بو علی سینا
د روغتیا او طبابت د ډګر نوې پرمختیاوې، د تر ټولو عصري طبی وسایلو او د درملنې پرمختللې لارې چارې، د نامتو ډاکترانو او د روغتیا د څانګې د کارپوهانو سره مهمې مرکې، په افغانستان کې روغتیایي ستونزو ته ژوره کتنه، پر مخدره موادو د اعتیاد نه نیولې د ماشومانو تر ګوزڼ پوری روغتیايې ستونزې او د حل د لارو چارو لټون، دا ټول کولای شئ د امریکا غږ په نوې روغتیایي ځانګړې خپرونې بو علی سینا کی تعقیب کرئ.
امریکا: داعش په افغانستان کې د بېلابېلو نسلونو خلک ګوماري چې د سیمې امن ته خطر پېښوي
واشنګټن ـــــ په کابل کې روانه اوونۍ د بهرنیو وګړو د اوسېدو پر هوټل د داعش تر برید وروسته امریکایي چارواکي وایي دا ډله په افغانستان کې د بېلابېلو نسلونو خلک پخپلو لیکو کې شاملوي، چې وایي دا د ګاونډیو هېوادونو امن ته خطر پېښوي او طالبان باید د دې ډلې د ختمولو لپاره لا نور څه وکړي. له کله راهیسې چې طالبان په دویم ځل پر افغانستان واکمن شوي دي حکومت یې دعوه کوي چې په افغانستان کې یې بشپړ امن راوستی دی، خو داعش خراسان ډلې په تېرو شاوخوا شپاړسو میاشتو کې د پایتخت کابل په ګډون په ځینو نورو ولایتونو کې لوی "ترهګر بریدونه" کړي دي. د تېرې دوشنبې- ګل په ورځ د داعش وسلوالو په کابل کې پر یوه هوټل برید وکړ، چې څو کسان یې ووژل او د پینځو تنو چینايي وګړو په ګډون یې ګڼ شمېر ټپیان کړل. د امریکې د بهرنیو چارو وزارت یوه ویاند په روانه اوونۍ کې وي او اې ته وویل، چې "په افغانستان کې داعش اوس هم له ګڼو قومونو جوړه ترهګره شبکه ده او خپل اکثر وسلوال هم له افغانستانه پخپله ډله کې شاملوي." امریکايي چارواکو څو کاله مخکې ویلي وو چې په افغانستان کې د داعش ډلې اکثره جنګیالي د افغانستان او پاکستان تر منځ د سرحدي سیمو پښتانه دي او ډېر یې له طالبانو سره اړیکې لري. خو د 2021م کال د اګست پر پینځلسمه چې طالبانو په دویم ځل د وسلو په زور د افغانستان واک ترلاسه کړ، داسې اندېښنې وې چې د مخکیني افغان حکومت د پوځ او استخباراتو ځینې کسان د طالبانو له خوا د خلکو د ځورونې د مخنیوي لپاره له داعش ډلې سره ملګري کیږي. د وي او اې د یو رپوټ له مخې د کابل پر هوټل د تازه برید او په جون میاشت کې د سیکانو پر ګوردواره د حملې په ګډون په افغانستان کې د داعش خراسان له ځینو وروستيو بریدونو داسې ښکاري چې هغه جنګیالي پکې ښکېل وو چې د منځنۍ اېشیا له هیوادونو سره یې تړاو درلود. د داعش خراسان ډله لومړی ځل د 2015م کال په جنورۍ کې د افغانستان په ختیځو سیمو کې را ښکاره شوه او بیا د 2019م کال په وروستیو کې امریکې او مخکیني افغان حکومت اعلان کړی وو چې دغه ترهګره ډله تقریباً ختمه شوې ده ځکه چې ویل یې د دوی په سلګونو وسلوال په ترهګرۍ ضد عملیاتو کې وژل شوي دي. خو داعش خراسان ډله- که څه هم طالبان هم وایي چې لوی خطر نه دی- لا هم ژوندۍ ده او د 2021م په اګست کې یې د کابل پر هوایي ډګر په یوه ځانمرګي برید کې د 13 امریکایي پوځیانو په ګډون تر 70 زیات کسان و وژل او په لسګونو یې ټپیان کړل. دا په افغانستان کې پر امریکایي پوځیانو وروستی برید وو. د پولو د امنیت ټینګښت د انټرنېشنل کرایسیز ګروپ څېړنیزې ادارې یوه مشر سلاکار ګرایم سمیت وي او اې ته وویل، "تر اوسه پورې چې په افغانستان کې دننه د تاجکستان مېشتو جهادیانو کوم بریدونه شوي دي هغه غیرمعمولي دي"، وایي د منځنۍ اېشیا ډېر هیوادونه دا محسوسوي چې په افغانستان کې د وسلوالو فعالیتونه په زیاتېدو دي. داعش خراسان ډلې د روان کال په پیل کې له افغانستانهتاجکستان او ازبکستان ته هم څو راکټونه ور ویشتلي وو، د رپوټونو له مخې داسې ښکاري چې دا د سیمه ییزو شخړو د زیاتولو لپاره د دې ډله یوه هڅه وي. ګرایم سمیت وایي، "دا ښکاره ده چې د امنیتي ستونځو په ځانګړې توګه د افغانستان د سختو غرنیو پولو په اړه پراخه سیمه ییزه همکاري ډېره ضروري ده." د امریکې د بهرنیو چارو وزارت ویاند وایي، "تاجکستان پر حق دی چې د ترهګرو د تګ راتګ او له افغانستانه د ترهګرۍ د ګواښونو په اړه اندېښنه لري او د دې د مخنیوي لپاره مهم ګامونه پورته کوي." امریکې یوې خواته پر طالبانو غږ کړی چې په افغانستان کې دننه ترهګرې ډلې ختمې کړي، خو بلې خواته یې د منځنۍ اېشیا له هېوادونو سره د خپلو پولو د امنیت د ټینګښت لپاره د امنیت په برخه کې همکاري روانه ساتلې ده. د امریکې د بهرنیو چارو وزارت ویاند وایي له څو کلونو راهیسې یې د تاجکستان په ګډون د مرکزي اېشیا له شریکانو سره د پولو د امنیت د ښه کولو او د ترهګرو د تګ راتګ د مخنیوي لپاره د امنیتي ځواکونو د پیاوړتیا لپاره کار کړی دی. طالبان له امریکې سره د ترهګرۍ ضد جګړه کې له همکارۍ انکار کوي خو په ټینګار سره وایي دا وړتیا لري چې داعش خراسان ډله پخپله ختم کړي او دا هغه دعوه ده چې امریکې، نېټو او پخوانیو افغان ځواکونو هم نه وه کړې. د امریکې استخباراتي چارواکو په افغانستان کې د داعش ډلې د زیاتېدونکو وړتیاوو په اړه خبرداری ورکړی، خو وایي داسې نه ښکاري چې دا ډله به په نیژدې وخت کې پر امریکا په برید کولو بریالۍ شي.
ترکیې کې د چاودیدونکو توکو ډک موټر چاودنې اته تنه ټپیان کړي
ترکیه کې امنیتي چارواکو ویلي، چې ددغه هیواد په جنوب ختیځ کې د چاودیدونکو توکو د یو ډک موټر په چاودنه کې لږ ترلږه د پولیسو اته منسوبین ټپیان شوي دي.
مومندو کې په امنیتي پوسته برید کې یو پولیس عسکر ژوبل شوی دی
د خېبر پښتونخوا دقبايلي ضلعې مومند پوليس وايي د دويزو په سيمه کې په چیک پوسټ بريد کې يو پوليس عسکر ژوبل شوی دی. تحريک طالبان پاکستان د بريد ذمه واري منلې ده ،څيړونکي وايي د طالبانو سره له ډز بندۍ ختمېدو وروسته په قبايلي ضلعو کې بريدونه سېوا شوي دي۔ د مومندو ضلعې د پوليسو مشر سجاد احمد صاحبزاده ډيوه ته ويل بريد د زيارت په ورځ ماښام ناوخته د تحصيل پنډيالۍ د دويزو په سيمه کې شوی دی. نوموړي وويل ژوبل شوی پوليس عسکر د خطرې نه بهر دی۔ دپولیس مشر وایي"په چک پوسټ د وسله والو ډزې د پينځوؤ نه تر اتوؤ منټو روانې وې، پوليسو يې په مړانې سره مقابله کړې او ترهګر په تېښته مجبوره شوي دي" دې نه وړاندې په څوارلسم دسمبر په قبايلي ضلعه شمالي وزيرستان کې د امنيتي ځواکونو په ګاډي ځانمرګي بريد شوی وو چې پکې دڅلورو پوځي افسرانو ترڅنګ اته عام کسان ژوبل شوي او اؤ یو تن وژل شوی ؤ. دغسې د دسمبر په څلورمه نېټه په نوښار ضلعه کې د پوليسو ګاډی په نښه کړی شوی و چې پکې درې پوليس عسکر وژل شوي وو، ددې بريدونو ذمه وارۍ تحريک طالبان پاکستان منلې وې۔ ټي ټې پي خبريالانو سره شريک کړي يو تازه بيان کې ويلي د دسمبر په وړومبیو لسو ورځو کې يې په خېبر پښتونخوا کې يوويشت بريدونه ترسره کړې چې زياتره يې پکې پوليس او د فوځ اهکار په نښه کړي دي۔ د خېبر پښتونخوا پوليسو په دې وروستيو کې ويلي روان کال نزدې 115 پوليس اهلکار په هدفي بريدونو او بمي چاودونو کې وژل شوي دي۔ څيړونکي او خبريال فخر کاکا خېل ډيوه ته وويل په28م نومبر د ټي ټي پي لخوا د ډز بندۍ ختمولو اعلان شوی و او د هغې راپدیخوا په عسکري ځواکونو بريدونو کې زياتوالی راغلی دی۔ "د افغانستان د بدامنۍ اثرات په پاکستان کې هم دي، ټي ټي پي په افغانستان کې ځالې جوړې کړې دي، او د پاکستان حکومت دعوه کوي چې د هغه ځاې نه هغوي بريدونه پلان کوي، د ټي ټي پي سره خبرې پېل شوې خو هغه ناکامه ښکاري او په خېبر پښتونخوا او قبايلي ضلعو کې د بدامنۍ پېښې زياتې شوي دي" په شپږم دسمبر د پاکستان د پوځ مشر جنرل عاصم منير د خېبرپښتونخوا د خېبر ضلعې تيراه سیمې ته سفر کړی ؤ او ويلي يې وو،"په سيمه کې رياستي عملداري د قبايلي سيمې د خلکو او امنيتي اهلکارو په نه هېرېدونکو قربانيو په ځای کړی شوې ده او د تل پاتې امن پورې به د ترهګرۍ ضد جګړه دوام لري" د پوځ مشر ويلي وو "چاته به اجازه ور نه کړي چې امن خراب کړي او لاس ته راوړنې ګډې وډې کړي"
اروپايي ټولنه: په راروان ژمي کې د میلیونونو افغانانو ژوند بشري مرستو پورې تړلی دی
افغانستان کې د بشري ناروین د پیښیدو په اړه د اندیښنو سره هممهاله اروپايي ټولنه وايي، چې د ژمي موسم په رسیدلو سره په دغه هیواد کې میلیونونه وګړي بشري مرستو ته اړتیا لري.
د متحدو ایالتونو سنا د ۲۰۲۳ کال ملي دفاعي بودیجه تصویب کړه
د امریکا د متحدو ایالتونو سنا د پنجشنبې په ورځ ډسمبر ۱۵ (لیندۍ۲۴) د د ۲۰۲۳ کلنۍ دفاعي بودیجه، چې ۸۵۸ میلیارد ډالر کېږي، تصویب کړه.
امریکا ته د روسیې خبرداری: اوکراین ته د پیټریټ میزایلو ورکول بې ځوابه نه پاتې کېږي
د روسیې د بهرنیو چارو وزارت خبرداری ورکړی دی که متحده ایالتونه اوکراین ته د «پیټریټ» په نامه د هوايي دفاع پرمختللي میزایل انتقال کړي، مسکو به دا یو «پاروونکی اقدام» وګڼي چې چټک عکس العمل به لرلای شي.
طالبان د افغانستان د 'چاریکار نوم بدلوي'
د طالبانو حکومت پلان لري چې د افغانستان د پروان ولایت د مرکز «چاریکار» نوم بدل کړي او د «امام اعظم» په نوم یې واړوي.
سپینې مانۍ له کانګرس وغوښتل د افغانانو د مېشتولو د طرحې په اړه اقدام وکړي
د سپینۍ ماڼۍ ویاندې کارین جین پیري د پنجشنبې په ورځ ډسمبر ۱۵ (لیندۍ ۲۴) وویل چې د ښاغلي بایډن اداره امریکا ته د نویو راغلیو افغانانو د مېشتولو د طرحې کلکه ننګه کوي او هیله لري چې کانګرس دا طرحه ژر تصویب کړي.
بريتانيا په افغانستان کې د جنګي جنایتونو د ادعاوو په اړه پلټنه پيلوي
د بريتانيا دفاع وزارت د پنجشنبې په ورځ دسمبر ۱۵ (لیندۍ ۲۴) اعلان وکړ چې په افغانستان کې يوه لسيزه وړاندې د بریتانوي پوځيانو له خوا د ناقانونه وژنو د ادعاوو په اړه خپلواکه پلټنه پیلوي.
ستاسې غږ
ستاسې غږ خپرونه کې د امریکا غږ د اشنا رادیو اوریدونکي په مستقیمه توګه له مونږ سره اړیکه نیسي او د خپرونې د چلوونکو او اوریدونکو سره خپل نظر، اندیښنې او شکایتونه شریکوي. دا خپرونه په ژوندۍ بڼه د افغانستان په وخت د شپې د ۱۰:۰۰ تر ۱۰:۳۰ بجو پورې خپریږي. د تماس شمیره: ۳۱۳۶-۶۱۹-۲۰۲-۰۰۱
نن او وضعیت
د نن او وضعیت په خپرونه کې د افغانستان د ټولنیز او فرهنګي وضعیت ارزونه ددې خپرونې له میلمنو څخه اورئ. دغه خپرونه هره شپه د ٩:۳۰ تر ۱۰:۰۰ پورې په ژوندۍ بڼه ستاسې غږ د اشنا رادیو د څپو او د امریکا غږ د سپوږمکۍ او ډیجیټلي خپرونو له لارې خپروي.
سپینې خبرې
د سپینې خبرې په خپرونه کې په افغانستان، سیمه او نړۍ کې د ورځنیو پیښو په اړه د نظر د خاوندانو او څیړونکو تاوده بحثونه تعقیب کړئ. دا خپرونه په ګډه په پښتو او دري ژبو هره شپه د افغانستان په وخت د ۸:۰۰ تر ۹:۰۰ پورې په رادیو اشنا او د امریکاغږ په سپوږمکۍ او ډیجیټلي خپرونو کې وړاندې کیږي.
پخواني امریکايي دیپلوماتان: د افغانانو د مېشتېدو طرح باید د امریکا بودیجه کې شامله شي
افغانستان لپاره د امریکا د پخوانیو سفیرانو یوې ډلې په یوه لیک کې د امریکا له قانون جوړوونکو غوښتي چې امریکا ته د تازه راغلیو افغانانو د مېشتېدو طرح (Afghan Adjustment Act) باید د امریکا د راتلونکي کال په بودیجه کې شامله شي.
د سپین بولدک-چمن په پوله د طالبانو او پاکستاني پوله ساتونکو تر منځ نښته شوې
د طالبانو د حکومت چارواکو او سیمییزو مسولینو د سپین بولدک او پاکستان د چمن تر منځ په پوله د طالبانو او پاکستاني پوله ساتونکو تر منځ د نښتو د پیلېدو خبر ورکړی دی.
