د لوګر سين او د هغه مذهبي تبرك:
د كابل د غرنيو حصارونو په لمنو كې زيات شمېر بودايي آبدات خپاره واره پراته وو.
خو د لرغونې كابل آبادي يا لږ تر لږه د (بودايي كابل) يعنې پخوا په هغه ځاى كې پروت نه ؤ چې اوسنى كابل پكې موقعيت لري، بلكې ۷ – ۸ كيلو متره د جنوب ختيز خواته د كمري او چكري په شاوخوا كې پروت ؤ.
د خورد كابل تسميه پخپله داسې ښيي چې لرغونې او (وړوكي كابل) په هغه چاپيريال كې پروت ؤ.
موسيو فوشه داسې نظريه څرګندوي چې بودايي او هندويي كابل لوګر د رود دواړو غاړو ته پروت ؤ نه د كابل د سين دواړو غاړو ته لكه چې اوس موقعيت لري.
څه رنګه چې د كابل د برهمن شاهي د تاج پوشۍ مراسم د كابل د معبدونو څخه په يوه معبد كې تر سره كېدل او دا معبد هم د لوګر د رود په غاړه پروت ؤ او احتمال لري چې يعقوب ليث صفاري هم له دې نامتو معبد څخه بتان وړي او بغداد ته يې استولي وې (زما په عقيده دا معبد هماغه د سجاوند معبد نوشاد به وي.)
او اوس هم د هندوانو مذهبي مخصوص غسل چې (آبهي شكه) ورته وايي د لوګر په سين كې اجرا كيږي.
د لوګر رودخانه او د هغې شاوخوا سيمې لكه ساكا، شيوكي، هنډكي، او كمري د كابل د اهل هنود له نظره تر نن ورځې مذهبي اهميت لري او د كابل اهل هنودو د ويساك د اختر مراسم په همدې سيمه كې پر ځاى كول او د لوګر د رود په اوبو كې يې غسل كاوه.
د بلې خوا نه د اسلامي مبلغينو لومړنى اقامت او د حضرت تميم (رض) او جبير (رض) د (علي الفضله) شپه په شهداى صالحينو كې ښيي چې د كابل ودانې دا وخت د لوګر په همدغه متبركه (د اهل هنود له نظره) حوزه كې موقعيت درلود.
يادونه:
څه رنګه چې د لوګر او د هغه د كلنګار او بركي برك او بركي راجان په اړوند دا لاندنى يادونې وروسته لاسته راغلي نو ځكه د مبحث په پاى كې ونيول شوي.
روايت دى چې په پخوانيو زمانو كې يو سړي (لهور) په نوم چې د هند د راجاګانو څخه ؤ او يو شتمن سړى د بركي راجان او بركي برك په سيمه كې چې څو محدود كورونه يې درلودل استوګنه درلودله، نوموړي د كرنې سره خاصه مينه درلودله نو يې يو شمېر بزګران چې ناقلين وو راټول كړل او د دوى په مرسته يې د كرنې يو څه ځمكې آبادې كړي.
د ځينو سره دا عقيده ده چې دا د لوګر نوم د هماغه (لهور) بدل شوي نوم دي چې په لهو ګرد او لهو ګر او اوس يې د لوګر شكل ونيو.
وايي چې نوموړي دوى لوڼى درلودلي د يوې نوم (رايحه جان) او د بلې نوم (ګل نګار) وه او د اسلام په دين مشرفې شوي وې.
څه رنګه چې يې د پلار د عقيدې مخالف دين غوره كړي ؤ نو د مسلمانانو د نفوذ په وجه هند ته لاړ او هلته يې د لاهور د ښار موسس شو.
رايحه جان چې په بركي راجان كې اوسيدله، د پلار شتمنى ورته ورسيدله او د پلار د كرنې د سيمو د اوبولو د پاره يې د راجان وياله چې د وردګو په تنګي كې د لوګر له سين څخه را جلا شوي جوړه كړه.
نوموړي د ښه شهرت او محبويت له مخې چې په خلكو كې يې درلوده دا سيمه د دې په نوم رايحه جان مسمى شوه او بيا وروسته په راجان او ورپسې په بركي راجان تبديل شو. د لهور دويمه لور چې ميړه يې وكړ او د ميړه استوګنځي يې د ګل نګار او ور پسې په كلنګار تغيير شكل وكړ.
همدا شان ځينې سپين ږيرې چې قول يې يو څه مصدق دي د بركي راجان د تسميې د وجې په باب وايي په اصل كې بركي د مير برك صاحب د نوم لنډيز دي او مكمل نوم يې مير سيد محمد بركي چې په ابو بركات باندې ملقب ؤ دي او د بركي راجان نوم هم له دې څخه اشتقاق شوي دي.
پوهاند عبدالرازق نړیوال
