هلمند د تاريخ په اوږدو کي الحاج محمد اسمعيل شريعت يار
دوهمه برخه
1. په ١١٣٢ هـ کال کي چي د( ١٠٩٠ ) هـــجري شمـسي کال سره سمــون خــــوري دزميـــنداورسيمه يـــــــوه پـــــــراخه سيــــمه وه داوــــسني نيــــمــروز اوفــــــــراه ولايتـــــونو ځيـــــــني سيــــمي پــــه زمــين داورپـــــوري تــــــړلي سيـــــــمي وي کـــــله چــــــي عــــــــبدالعزيــــــــزخان مـــړسوپرځاي يې شــامحمود دکـــــــــــندهارحکـــــمران ســـــوپــــه دي وخـــت کـــــي اســــــدالله خـــــان دعبــــدالله خـــان زوي دهــــرات حــــــاکم وو اســـــدالله خان پــــه يوه پـــراخه يــرغــــل کي غـــور،بادغيــــس، اومــــرغاب ترخپـــلي ولکې لانـــــدي راوســـتل کله چــــي ئې دفـــــراه لــــوري تــه مخه وکــــــړه دشـــــامحـــمودلــــــخوائې مــخه ونيول ســــوه دفـــــراه اودلارام تــــرمنــــځ د زميـــنداورپـــه سيـــــــموکي دشـــــامحمود او اســـدالله خـان ترمنځ دســــــــــختــونښــــــــــتو لـــــــړۍ پيــــــل شـــــــوه پـــــه اوســـــــــــــــني جــــغـــرافيـــــــاوي نقـــــشوکـــــــــــــــــي نـــــوموړي سيـــــــمي دزمــــــــــين داورڅـــــخه بيــلي ســــــــــــــوي دي .
2. پــه ١١٤٢ هـ کـــال کي چـــــي د (١١٠٠ ) هجــــري شمـــــــسي کال ســـــره سمـــــون خـــــوري دکــــمـــکي اخــــــتر پــــه ميــــــاشــت کي دافغـــــــــانــــــانــــو لــــــخوادنــادرخان پرورورابراهيم خان ظهيرالدوله بـــانـــــدي حمـــــله وســـوه ابـــــــــــــــــراهـــــيم خــــــــــان ظهيرالـــــــدوله ئې دبســـــت پـــــه کلاه کي کـــــــلاه بـــــندکړ ډيرساتــــــــونـــــــکي ئي ورڅـــــــــخه ووژل خــوابــــــراهيم خان پـــــــردي وتــــــــوانــــيــــدچــــــــي دمـــــحـــــاصـــــري لـــــــه منــــځه دمـشــــــهدمقــــدس پرلــــــوري وتښــــــتي.
3. پــــه ١١٤٢ هـ کال کــــــــي چــي د( ١١٠٠ ) هجــري شمـــــــسي کال ســــــره سمــــون خــــوري دلـــــوي اخــــترپه مـــــياشتي کـــــــي امام وردي بيـــــګ چـــي دکـــــرمان نايــــب الحـــــکومه وو دسيــستان دحاکم په شمــــــول دنادرخان لخواوګـــــــــمارل سو تـــــــرڅو دابـــــراهيم خان ظهـــــيرالدوله سره دهـــررازمرستي کولــــــولپــــاره ځانـــــونه ورورســـــوي مخـــــکي لــه دي چي دوي ابراهيــــــم خان تــــه وروسيـــږي امام وردي بيـــــــګ پربــــــُست اوګرشک يرغـــل وکړکوم افغـــــــانان چي دبُســـــــت پـــــه کلاه کـــــي وه دبُسـت کلاه دنيــــــــولووروستـــــه ئي هغـــــه ټـــــــولــــه ووژل اومــــــالونه يې پــــــــه چورورڅـــــــخه يــــــووړل بُـست داوســـــني هلمـــــند پلازميـــــــنه اوګرشـــک ئې يوه ستره ولســــــــوالي ده .
4. په١١٤٣هـ کال کـي چــي د( ١١٠١) هجري شمسي کال سره سمــــــــون خــــوري شـــــاه اشـــــرف دشيراز څـــــخه تيــــــښته وکــــړه دکنــــدهارلــــوري تـــه ئـې مخه وکــــــړه کله چي دهــــلمــــــند دسيـــــندغاړوتـــه ورسيــــــدله دي کبــــله چــــي دشامحــــموددوژلوپړه دده په غــــاړه وه دســــــفردلــــوري دټاکـــلولپــاره ئې خپــــــلي تګــــلاري تــــه تغــــيرورکـــړدبلوچســــتان پرلـــــوري ئې مـــــخه وکړه افغانـــــان چـــــي خبــرسوه لــــــوي لښــــــکريې دشااشــــــــرف دمونــــــدلوپــــــــه موخـــــه وليــــــږه افغـــــاني لښــــــکر د( لکي ) نومي پـــه سيـــــمه کي وپــــــوهيـــــده چي شــــــــــاه اشـــرف دښــــــــورابـــــــک په لــــــوري تلــــلي دي ورپــــسي ولاړي اودشــــورابک سيــــــموتـــه نــــژدي ئي شـــــاه اشــــــرف ومونــــــده اودابراهـــــــيم يلغـــارلـــخواپـــه قـــــــــتل ورســــــــــيدد( لکي ) سيــــمه دهـــزارجفــــت پــــــه ولســــــــــوالۍ پـــــــــوري تــــــــړلي ده چـــــــــــــــــه هزارجفت دهـــــلمــــــند ولايـــــت يـــــــوه لويـه اوپراخه ولســـــــــــــــــوالي ده
5. پـــــــه ١١٠٢هـ کــــــــال کـــــي چــــي د١٣٤٤ هجري قـــــــمـــــري کال ســـــره سمــــــــون خـــــوري ابـــراهيم خـــــــــان ظهــــــيرالدوله دنادرخـــــان څـخه دمشوري اخيــــــــستلو پــــه موخـــه هـــرات تــــه ولاړاودجـګړي په مقـــــــصدئې دفـــــــراه پرلــــــــوري لښــــــکـــــري وايســـــــــتلي پـــــــه دي وخــــــت کــي فراه دنـادرخان لخــــــــــواداسماعـــــيل خان الکـــــــــوزي پــه واکمني پوري وتـړل سوه اسمـاعيل خان الکوزي دزمينداور اوسيـــــــــــدونکــــــي وو.
6. دغـــــــــوردمهــــــموښـــــــــارونــــــه څــــــخه يـــــــوهـــم دخلـــــــج ښـــــــاروو يــــــــووخــــت دخلـــج ښـــــــــــار دزميــــــنداوردمهــــــموښــــــارونوڅــــــخه گڼـل کيده دخـــــــلج ښــــــــارپــــــــه تـــــاريخي افتــــــــخاراتـوکي ښــــــه ځـــــــاي لـــــــــري عربـــــــــي نامــــه نګـــــاران ليـــــــــکي چــــــــي دخلــــــج ښاردغـــــــرني غورستان پـــــــــه جنــــــــوب لويـــــديــــځه سيـــــمه کـــي پــــروت دي ابــن حوقـــل اواصـــطخري هـــــم دخلـــــج يـادونه کــــوي بيــــقهي تاريــــخ هـــــم څوځايـــــــه دخــــــلج ښـــــــاريـــــادونه کـــــــــړي ده اوس خـــــــلج په خــــــلچ ياديـــــــــږي اودهـــــــلمــــند ولايـــــــت دبارکـزودناوي پـــــه مرکــــزي برخــــه کـــــــي واقـــــــــع دي اودخلـــــچ ښـــــــاراوس په يــــــــوه وړوکـــــــــي کلــــــي اوښــــــتي دي خــــــولائې خپــــــــــل تـــــــــاريخـــــي نــــوم دلاســــه نــــــه دي ورکـــــړي .