فقدان یک شخصیت ملی
افغانستان یکی دیگر از شخصیت های سیاسی وفرهنگی خود را در شرایطی از دست داد که نجات کشور بیش از همه وقت به بازوی توانا و نبوغ فکری فرزندان دلسوز خود ضرورت دارد .
دوکتور صمد حامد در دهه شصت عیسوی درست آوانیکه پس از پایان تحصیل با معلومات تازه از اروپا برگشته بود سمت تدریس را در پوهنځی حقوق به عهده داشت . نویسنده در صنوف اول و دوم پوهنځی به صفت شاگرد حقوق با دوکتور حامد آشنا شدم . مرحوم حامد مضمون حقوق اساسی را تدریس میکرد. دران وقت در رشته حقوق اساسی در سطح افغانستان فقط دو متخصص وجود داشت : دوکتور حامد و دوکتور احسان تره کی روستامل ( برادر نویسنده ) .
دوکتور حامد در تدوین قانون اساسی دهه دیموکراسی نقش برجسته داشت . این قانون اساسی رسوبات فکری مشتی از دیموکرات های پیرو لیبرالیزم غرب بود : قانون اساسی اختلاف در میان خانواده سلطنتی را سازماندهی کرد . به تمامیت سلطنت به مثابه محور جمع و جوش ملی در یک ساختار قبیلوی سخت صدمه زد . بالاخره آزادی های عامه را به تقلید از کشور های پیشرفته اروپائی در بازار آشفته سیاست افغانستان در شرایطی عرضه کرد که ثقلت جذب آن با بی ثباتی سیاسی و ظهور کودتا ها دنبال شد .
مرحوم حامد شخص جدی ، اصولی ، عمیق ، با تقوآ و متشبث بود. دوست داشت به دیگران مشوره بدهد . متمایل نبود به کسی یا مرجعی تعهد سیاسی و لو با هدف ملی بسپارد . نمیخواست خود را درگیر مسائل جنجالی سیاست بسازد . وی شخص عمل و پراتیک نبود . به مراجعات مکرر افغان ها در اروپا برای گرفتن ابتکار عمل برای پایان مصیبت در کشور از موضع محافظه کاری برخورد میکرد. این امر سبب شد که در اخیر عمر در انزوآ کشانیده شود.
بنده با مرحومی تماس های تلفونی داشت . از صحبت های طولانی وی بسیار لذت میبردم . باری دوسال قبل امتنان ملاقات وی را در آلمان دریافت کردم . از نظر فزیکی ضعیف اما از لحاظ فکری نیرومند جلوه میکرد . شخص غنیمت برای حلقات سیاسی ، فرهنگی و حقوقی کشور بود . خداوند بیامرزدش.
فرانسه
3 جنوری
2013
دوکتور م،عثمان تره کی
