معضلۀ کابل بانک ، موجی از امواج بحران اقتصادی جهان

دقیقا آنچه را امروز از اشکال مالی در کابل بانک شاهد هستیم در آغاز بحران اقتصادی جهان شاهد آن در امریکا بودیم . در آغاز بحران اقتصادی در امریکا جریانات مشابه به جریان کابل بانک رونما شد ، رفته رفته این اشکالات مالی همه سیستم مالی غرب را دربر گرفت . نخست موسسات مالی بزرگ امریکا (بانک ها ) باثر مشکلات مالی یکی پِی دیگر از افلاساها خود اعلان کردند ، و سپس همه آن فابریکه های صنعتی بزرگ که توسط قرضه ها و سرمایۀ این بانک ها به تولید خویش ادامه می داد تهدید به انهیار نمودند . وافلاس در علم اقتصاد عاجز شدن یک موسسۀ مالی از برداشت مصاریف خود می باشد . بدینگونه موسسات مالی بزرگ امریکا که کیان اقتصادی امریکا را به پا استاده کرده بود از تحمل مصاریف خویش نا توان گردیده افلاس خود را اعلان کرد .

به این ترتیب امواج این بحران به سرعت به اوروپا و بلآخره به تمام جهان سرایت نمود ، و همه نظام مالی جهان را متشنج ساخت . چونکه در همه جهان نظام مالی غرب رایج بود لذا امواج این بحران به همه جهان سرایت نمود ، وهمه سیستم مالی جهان در یک تهدید واقعی اقتصادی قرار گرفت .

سوال اینست که چرا وچطور این بحران رونما گردید ؟ آیا این بحران طبیعی بود یا ساخته شده برای اهداف اقتصادی وسیاسی ؟ .

اگرقدری عقب برگردیم و تحدیدا به زمانۀ دوسال قبل از بحران اقتصادی سرزنیم ، درمی یابیم که قبل از رویداد بحران اقتصادی در بسیار از کشور های جهان یک جریان براه انداخته شد که هدف ازآن جمع آوری ثروتهای شخصی توسط موسسات مالی حکومتی بود ، برای تحقق این پروسه پلان های مختلف از طرف موسسات مالی کشور ها براه انداخته شد تا مردم را تشویق وترغیب کنند که درین پروسه ها اشتراک کنند ، بدیمنظور در آغاز این پلان موسسات مالی از طریق پلانهای مختلف عواید بسیارگزاف را برای یک مدت محدود می پرداخت تا مردم خود برای اشتراک درین بروسه های بانکی اشتراک کنند و همین طور شد ، همه بلا درنگ سوی اشتراک درین پروسه ها پرداخت ، وهمه اموال خویش را به موسسات مالی تسلیم نمود بدین امید که عواید بلند را بدست خواهند آورد . تا کار به جای رسید که فرا تر از آن امکانات وجود نه داشت یعنی سرمایه های زاید ازین در جوامع وجود نه داشت ، که به موسسات مالی سرازیر شود .

نا گهان در اثر انهیار موسسات مالی امریکا بحران اقتصادی بطور رسمی در مطبوعات جهان اعلان گردید و به سرعت بسیار زیاد به همه گوشۀ های جهان سرایت کرد . آنچه بانک ها برای اشتراک کنندگان از اسهام شرکت های وهمی و آبرتمان های وهمی سرمایه گذاری کرده بود درپلک زدن چشمها قیمت خود را از دست داد واگر مالک اسهام یا آبرتمان نیت و خواهش فروش را داشت در بازار خریدار وجود نه داشت ، هر گاه ملکیت دست داشته شان را در بانک های بزرگ جهان برای فروش تقدیم می کردند خریداری در تمام بازار پیدا نمی شد . به این ترتیب 70 در صد از قیمت اجناس خود را در بازار جهانی از دست دادند .

باید خاطر نشان شویم که درین بحران اقتصادی کشورهای عربی سرمایه های بسیار بزرگ خود را از دست داداند ، چونکه از یک مدت طولانی کشورهای سرمایه دار عرب ثروت های انگفت خویش را در سیستم مالی غرب بکار انداخته بودند ، وهیچگاه هم تصور نه می رفت که اقتصاد غرب باچنین انجام دچار خواهد شد .

طوریکه معروف است در نظام سرمایه داری عاقبت سرمایه داران بزرگ بزرگتر شده می روند و فقرا جامعه سرمایداری فقیر تر شده می روند . در نهایت امر تمام سرمایه این نظام توسط چند فرد اداره می شود ، چونکه بر نظام اقتصادی وسیاسی غرب بیشتر از عدد محدود سرمایه داران کسی دیگر حاکمیت نه داشت ، فلهذا احتمالا تصور می رود که این بحران ساخته شده از قبیل این گروه حاکم بر اقتصاد جهان براه انداخته شده باشد . چونکه در علم اقتصاد یک معادلۀ بسیار ساده برین دلالت می کند که در صورت هر خساره باید طرف وجود داشته باشد که مفاد بکند ، به عبارت دیگر در مقابل هر خساره باید مفاد وجود داشته باشد . پس در مقابل این خساره های بزرگی که موسسات مالی بزرگ جهان متحمل شدند مفاد را کدام جهت بدست آورد در نتیجه این خساره باید مفاد وجود داشته باشد . واگر چنین نیست پس در نظام مالی غرب اشکالی وجود دارد که چنین بحران های اقتصادی را بعد از گذشت یک مدت که به نام دورۀ اقتصادی مسمی گردیده است را بار می آورد . وشاید از همین جا باشد که ماهرین اقتصاد غرب به خلل نظام مالی غرب اعتراف کردند و در جستجو نظام مالی اسلام شدند ، نظام مالی اسلام را مطالعه نموده اند ودر سدد طبیق آن در نظام مالی خویش در غرب شده اند . البته قابل تذکر است که در بحران اقتصادی جهان آنعده از موسساتیکه باساس نظام مالی اسلام اجراءات داشتند مثل بعضی بانک ها در انگلستان واوروپا از هجوم این بحران اقتصادی در امان بودند وازین بحران اقتصادی جان به سلامت بردند . به هر صورت این امور را به اقتصاد دانان می گذاریم و آنچه ما در پی آن هستیم اینست که معضلۀ کابل بانک در افغانستان نسخۀ است طبق الاصل از بحران اقتصادی جهان و موجی است از امواج بحران اقتصادی جهان که اکنون به افغانستان غرق در مصایب وآلام سر زده است . چونکه موسسات مالی افغانستان عین سیستم مالی را در افغانستان رایج کرده اند که در امریکا واوروپا رایج بود . واین آغاز بحران مالی در افغانستان است ، بعید نه خواهد بود که ما شاهد مشکلات مالی همچو کابل بانک در موسسات مالی دیگر افغانستان نیزباشیم .