ارسال کرد ودر تمام افغانستان حملات سازمان اطلاعات مرکزی امریکا متوقف شد.( همان اثر، ص ۲۱۱)
اگر بدرستی دقت کنیم ، می بینیم که در ماه دسامبر ۱۹۸۹ درکابل،برضد حکومت داکتر نجیب کودتای تنی [ وزیر دفاع] هم سازمان داده شده بود.تقریباً دوماه بعد (۳۱ جنوری ۱۹۹۰)گری شرون در پشاور پنجصد هزار دالر به برادر مسعود تحویل داد تا در بدل آن مسعود شاهراه سالنگ را بر روی کابل ببندد، مگرقوت های مسعود "از جا نجنبید."ولی پنج هفته بعد از این تاریخ (۷ مارچ ۱۹۹۰) تنی دست به کودتا زد که موفق نشد.
بعد از خروج قشون شوروی از افغانستان(در۱۹۸۹) سیاست جدید امریکا در مورد افغانستان دور این[محور] میچرخید که" افراطیانی چون حکمتیار را کنار بگذارد"( همان اثر، ص۲۱۶). تنی دوم Tani Twoهم برکت نکرد. در اکتوبر ۱۹۹۰ قوماندانان واجنتان معاشخورCIA دراسلام اباد به اطلاع CIA رساندند که پاکستان به همکاری تنی برای حکمتیار به صدها لاری اسلحه بسوی کابل روان کرده است. در پاکستان سفیر امریکا رابرت اوکلی ، یک نامه از پرزیدنت بوش بدست اورد که[دران گفته شده بود]: اگر پاکستان این عملیات را خنثی نکند، بر روابط پاکستان با امریکا عواقب بسیار خطرناک خواهد داشت. نتیجه این شدکه پلان تنی دوم هم "در یک موقع خوب خنثی گردید."( همان، صص ۲۱۸- ۲۱۹)
بعد از این حادثه برای رستاخیز افغانها ، امریکا نمایندۀ خاصی خود پیتر تامسنTomson را موظف ساخت که شورای قوماندانان افغان را سازمان داد.شورای قوماندان ملی درافغانستان در نزدیک سرحدچترال پاکستان جلسه خود را دایرکرد، دراین شورا بشمول مسعود سایر قوماندان هم در آن شرکت کردند، مگر قوماندانان حکمتیار وسیاف درآن شرکت نداشتند.( ص ۲۱۹) پس از ختم شورای قوماندانان ، مسعود به دعوت رئیس استخبارات نظامی پاکستان اسد درانی (۱۹۹۰- ۱۹۹۲) به پاکستان رفت و در اسلام اباد با درانی ومسئول شعبۀ CIA در اسلام آبادHarryملاقات کرد. در این ملاقات [هری ]موافقت کرد که معاش مسعود از پنجاه هزار دالر به یکصد هزار دالر ارتقا یابد.(همان، صص ۲۱۹- ۲۲۰)
در استخبارات مرکزی امریکا(CIA) ، یک شعبۀ خاصی است که مرکز ضد تروریزم نام دارد. این شعبه به موافقت قصر سفید احتیاج داشت که توسط مامورین خود در هر سفر برای مسعود"یک مقدارتادیات نقدی " تحویل دهند.کارمند قصر سفید پرسید که "مقدار کم، چقدر را گویند؟" جواب مامور سیا به قول ستیوکول این بود:"یک چندصد هزاردالر" ستیو کول اضافه میکند که ساموئیل برگر وریچاردکلارک باوی قبول کردند. برگر در قصر سفید مشاور امنیت ملی در دوره کلنتن بود.وکلارک در انجا به حیث مدیربخش مبارزه برضد تروریزم درسالهای (۱۹۹۸ تا۲۰۰۱) بود.(همانجا، صص۴۶۵- ۴۶۶)
پس از آنکه بن لادن از سودان خارج ودر ۱۹۹۶ درافغانستان پناهنده گردید، گری شرون که در اسلام اباد مسئول بخش CIA(۱۹۹۶ تا ۱۹۹۹) بود درماه سپتمبردرکابل با احمدشاه مسعود وزیر دفاع دیدارکرد. هدف این دیدار این بود که مسعود قبل از دیگران راکتهای ضدطیارات ( استنگر) را بالای امریکا بفروش برساند ودر مورد بن لادین برای امریکا مخبری کند.از این پس تیم های مخفی سیاCIA یک سلسله دیدار های رابا مسعودشروع کردند. این تیمها در پنجشیر برای مسعود وسایل استخباراتی الکترونیکی را میرساندند وهم برایش یک مقدار پول نقد تحویل میدادند. مقدار این پول در هر سفرتا ۲۵۰ هزار دالرمیرسید.(همان اثر، ص۴۵۸) مسعود به ماموران سیا میگفت: " اگر حکومت امریکا با ما برضد طالبان کمک نکند، "سرانجام مسعودخورد وخمیر خواهد شد."( همان، ص ۵۵۵- ۵۵۶)
در اپریل ۲۰۰۱ احمدشاه مسعود برای سخنرانی به پارلمان اروپا دعوت شد. دومامور از سازمان اطلاعات مرکزی امریکا به پاریس رفتند تا با مسعود ببینند.یکی از این دو ریچ Rich نام داشت که در مرکز ضد تروریزم امریکا،مسئول شعبه بن لادن بود، ودیگری همان گری شرون بود که از ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۱سمت معاونت شعبه عملیات شرق نزدیک را داشت. در هوتل گری شرون"کشف کرد" که نامش در لیست هئیت افغانی محفوظ مانده بود که با مسعود به اروپا آمده بودند.(همان اثر، ص۵۵۴)
در کتاب ستیوکول، برای استعمال "قوماندان افسانوی" احمدشاه مسعود، سیاست امریکا براین تحلیل استوار بود:
۱- قوماندان مسعود از جاهای دیگر به حد کافی اسلحه بدست اورده است وبه اسلحه امریکا ضرورتی ندارد.
۲- مسعود نه طالبان را شکست داده میتواند ونه از کابل ، افغانستان را اداره کرده میتواند.
۳- ازاین سبب باید امریکا پول ووسایل استخباراتی دراختیار مسعود قراردهد، نه اسلحه.( صفحات:۴۶۶- ۴۶۹)
در این مورد از ریچاردکلارک بشنوید که ۲۰ سال را در وزارت دفاع امریکا وده سال را در قصر سفید گذشتانده است. واز۱۹۹۸ تا اکتوبر۲۰۰۱ در قصر سفید در جرگۀ امنیت ملی در امور مبارزه برضد تروریزم یک مقام بلند وپخته بود ودر حلقات مسلکی "تزار ضد تروریزم" شمرده میشد. کلارک در مورد بن لادن طرفدار پیاده کردن سیاست سخت گیرانه تری بود. مگردر تابستان ۲۰۰۰ اومخالف یک اتحاد قوی با مسعود بود.دلیل وی این بودکه گروه مسعودیعنی اتحاد شمال "یک گروه خوب ونیکنام نیستند" آنها" سوداگران دوره گرد مواد مخدر drug runners استند"آنها ناقضین حقوق بشراند ، آنها یک اقلیت قومی را تشکیل میدهند.و چیزی نیستند که بتوان توسط انها یک حکومت ملی راسامان بحشید وبگردش دراورد."( همان، ص۵۱۶)
مدیر بخشCIA در اسلام اباد،ملتن بیردن میگوید که: هدف امریکا در افغانستان "کشتن شورویها "بود.بیردن در پرتو این هدف گلبدین حکمتیار رابا محمدظاهر سابق پادشاه افغانستان مقایسه کرده میگوید: حکمتیار شورویها را کشت، مگر پادشاه سابق افغانستان[ مقیم ایتالیا]که در بیرون از روم، پاسته(غذای مخصوص ایتالوی) را با پنجه تاوداده میخورد،یک شوروی راهم نکشته است.CIA نمیخواست که جهاد خود را"توسط یک خان تمبل[منظور ظاهرشاه]اجرا کند "(ص۱۶۶)
در رستاخیز افغانها،نماینده خاص امریکا، پیتر تامسن دراوایل سال ۱۹۹۰بدین منظور به اسلام اباد رفت که با پاکستان در مورد افغانستان در مورد پلان جدید صحبت کند وبعد به عربستان سعودی و با محمدظاهرشاه سابق در روم نیز موضوع را مطرح نماید. مگر سیا ملاقات تامسن را با محمدظاهر شاه سابق معطل ساخت( ص ۲۰۹) بعد از یک وقفه تامسن صحبت مستیقیم میان امریکا ومحمدظاهر پادشاه سابق افغانستان را آغاز کرد.( ص ۲۱۷)
در جریان سال۱۹۹۹ ودرآغاز ۲۰۰۰CIA یک بار دیگر بدنبال استخدام ایجنت های مستقل افغان افتاد. مگر عبدالحق بازهم در قضاوت ماموران سابق سیا "آدم غیر قابل اعتماد" شمرده شد.( ص ۴۹۲)حامدکرزی در دولت ربانی – مسعود در وزارت امورخارجه معین بود.محمد[ قسیم ]فهیم که در آن وقت رئیس استخبارات دولت بود، [باری]ماموران خود رابرای دستگیری حامدکرزی فرستاد ، کرزی را دستگیرو به ریاست استخبارات غرض تحقیقات احضارکردند."مامورین تحقیق چندساعت روی کرزی کارکردند" کرزی بشدت موردلت وکوب قرارگرفت و پوزوکاپوز اوکبود وخون آلودشده بود.ناگاه راکتی به تعمیر تحقیقات اصابت کرد وماموران تحقیق هریک بسویی فرارکردند و شری برخاست که بخیر کرزی تمام شد وکرزی [ بسان داکتر برایدن ، نیم جان] خود را به جلال اباد رسانید . روز دیگر از جلال اباد خارج شد واز درۀ خیبر گذشت وخود را به کویته[شهری در جنوب کندهار] رسانید(بهار ۱۹۹۴). کرزی خود در مصاحبۀ( ۲۱اکتوبر ۲۰۰۲)گفت که :"طالبان دوستان من بودند" و آنها "مردمان خوب بودند" او به طالبان پنجاه هزار دالر ویک دیپوی بزرگ سلاح داد. این هنگامی بود که حرکت طالبان ظهور کرده بود.( صص ۲۸۶- ۲۸۷)
درسال ۲۰۰۰ عبدالحق با محمدظاهر، پادشاه سابق وحامدکرزی وبا نمایندگان احمدشاه مسعودبرای مبارزه با طالبان بمنظوریک اتحاد بزرگ مذاکره را آغاز کرد. گروه مسعود بالای عبدالحق بدگمان بودند، مگربکمک پیتر تامسن پشتونهای مخالف طالبان با مسعود یکجا شدند.وزارت خارجه امریکا از اتحاد مسعود- کرزی کمی حمایت نشان داد. دراین وزارت معاون امورآسیای جنوبی ایندرفورت(از ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۰) با شاه سابق محمدظاهردیدارکرد.وبرای تدویرجلسات بعدی وزارت امور خارجه امریکا چند هزار دالر کمک نمود. ماموران سیا ، عبدالحق را یک "آدم سرتمبه " و"ازخود راضی"می شناختند.مگر حامد کرزی رابه چشم احترام می دیدند،ولی او را [در سیاست] بازیگر کوچک"بشمارمی اوردند.سیا در صدد بود که از میان پشتونهای استخدام شده کسی را بیابند که از عهده کار برآمده بتواند.(صص ۵۱۳- ۵۱۶)
کرزی وعبدالحق به دپلومات متقاعد پیتر تامسن گفتند:به تاجیکستان برود وبا مسعود دیدار کند، تامسن قبول کرد وبرای مسعود یک "ستراتژی محرمانه"تصویرکرد.در شهر دوشنبه تاجیکستان،" مسعود در خانۀ خود به پیتر تامسن زاری کرد"که متحدین او در مقابله با طالبان" پیشرفت اندکی" داشته اند. مسعود گفت: که "من باور ندارم که سرنگونی طالبان به زودی ممکن باشد." مسعود در صدد یک جبهه وسیع البنیاد ضد طالبان بود، از پیتر تامسن مصرانهً خواهش نمود که شاه سابق را دراین جبهه داخل بسازد. وبا "محمدظاهرشاه صحبت کند." وبرایش بگوید که من او را به حیث رهبردولت میشناسم."(صص ۵۵۷- ۵۵۸)
بعداز این مسعود در ماه اپریل ۲۰۰۱ به اروپا آمد، مگر بنابر معلومات من( زیرکیار)او در اروپا از دیدن پادشاه سابق خود داری نمود.
از بحث تا اینجا انسان به این نتیجه میرسد:
۱-در طول دورۀ جهاد،مبارزات حکمتیار برضد شورویها بطور مجموعی پسندیده پنداشته شده بود. یک مامور استخبارات مرکزی امریکا(سیا) با یک ماموراستخبارات فرانسوی همسطح خود گفته بود:"حکمتیار آنقدر بدنیست که شما از وی ترس دارید" و"مسعود هم آنقدر خوب نیست که شما ازوی توقع دارید."( ص۱۵۱) بعد از خروج قشون شوروی از افغانستان، امریکا نمیخواست که هواداران اسلام سیاسی (مثل حکمتیار) به قدرت برسند.
۲-استخبارات عربستان سعودی از ۱۹۹۰ برای بسررساندن پلان های جدید امریکا سهم عمده داشت، مگردر مورد مسعود به دو دلیل نظر مثبت نداشت: یکی اینکه( گرچه مسعود سنی مذهب بود) مگراز لحاظ کلتوری وزبانی به ایران نزدیک بود، ودیگراینکه در اتحادشمال شیعه ها شامل بودند که با ایران پیوند مذهبی وزبانی داشتند.
۳- امریکا از سپتمبر ۱۹۹۶ ببعد مسعود را به این منظور استعمال میکرد که در مورد بن لادن برایش جاسوسی کند ویا ترورش نماید.مسعود کوشش میکرد تا امریکا را برضد طالبان به جنگ بکشاند، مگر حکومت امریکا به این فکر بود که مسعود نه طالبان را شکست داده میتواند ونه از کابل[ تمام] افغاسنتان را اداره کرده میتواند.
کتاب ستیوکولSteve Collتقریباً در ۷۰۰ صفحه و۳۲ فصل به نشر رسیده است وتقریباً بر ۲۰۰ مصاحبه میچرخد. نویسنده این مصاحبه ها رابا افغانان ،امریکائیان وپاکستانیان وعربهای سعودی که در قضایای افغانستان دخیل بوده اند، انجام داده است. کتاب در مجموع یک"قصۀ داخلی"یعنی insde story)) است.شمار بسیاری از مآخذ دست دوم هم در آن مورد استفاده قرارگرفته که درآنها مساعدت های قشون شوروی با احمدشاه مسعود درج وتائید شده است.
Bruce G.Richardson,Afghanistan:Ending the Rein of Soviet Terror.Bend,Oregon.Maverick Publications.1996
پایان/ ۵ می ۲۰۰۴/ نیوبرپارک،کلیفورنیا.