علايم عناصر ضروري زياد مصرف درغله جات
و طرق معالجه انها
ترتيب كننده:نوراحمد((صالحي)) ۱۳۸۵ هـ
مقدمه:
نباتات مانند انسانها وحیوانات به غذا ضرورت دادند . غذای را که نباتات برای رشد .نموی خود ضرورت دارند متشکل از عناصر کیمیاوی معین است که معمولأ به نام عناصر غذای نباتات یاد می گردند .
نباتات سبز اتوتوروف Autotrophic یاموجوداتی هســتند که خودشان قادر به ساختن غذا هســتند نباتات قادر هسـتند که کاربوهایدرید ها دا ار مواد خام وغیر عضوی می سازند و خود دا تغذیه نمایند.
عناصر که زیاد مورد استفاده نباتات قرارمی گیرند . به نام Macronutrients یاد میگردند که عبارت اند کاربن C اکسیجن O2 نایتروجن N2 فــا سفورس P پــتاشــیم K کلـسم Ca مـــگنیـــشیم Mg سـلفر S از جمله عناصر ضروری فوق نباتات C. H. O2 را از هوا وآب بدست می آورد و باقی مانده عناصر را از خاک بدست می آورند و قلت این عناصر نیز در خاک متصور است. علائم قلت عناصر فوق در خاک دیده شده و ضرورت به استعمال کود را میداشته باشد .
برای بدست آوردن حاصل بهتر از نباتات لازم است تا علائم قلت عناصر ضروری شناخته وبه دقت وزمانش برای معالجه آن اقدام نموده و مواد مورد نیاز شانرا در خاک علاوه نمائیم تاضرورت نباتات از نگاه عناصر مذ کور رفع و حاصل مطلوب و قناعت بخش را از نباتات بدست بیاریم .
علائم قلت نایتروجن (N) در غله جات وطروق معالجه آن
مشخصات نایتروجن (N):
نایتروجن نشان داده میشود یک گاز بی رنگ است که مقدار آن در اتمو سفیر 78,12 % می باشد قسمت عمد ه نایتروجن یعنی 97% آن در سنگ های اولیه زمین جمع شده است که این مقدار تقریبآ 50% برابر مقدار نایتروجن است که در اتموسفیر قــــراردارند . نایتروجن اتموسفیر تقریبأ 2% نایتروجن کل کره زمین را تشکیل میدهد و بقیه همان طوری که گفته شده در سنگ های اولیه زمین جمع شده است نایتروجن به طور اوسط در یک جریب زمین 86kg تخمین گردیده است . ولی در خاکهای افغانستان مقدار آن بسیار کم است یعنی مقدار آن از 250 – 270 kg فی جریب زیاد نیست . واز طرف دیگر فیصدی مواد عضوی افغانستان نیز کم بوده 1% میرسد ئ نایتروجن در خاک به سه شکل عنصری معدنی و عضوی و جود دارد . نایتروجن عنصر ی به صورت گاز وجز ترکیبات هوا در خاک وجود دارد . وبا نفود آب در خاک این عنصر در مرطوب خاک حل می شود نایتروجن معدنی به صورت No No2 N2o No3 N o2 No3 و آیون NH4 وجود دارد نایتروجن عنصر خاک به صورت ترکیبات اشتقاق امینواسد می باشد . و تر کیبات ودیگر آن عبارت از pyramiding Purina وغیره می باشد .
منابع طبعی نایتروجن عبارت از مواد عضوی خاک بقایای محصول وکود حیوانی . آب باران و آبیاری و همچنان جذب نایتروجن از هوا می باشد .
منبع اصلی نایتروجن برای نباتات مواد عضوی خاک است . که در واقع باقی مانده مواد حیوانی و نباتات قبلی است معمولأ نایتروجن عنصری خاک اول تبدیل به نایتروجن امونیا بوده به نایتروجن اکساید No2 و سر انجام به No3 تبدیل میگردد امونیا و نایتریت برای تغذیه نباتات بهترین مر کیبات نایتروجنی میبا شد .
نایتروجن هوا از طریق راه های ذیل مورد استفاده نباتات قرارمیگیرد
1. رایزوبیا ویک تعداد موجودات مایکروسکوپی دیگرکه در نباتات لیگومی ویک تعداد نباتات غیرکه در ریشه آنها به شکل سمبیوتیکی زنده کی می می کند نایتروجن هوا را نصب می نماید .
2. در بالای برگ های نباتات مناطق حاره یک تعداد موجودات مایکروسکوپی وجود دارند که نایتروجن هوا نصب می کند ومورد استفاده نباتات مید هد .
3. یک مقدار نایتروجن متوسط رعد برق در زمین نصب و مورد استفاده نباتات قرار می گیرد در نتیجه رعدو برق یک مقدار اکساید های نایتروجن در هوا تشکیل می شود که بعد أ توسط باران به زمین اضافه مـی گـردد
4. متوسط طریقه های صنعتی که از ین طریق نایتروجن هوا با جود کردن کود های مصنوعی کیمیاوی نصب زمین گـــردیده و مورد استفاده نباتات قــرار میگیرد
نقش نایتروجن در نباتات
1. نایتروجن جز مالیلول کلوروفیل است که به همین خاطر نایتروجن برای رنگ سبز نباتات ضروری میباشد . واز طرف دیگر چون کلوروفیل برای عملیه ترکیب ضیا ئی ضروری است بنابراین نایتروجن برای عملیه ترکیب ضیائی
2. به طورغیرمسـتقیم ضــــــــــــــــروری مــیباشـد
3. نایتروجن جزانزایم ها و امینواسید ها و پروتین ها میباشد
4. نایتروجن جز بعضی ویتامین های نباتی DNA RNA پروتوپلازم و فاسفیت ها مــیباشد
نایتروجن برای رشد موجودات مایکروسکوپی خاک و فعالیت آنها ضروری است که به طورغیر مستقیم برای رشد نباتات ضروری مــیباشـد
5. چناچه نایتروجن رشد ونموی قسمت های سبز نباتات را زیاد میکند .بنابر این مصرف آب را زیاد میسـازد
6. اندازه زیاد و نامناسب نایتروجن پخته شدن نباتات را به تعویق انداخته و مقاومت نباتات را در مقابل آفات کم مـیسازد
علا ئم عمومی کمبود نایتروجن در نباتات
چون نایتروجن جز مهمی از مالیکول کلوروفیل را تشکیل میدهد . بنابر این اولین مشاهدات کمبود نایتروجن رنگ پریده کی برگها ست . برگ ها معمولا رنگ روشن . سبز مایل به زرد وزرد روشن را پیدا می کند . و این علت عدم بشکیل کلوروفیل است . در آواخر رشد رنگ زرد سرخ و بنفش مایل به سبز نیز مشاهد می شود که در نتیجه بشکیل رنگ انتوسیانین Anthocanin است در کمبود نایتروجن هم چنان برگ ها کوچک و ساقه ها باریک می باشد . شاخ های جانبی معمولأ کم تشکیل می شود و زردی رنگ برگ زیر ین زرد تر ظاهــرمیشود
علائم کمبود نایتروجن در غله جات
در غله جات کمبود نایتروجن باعث کوتا و نازک شدن برگ ها و ساقه ها میشود برگها به رنگ زرد مایل سبز و پائین بوته زرد مایل به ازغوانی میباشد . شاخه و برگها تنگ و راست معلوم می گردد نبات پخته نمیگردد خوشه کوچک میــماند
در جواری مانند سایر غله جات علائم دارد ولی برگ ها ی پیر از نوک شروع به زرد شدن می کند وزردی در امتداد رگبرگ وسطی به صورت هفــــــت پیش مـیرود
وقتی که کمبود در برگ ها ظاهر شود معلوم است که شدت کمبود زیاد است در صد حصه از محصول بخش بزرگ از دست خواهد رفت حتی قبل از بروز علائم کمبود نیز کم شدن محصول امکان دارد . طوری که محقیقین در اثر آزمایش ها معلوم نموده است که اگر در هر بته جواری به طور اوسط 3 برگ زرد موجود باشد . محصول جواری 2800 کیلو در هکتار کمتر از حد انتظار است .
برای کسب حد اکثر محصول در نبات از 100% مقدار نایتروجن در برگهای کامل و جوان در موقع القاح دانه ها باید 2.8% باشد هر گاه نایتروجن همین برگها 2.2% باشد هیچ گونه علائم کمبود مشاهده نمی شود . در فاصله 2.2 تا 2.8 % نبات علایم کمبود را نشان نمی دهد ولی محصول آن قبلی کمتر از حد د لخواه خواهد بود
پیشگیری ومعالجه نایتروجن در غله جات
نایتروجن از جمله عناصر زیاد مصرفی است که به مقدار زیاد توسط نباتات به مصرف میرسد بناء لازم است که هم ساله مقدار مورد ضروری آنرا در این جهت رفع نیازمندی غذای نباتات استعمال نمائیم
مقدار استعمال کودهای نایتروجن دار در غله جات نظربه نوع نبات فرق می کند . معمول ترین ومناسب ترین کود های نایتروجن N دار که در افغانستان مورد استفا ده قرار می گیرد عبارت از یوریا نوده که دارای فومول کیمیاوی Co ( NH2 ) 2 می باشد کود مذکود دارای 45% نایتروجن می باشد که از امونیا و Co2 بوجود آید
• مقدار استعمال کود یوریا در گندم از 11 – 60 Kg گذارش شده است البته در فی جریب . که مقدار مذکور در گندم اصلاح شده للمی 11Kg / J در گندم اصلاح شده بهاری 28 KG J و به ترتیب در انواع تیرماهی تا 60 J استعمال می گردد کود یوریا در مزرعه گندم باید در 3 مرحله استعمال گردد . 1 / 3 حصه کود یوریا هما با کو DAP در وقت کشت گندم و 1 / 3 آن در وقت شروع نموی بهاری و 1 / 3 باقی مانده در وقت کشیدن خــوشه استعمال گـردد
• مقدار استعمال کود یوریا درشالی 40 – 75 kg فی جریب داده شده است 30% کود یوریا در وقت انتقال نهالی 40 % دا چهل روز تعد از شاند ن نهالی و متباقی کود قبل از کشیدن استعمال گردد البته یک مقدار کم آنرا در قوریه برای بدست آوردن نهالی ساله و قوی استعمال کرده می توانیم
• برای جواری در یک جریب زمین 50 – 75 kg یوریا ضروری است که استعمال آن مانند استعمال آن در سایر غله جات ذکر شده دو یا سه مر حله صورت میگیرد در وقت بذ ر یا زمانیکه قد جواری 50 Cm بلند شده باشد و ثلث سوم یوریا در مر حله ابتدائی شته کشید ن و تشکیل دانه جواری استعمال و آبیــاری گـــــــردد
• مقدار استعمال کود یوریا درجودر با سایر غله جات یک نبات کم توقع بوده مقدار استعمال کود نایتروجن N/ha 15 – 90 Kg في هكتارگزارش شده است
• مقدار استعمال کود یوریا دریولاف 35 – 50 kg فی جریب می باشد که استعمال آن نیز مانند استعمال در سایر غله جـات در ســـــه مرحله صـــورت ميګيرد.
• مقدار استعمال کود درباجره به مقدار 15 -20 TON فی هکتار کود حیوانی ضرورت دارد مقدار کود مورد ضرورت آن 100 – 120 kg فی هکتار یوریا می باشد .
• مقدار استعمال کود درارزن هم باید 15 تن فی هکتار کود حیوانی استعمال گردد در صورت استعمال نشده باشد، مقدار 60 Kg فی هکتار کود یوریا استعمال گردد.
علا ئم قلت فــا سفورس(P)در غله جات و طرق معالجه آن
مشخصات فــا سفورس (P)
فــا سفورس به P نشان داده شده بود از مهترین عنصر غذائی مود نیاز نبات است فــا سفورس در انساج نبات به اندازه 0,1 – 0.4 % میباشد فــا سفورس در نبات یک اندازه متحرک می باشد . مقدار فــا سفورس قشر زمین در حدود o,12(P2 O2 ) تخمین زده شده است مقدار متوسط آن در خاک های زراعتی در0,06% حدود می باشد . در خاک های جوان و بکر ودر نواحی خشک مثل افغانستان مقدار آن بیشتر است.
فــا سفورس خاک های رسی بیشتر از خاک ها سبک و ریگی می باشد زیرا خاک ها مذکور می بوند مقدار زیاد فــا سفورس را در خود جذ ب می کند .
اکثرأ فــا سفورس به شکل H2PO4 وHPO4 جذ ب می گردد از این جمله H2Po4 زیاد ترPH در پائین جذ ب می گردد و لی در خاکهای دارایPH بلند به شکلHP4 جذ ب می گردد
فــا سفورس در خاک به شکل عضوی وغیر عضوی وجود دارد . فــا سفورس عضوی خاک به شکل فاسفولیپید ها نوکلیک اسده وانوسیتون وجود دارد فاسفولیپیدها مثلCholine نیوکلیک سید ها مثلCytosine . guanine. Adenine و فاسفیت ها یانوسیتول مثل الکهول های مشبوع حلقوی شش کاربونه می باشد
فــا سفورس غیر عضوی همرای المونیم . آهن . کلسیم . فلورین . کلورین . وهمرای یک مقدار عناصر دیگر وجود دارد . که مرکبات آن در آب انحلالیت خیلی کم دارد.
نباتات فــا سفورس مود نیاز خودرا از محلول خاک به شکل آیونH2Po4 HPo4 جذب می کند
منبع اصلی فــا سفورس ینگ فاسفیت است که عمدتأاز منرال ایتلیت جورشده است فــا سفورس در خاک به شکل فلورد المونیم و منگنیز فاسفیت می باشدو هم چنان به شکل فاسفیت آهن ایتایت کاربونیت وجود دارد در افغانستان فــا سفورس بیشتر به شکل کلـــــسیم فاسفیت دیده می شود
نقش فــا سفورس در نباتات
فــا سفورس در نباتات یه تنها باعث ازدیاد حاصل می گردد بلکه باعث بهتر ساختن کیفیت آنها نیز میگردد . استعمال فــا سفورس در غله جات باعث ازدیاد دانه گردیده و مقدار پروتین و کاربوها یدریت آنها زیاد می سازد و ظایف فــا سفورس را می توانیم به طور ذیل خلاصه نمایم.
1. فــا سفورس در انتقال انرژی مهم بوده جزRNA وDNA می باشد
2. انکشاف ورشد ریش را در نباتات جوان تحریک نموده که در نتیجه باعیث زردی نباتات میگـردد
3. انکشاف برگها را تسریع بخشیده و برای رشد نموی ریشه و ساقه ضروری می باشد
4. باعث انکشاف اعضای تکثری گردیده که در نتیجه باعث پخته شدن وقتر محصولات خصوصأ غله جات می گردد نباتات را در مقابل امراض مقاوم میسازد.
5. مقدار شاخه هاTeller را در غله جات زیاد تولید میشود وزن دانه نسبت به گاه زیاد میباشد و از چپه شدن جلوگیری می نماید.
6. گل آوری تشکیل میوه ودانه را تسریع بخشیده باعث ازدیاد شحم و البومین می گردد.
7. موجب تشکیل نادیولNodule فعالیت رایزوبیا در ریشه نباتات لیگیومی گردیده
بنابراین در نصب بیشتر نایتروجن هوا توسط نادیول ریشه کمک می کند تقسیمات حجروی را سرعت می بخشد.
علائم عمومی فــا سفورس در نباتات
اکثر علائم کمبود نایتروجن و فــا سفورس باهم شباهت دارند از این جهت تشخیص آنها یک اندازه مشکل به نظر میرسد . در صورت کمبود فــا سفورس رشد قسمت هوای و ریشه هر دو کند یامتوقف می شوند برگ ها کوتاه باریک ونازک می شوند رشد نبات عمودی بوده وساقه های جانبی به ندرت ظاهر میگردد مقدار برگ وشاخ محدود وجوانهای کناری یا جانبی ممکن به حالت خواب میروند یا میمیرند ظهرر شگوفه و جوانه های برگی کم شده وبنابر این محصول دانه و میوه کم می شوند باید گفت که این علائم بین نایتروجن و فــا سفورس مشترک است
تفاوت ها ی اندکی ازنگاه رنگ بین این دو عنصر نیز وجود دارد که ذیلأ در تخش علائم کمبود در غله می تموانیم یاد آور شویم .
علا ئم کمبود فــا سفورس در غله جات
• در غله جات مانند گندم .یولاف . جو . جودر . برگ ها رنگ سبز تیره یا متمایل به آبی اختیار می نمایند وقسمت تحتانی رنگ بنفش را می گیرد .اگربا نایتروجن مقایسه شود در صورت کمبود نایتروجن برگ رنگ زرد مایل به سبز و زرد مایل به ارغوانی را به خود می گیرد . وهم چنان در کمبود فــا سفورس بر گهای پیر از نوک به طرف پائین بر گ خشک می شوند . سا قه کوتاه در راست وایستاده می ماند خوشه های کوچک می ماند . در صورت پیشرفت کمبود رنگ بنفش خوشه ها نیز به مشا هده می رسد .
• در جواری نظر به دیگر غله جات فرق می کند . برگها در مرحله اولیه رشدرنگ بیفش را به خود گرفته و در بعضی انواع جواری کاملأ بنفش می گردد . برگ ها سبز تیره مایل به آبی وبرگ ها راست استاده می شود . خوشه کوچک دانه ها روی آن نامنظم می باشند و بعضی دانه ها بخصوص در نوک خوشه يافت نمي شود.
پیشگیری و معا لجه فــا سفورس در غله جات
چون كشورعزیز ما افغانستان در یک سا حه خشک واقع است و مواد عضوی خاک بسیار كم است .ازینرو به عنصر نایتروجن به در جه اول و فــا سفورس به درجه دوم ضرورت دارد معمولتری کود برای رفع نیازمندی و کمبود فــا سفورس در افغانستان DAP میباشد .
• گندم به30 -40kg دای امونیم فاسفیتDAP فی جریب ضرورت دارد چون کود DAP زود تر مورد استفاده نباتات قر ار نمی گیرد بناأ تمام مقدار کود مذکور را در وقت کشت گندم استعمال می کنند برای گندم اصلاح شده للمی 11kgDAP فی جریب استعمال می گردد
• جواری به 30 – 50kg فی هکتارفاسفورس P2o5 یا 30 – 40 kg فی جریب DAPضرورت دارد DAP باید به عمق3 – 5 Cm و2 – 3 Cm دور تر از نبات ودانه در خاک استعمال کردد .
• شالی به مقدار25 – 30 kg فی جریب و قرار یک راپور تحقیقاتی دیگر40 -50kg فی جریبDAP ضرورت دارد . کود مذکور قبل از شاندن نهالی با خاک خوب مخلوط می گردد .
• جودر نظر به تحقیقا ت که صورت گرفته به 100kg فی هکتارDAP و سوپر فاسفیت ضرورت دارد.
• یولاف هم به30 – 40 kg مقدار فی جریبDAP ضرورت داشته که در هنگام بذر ویا قبل از بذ ر یولاف استعمال می گردد.
• باجره در قدم اول به مقدار15 – 20 تن فی هکتار کوهای حیوانی ضرورت دارد مقدار مورد ضرورت فــا سفورس برای باجره 50 kgفی هکتارP2 O5 می باشد .
ارزن نظر به سایر غله جات به مقدار بهتر مواد غذايي ضرورت دارد و باید به طور متداوم در یک زمین کشت نمود قبل از کشت ارزن باید به مقدار15 تن کود حیوانی در فی هکتار استعمال کردد . و هم چنان برای رفع ضرورت فــا سفورس به مقدار50kg Hectare فــا سفورس خالص گزارش داد ه شده است .
علا ئم قلت پــتاشــیم (K) در غله جات و طروق معالجه
مشخصات پــتاشــیم (K)
پــتاشــیم که دارای سمبول میباشد.که بغیر از نایتروجن نظربه عناصر ضروری دیگر در نباتات به پیمانه زیاد موجود می باشد .جذب آن توسط نباتات به شکل آیون آن صورت می گیرد در خاک یک اندازه متحرک در نباتات خو ب متحرک می باشدو ازنقاط پائین به طرف بالا حرکت میکند .غلظت ان در نباتات به 0.5-6% میرسد . قشر زمین به طور اوسط دارای K2o 2,3% می باشد ودر خاک های زراعتی به 1.2%میرسد.
پــتاشــیم در خاک های نواحی مرطوب به اندازه کمتر وجود دارد . باخاک های نواحی خشک خاکهای هیومس باوجود مواد عضوی زیاد که دارای مقدار زیاد K میاشد، کمبود این عنصر رانشان میدهد زیرامحلولیت پــتاشــیم در این خاک ها زیاد است توسط آب شوی این عنصر به آسانی از دست میرود.
پــتاشــیم در خاک به چهارشکل . منرال . تثبيت شده است متباقی ومحلول وجود دارد از منرالها پــتاشــیم که بیشتر از 90% پــتاشــیم خاک را تشکیل میدهد می توانیم فلدسپات ها و میکاها را نام ببریم . مقدار پــتاشــیم تبادلی تثبیت شده محلول در خاک بسیار ناچیرزبوده از0.1-1% میرسد.
خاک های جوان دارای منرالهای کلی مقدار کافی پــتاشــیم را دارابوده وبرای سالها ضرورت نباتات دامرفوع کرده می تواند.
خاکهای افغانستا ن تا اکنون پــتاشــیم مورد ضرورت نباتات راپوره کرده می تواند ولی د ربعضی جاها بعضی نباتاتی مثل کچالو لبلبو در مقابل استعمال کودهای پــتاشــیم عکس العمل مثبت نشان داده است حتی د ر لغما ن و ننگرهار گندم درمقابل استعمال کود های پتاشيمی عکس العمل خوب و مثبت نشان داده است .
نقش پــتاشــیم در نباتات
1. پــتاشــیم یک عنصر ضروری برای تشکیل کلوروفیل می باشد
2. برای عملیه فوپوسنتیز ضروری بوده Co2 وH2 را به قند تبدیل نموده و هم چنان برای انتقال قند و تشکیل نشایسته ضرورت می باشد . وارزش زیاد را برای نبات مثل لبلبو و کچالو که غنی از نشایسته و قند میباشد ميداشته باشد برای انکشاف تیوبر هم ضروریست .
3. برای نیرومند ساختن و صحت نباتات ضروری بوده آنها را در مقابل شرايط ناگوار محيطی مقاوم می سازد .
4. در غله جات باعث تقویت در ساقه و بر گ شده آنها را سبز نگاه می کند از چپه شدن شان جلوگیری میکند . باعث انکشاف کیفیت کچالو لبلبو سبزیجات و میوه جات می گردد .
5. مقاومت نباتات را در مقابل امرض زیاد ساخته از اثرات منفی و زیان آورافزایش نایتروجن جلوگیر ی می کند .
6. ازپخته شدن و رسیدن بی موقع نباتات که فــا سفورس موجب آن میگردد جلوگیر ی میکند یک عنصر بیلانس شده بین نایتروجن و فــا سفورس می باشد که در نتیجه برای کودمخلوط بسیار مهم می باشد.
7. پــتاشــیم برای فعال نمودن انزایم ها ضروری میباشد.
8. باعث برجسته شدن وبزرگ شدن تخم و دانه میگردد.
9. توازن آب رادرنبات نگهداشته عملیه میتابولیزم را انکشاف داده که در نتیجه تشکیل و تولید کاربوهایدریت را افزایش میدهد .
علا ئم عمومی قلت پــتاشــیم در نباتات
چون پــتاشــیم در نباتات یک عنصر متحرک است به همین خاطر علا ئم قلت آن در اول در برگ های پائین بوجود می آید . در وقت قلت پــتاشــیم برگ های پائین نبات رنگ زرد را اختیار می کند وزردی از قسمت کنار ها ی برگ شروع می شود وبه طرف نوک و پائین و داخل برگ پبشروی می کند . در اوآخر فصل نموی کناره های برگ ها و نوک برگ ها رنگ نصواری رابه خود میگیرد بعضی اوقات در صورت قلت پــتاشــیم در برگ های نبات داغ های سرخ و یا زرد رنگ بوجود میاید در صورت شد ت قلت این داغک ها مرده و رنگ سرخ تیره را به خود میگیرد که در نتیجه نو ک برگ ها پاره پــاره معلوم میگیردد و هم چنان با قلت پــتاشــیم رشد گیاه کند می شود کناره برگ ها از خود سوختگی را نشان میدهد . ساقه ها ضعیف می شوند میوه ها و دانه ها کوچک و چرو کیده میباشند
علا ئم قلت پــتاشــیم در غله جات :
علا ئم اصلی برای تشخیص کمبود پــتاشــیم د رغله جات ذ یلأ شرح می گردد.
ساقه و فاصله بین بند ها در غله جات کوتا ونبات باریک معلوم می شود برگ ها به رنگ سبز تیره مایل به آبی که ممکن است در حاشیه و نوک زرد شده باشد زردی بعدأ رنگ قهوه ئی سوختگی و مردن نوک و حاشیه برگ ها منتهی می شود . سوختگی تمام سطح برگ ها را نیز ممکن است بگیرد . تعداد ساقه ممکن زیاد باشد ولی تعداد خوشه در آنها خیلی محدود است و دانه ها چرو کیده و کوچک هستند . در جو موقع بیماری شدید لکه های کوچک و بزرگ سفید یا زرد روشن درروی برگ ها ظا هر میشود . در یولاف قسمت نوک برگ ها به رنگ قهوه ئی مایل به سرخ در میاید . در جواری طوری است که نبات مریض نسبت به نبات سالم باریک بوده فاصله بین بندها کوتا برگ ها نسبتأ دراز و چرو کیده و روی آنها خطوط زرد طولی که در زیر برگ بهتر دیده می شود. وجود دارد حاشیه و نوک برگ ممکن است سوخته یا قهوه ئی شود خوشه کوچک بوده و در قسمت انتهای آندانه تشکیل نمی شود.
پیشگیری ومعالجه پــتاشــیم در غله جات :
علا ئم قلت پــتاشــیم در غله جات در افــغــا نســـــــــتــــــان تا هنوز دیده نشده ولی اگردر زمین به اندزاه مناسب علاوه گردد باعث بلند رفتن حاصلات می گردد . در صورت که علا ئم کمبود پــتاشــیم در غله جات بروزکند . مقدار مصرف کود پــتاشــیم دار نظربه اندازه کمبود از50 -100 Kg پــتاشــیم د رفی هکتار فرق میکند اگرقلت در حد بسیار زیاد باشد تا K2o 100 Kg در فی هکتار باید به شکل نواری خطی و یا کپه ای در حدود2,5-5Cm در اطراف نبات2,5 – 5Cm پائین تر از تخم ویا نبات استعمال کردد . مفاد اند طریقها3,5 مراتبه سفید تر از روشن پاشان اســــــت بعضی ازان غله ای که در مقابل استعمال کود حیوانی که دارای مقدار زیاد پــتاشــیم هستند و کود های پــتاشــیم دار عکس العمل خوب نشان میدهد و باعیث بلند رفتن حاصلات آنها می گردند قرار ذیل است
• برای جورای باید20 - 40 تن پاروی حیوانی در فی هکتار قبل از کشت در خزان ویا بهار استعمال گردد . وهم چنان مقدار40 – 45 kg Kcl پــتاشــیم K کلوراید ویا5 -10kg K2o پــتاشــیم K در فی جریب در وقت کشت به عمق3 – 5Cm و2 -3Cm دور تر از نبات و دانه در خاک استعمال گردد
• شالی به25 – 30 kg K2So4 پــتاشــیم سلقیت در فی جریب ضرورت دارد
• ارزن در صورت که پــتاشــیم در زمین کم باشد به مقدار50kg K2So4 در فی هکتار ضرورت دارد
• باجره به45kg K2So4 فی هکتار پــتاشــیم سلفیت ضرورت دارد
• یولاف به20 – 25 kg فی جریب پــتاشــیم سلفیت در وقت بذر و یا قبل از بذ ر ضرورت دارد.
علا ئم قلت ســـــــــــــــلفر (S) در غله جات و طروق معالجه آن
مشخصـات ســـــــــــــــلفر (S)
ســلفر S که دارای سمبول S می باشد . ازلحاظمقدار مورد نیاز نباتات در ردیف پنجم پس از عنصر پر مصرف و کلــسیم قرار دارد قشر زمین دارای 0.06% ســلفرمی باشد سـلفر به صورت معدنی و عضوی در خاک یافت می شود ولی مقدار کل آن در خاک معمولأ از 0.14% کمتر است مقدار ســلفر S در نباتات معادل مقدار
سـلفر در نباتات معادل مقدار فــا سفورس می باشد ودر نباتات به اساس وزن خشک 0,1-0.5% میرسد مقدار سـلفر را که نباتات از خاک حاصل مینماید بین 8-10kgفی هکتار می باشد . ســلفر ازطریق ریشه نباتات عمدتأ به شکل سلفیت و سلفایت و از طریق برگ بشکل سلفر دای اکسایدSo2 جذب میگردد
غلظت زیاد سـلفر دای اکساید برای نباتات زهری تمام می شود نباتات عمدتأ سـلفر
(S) خود را از خاک به شکل محلول جذب می کند . طوری که قبلأ ذکر گردید سـلفر در خاک به شکل عضوی و معدنی وجود دارد در خاک های نواحی مرطوب وهر جای که مواد عضوی د رخاک تجمع کرده باشد قسمت عمده ســلفر به صورت ســلفر عضوی وجود دارد . طوری که مقدار ســلفر عضوی خاک های چرنیزیم خاک های دارای رنگ سیاه و پرزول به ترتیب 17.73 و49% مقدار کل سلفر این خاکهای است مطالعات که تا اکنون انجام شده است . نشان میدهد که سلفر عضوی در خا ک به صورت پروتین پولی پیپتاید و امينواسید وجود دارد که این ترکیبات در اجساد باقی ميمانده. نباتات حیوانات وموجودات زره بینی خاک یافت می شوند . مقدار ی در حدود 15% سلفر عضوی خاک را در امینواسید به نام ها سیتین ومتیونین تشکیل مید هد سلفر S غیر عضوی یا معدنی در خاک ها ی نواحی خشک زیاد تر دیده شده و در نواحی مرطوب بسیار کم می باشد سـلفر منرالی در خاک به شکل کلسیم , مگنیشیم , پـتاشـیم , سـودیم ی است امونیم سلفیت وجود دارد در خاک ها ی جبه زار یک اندازه سلفر به شکل سلفاید دیده می شود اشکال سـلفر در خاک بنام Pyrite یاد می گردد
که در خاک به شکل سلفیت عضوی و در اتومسفیر به شکل So2 و در نبات به شکل So4 میباشد و سلفر هوا عبارت از فرا ر گازات سلفر از مرکبات عضوی بحری و گازات سـلفر غیر عضوی که از احتراق مواد نفتی و ذغال سنگ به وجود میباشد که به هوا فرار می کند سـلفر در نبات غیر متحرک بوده ولي درخاک متحرک میباشد
نقش ســـــــــــــــلفر در نباتات :
1. ســـلفر در بکیل کلوروفیل رول داشته وبنا بر این رشد و نموی نبات را تحریک می کند ولی ســلفر جز تر کیب کلوروفیل نیست .
2. ســــلفر جز مهم ساقه و دیگر اعضای نباب بجز ساختمان گلی میباشد .
3. تشکیل نادیول را در ریشه نباتات لیگیومی انکشاف مید هد
4. نموی ریشه را سرعت بخشیده و باعث برانگیختن تشکیل دانه در نبات می گردد
5. در استقلاب نایتروجن و کاربوهایدریت نقش دارد .
6. ســلفر جز بعضی امینواسید و اسیتین ستاین وپتایون و بعضی پروتین ها ی دیگر میباشد
7. ســـــــــــــــلفر سبب فعالیت بعضی انزایم ها مثل Papainase میشود
8. سـلفر دربعضی نباتات مثل زغر و سایبین سبب زیاد شدن تيل و شحم می گردد .
علا ئم عمومی کمبود ســـــــــــــــلفر در نباتات :
مهمترین علا مت کمبود ســلفر در نباتات رنگ پرید کی و کوتاهی وکوچک ماندن بوته می باشد ساقه های بته ها مبتلا کوتاه ترونازکتر از معمول بوده و بیشتر چوبی میشود سطح برگ کوچک و تعداد برگ ها کم می شود تعداو وزن میوه کاهش پیدامی کند علا ئم ذکرشده تاحد زیادی باکمبود نایتروجن نیز شبا هت دارد شاید علت آن روابط نزدیک این دوعنصر درنبات باشد به هر حال تفاوت های نیز بین این دروعنصر از نظر علا ئم کمبود وجود دارد که در بخش علا ئم کمبود در غله جات میتوانیم مشاهده کنیم .
علا ئم کمبود ســـــــــــــــلفر در غله جات :
در غله جات درابتدا در برگ ها ی جوان خطوط طولی زرد سبز مایل به زرد ظاهر میشود رگ بزگ و سطی آن زرد تر می شود این تغیر زنگ ابتدا در بزگ های جوان مشاهده می گردد . ودر صورت شدت آن کمبود با زر د شدن کامل برگ نمايان می گردد اگربا کمبود نایتروجن مقایسه شود گفته ميتوانيم که زرد ی برگ ها در کمبود نایتروجن از برگ ها ی پیر شروع می شود و هم چنان برخلاف کمبود نایتروجن در کمبود سـلفر رنگ سرخ انتوسیانین تشکیل می شود کمبود ســلفر رسید نباتات و پخته شدن غله جات را به تاخیر می اندازد
معالجه کمبود ســـــــــــــــلفر :
در افغا نسـتان استعمال کود ســلفر به منظور افزایش مقدار این عنصر درخاک به کار نمی رود و بسیا ر کم اتفا ق می افتد که کمبود این عنصر برو ز کند
در صورت کمبود فوق می توانیم کودهای امونیم سلفیت و امونیم تایو سلفیت و پــتاشــیم سلفیت را مورد استفاده قرار بدهیم مقدار مورد استعمال آن نظر به ضرورت 28 – 112 kg فی هکتار میباشد.
کود دیگری که به منظور کود سـلفر مورد استعمال دارد Gypsum بوده که مقدار 200 -500 Lb فی ایکراستعمال می گردد Gypsum شامل 23%Ca و 18%S بوده ویک کود اصلاح کننده خوب برای کمبود CaوS می باشد
باید یاد آوري شود که یک پوند سـلفر برا ی ده پوند نایتروجن ضرورت است طوری که قبلأ اشاره گردید که کودهای سـلفر به منظور افزایش مقدار سلفر تا هنوز در افغا نســتان معمول نگردید ه بخاطر ی که یک مقدار زیاد کود های نایتروجن فــا سفورس و پــتاشــمی یک مقدار سلفر در خود دارد که با استعمال آن مقدار سلفر مورد ضرورت در خاک اضافه می گردد وبر علاوه یک مقدار کودهای کیمیاوی عناصر کم مصرف یک اندازه سـلفر در خود دارد و هم چنان یک مقدار سـلفر توسط بعضی از آفت کش ها نیز اضا فه می گرد
علا ئم قلت کلــــــــــــــــسیم( (Ca در غله جات وطروق معالجه آن:
مشخصات کلــــــــــــــــسیم(Ca):
کلــــــــــــــــسیم ازجمله فراوان ترین عناصر روی زمین است . کلــــــــــــــــسیم با رقم 3.6% وزن قشر زمین بعد از Fe, Al ,Si , O2 در ردیف پنجم قرار می گیرد
کلــــــــــــــــسیم در خاک و نبات متحرک نیست تنها در خاک وقتی که به شکل منحل با شد متحرک می باشد . نباتات کلــــــــــــــــسیم a را به شکل آیون آن Ca جذ ب می شود.
منبع اصلی کلــــــــــــــــسیم در خاک عبارت از همان منرالها و سنگ های است که خاک قشر زمین از آن ساخته شده بعضی منرالهال مثل کلسایت و دو لومایت اپتایت فلدسپارهای کلیمدار یک اندازه کلــــــــــــــــسیم دارند وقتی که منرالهای مذکور تجزیه و تخریب گردند کلــــــــــــــــسیم در خاک آزاد می گردد و یک آندازه آن توسط نباتات جذ ب گریده و همچنان یک مقدار آن به شکل تعویضی توسط چارچ های منفی خاک گرفته می شود به صورت عمو م درخاک های مرطوب وریگی که درمواد اصلی
آنها اندازه کلــــــــــــــــسیم کم باشد به مقدار بسیار کم کلــــــــــــــــسیم دارند ولی خاک ها ی مقدار زیاد سلت و کلی دارد به پیمانه زیاد کلــــــــــــــــسیم دارند و به طورعموم خا ک های مناطق خشک که بارندگی کم دارند امکان شستن کلــــــــــــــــسیم کم است به پیمانه زیاد و کافی کلــــــــــــــــسیم دارند و برعکس در مناطق دارای اقلیم مرطوب که بارنده گی هم زیاد دارند مقدار کلــــــــــــــــسیم کم دارند.
خاک های افــغــا نســـــــــتــــــان به کلــــــــــــــــسیم آنقدر ضرورت ندارند زیرا خاک های کشور ما
Ca Co3 کلــــــــــــــــسیم کابونیت زیاد داشته دارای Ph بلند می باشد
غلظت کلــــــــــــــــسیم در نباتات 0.2 – 1 % به میرسد نباتات در یک ساله کلــــــــــــــــسیم را از فی هکتار می گیرند مقدار کلــــــــــــــــسیم در خاک های مناطق حاره 0. – 0.3 % میرسد در خاک های آهکی اضافه تر از30 % می باشد
منابع کلــــــــــــــــسیم عبارت از چونه Cao کلــــــــــــــــسیم هایدروکسایدCa(OH2)2 کلــــــــــــــــسیم کاربو نیتCaco3 کلــــــــــــــــسیم مـــگنیـــشیم Mg کاربونیت Dolomile CaMg (Co3) CaS4 2H2o) gypsun ( انورتایت (CaAl Si2o3) Anorthiteمی باشد.
نقش کلــــــــــــــــسیم در نـــــــــــباتــــــــــات
1. کلــــــــــــــــسیم درطویل شدن ریشه تقسیمات حجروی رول داشته که در نتیجه باعیث انکشاف ریشه و نبات می گردد.
2. باعیث سختی ساقه درنباتات شده که درنتیجه از چپه شدن نباتات جلوگیری میکند
3. در انتقال قند در نـــــــــــباتــــــــــات کمک مکند.
4. در نـباتـات لگیومی تشکیل نادیول را افزایش دارد ه و باعیث افزایش فعالیت های رایزوبیا در آنها می گردد . وهم چنان مقاومت نــباتـــات را مقابل امرض زیاد می مسازد
5. یک عنصرفعال کنند ه یک تعداد انزایم ها LiposeوApyrase میباشد.
6. کلسیم در نـباتـات منحیث یک بفر نقش بازی می کند و اثرات زهیری دیگر عناصر اصلاح و خنثی میکند . در صورت که عناصر مذکود به پــیمانه ای وجود داشته باشد. که برا نـــباتـات زهری باشد.
علا ئم عمومی کمبود کلــــــــــــــــسیم در نـــــــــــباتــــــــــات:
در هنگام قلت کلسیم انساج فعال نبات رشد کرده نمی تواند و پندک های آخری از رشد بازمی ماند و تعداد پندک های جوان کم می باشد و برگ ها کوچک باقی میاند و هم چنان یک مقدار داغ ها در بالای برگ ها پدیدار می آید برگ های جوان میمرد وبرگ های سابقه به طورعادی معلوم می گردد مقدار کلـسیم برگ ها پائین نظر به برگ های جوان زیاد می باشد . در هنگام قلت همچنان چروکیده گی و پیچیده گی در کنار برگ ها به مشاهده میرسد ریشه کم و انشعابات آن نیز محدود است روی ریشه لکه های قهوئی یا مرده نیز مشاهده مـی شود.
علا ئم کمبود کلــــــــــــــــسیم در غله جات
در موقع بروز کمبود کلــسیم برگ های جوان نزدیک انتهای به شکل چروکیده کج و معوج شده و نوک برگ به طرف بالا وحاشیه آنها به طرف بالا یا پائین لوله مـی شود. حاشیه برگ نامنظم و پاره پاره شده رشد ریشه کم و انشعا بات آن نیز محدود است روی ریشه لکه های قهوی ای یامرده نیز دیده می شود .
• علا ئم فوق درجواری دیده شده است و لی در گندم علا ئم قلت به حال در جهان مشاهده نشده است درافغا نسـتان کمبود کلسیم با امروز راپور داده نشده است زیرا خاکهای افغا نسـتان دارا ی Ph بلند بوده و مقدار CaCo3 آن زیاد میباشد.
معالجه کمبود کلــــــــــــــــسیم :
اصولأ در افــغــا نســـتـان هیچگاه نیازی به مصر کلـسیم به عنوان عنصر غذای نبوده است و در آینده هم تصور نمی رود که احتیاجی به کود ها کلـسیم دار باشد . زیرا خاکهای افــغــا نســـتـان نظر به مقدار زیاد کلــسیم کاربونیت ضرورت به این عنصر ندارد . در صورت ضروت و موجودیت کمبود کلـسیم آنرا به شکل چونه(CaO2) و Ca(OH)2 کــسیم هایدروکساید سنگ آهک یه CaCo3 که به نام Culcite هم یاد میگردد (gypsum) CaSo4 .2H2o (dolomite) Caco3 Mg Co3 گچ وAnorthite) CaAlSi2 O3 ) مقدا استعمل سفارش شده.
مـــگنیـــشیم (Mg) در غله جات وطروق معالجه آن:
مشخصات مـــگنیـــشیم (Mg):
مگنیـشیم دارای سمبول Mg بوده تقربأ 2.1% وزن قشر زمین تشکیل داده پس از Ca Na پتاشیم رقم هشتم را دربین کلیه عناصر قشر زمین را تشکیل مید هد نبات مگنیـشیم را به شکل آیون آن Mg جذ ب میکند.در خاک و نبات متحرک است قابل استفاده بودن خوب مگنیشیم دراPh = 5 – 6 برای نـباتات می باشدPh بلند و پـا ئین کلسیم را کاهش میدهد مقدار زیاد پــتاشــیم و کلسیم بالای جذ ب مگنیشیم
تاثیر منفی دارد قلت آن در خاک های تیزابی عضوی و یا خاکهای ریکی و خاک های درآن آهک استعال شده باشد به وجود می آید پس در 5,8>Ph>7,4 قلت آن توقع میرود .اگرمقدار مگنیشیم درخاک کمتر از 100 kg فی هتکتارمیباشد قلت مگنیشیم متصوراست در انساج نباتات غلظت آن از o,1- 0,4 میرسد . مگنیشیم در Ph های تیزابی به شکل مگنیشیم کلوراید مگنیشیم سلفیت مگنیشیم نایتریت وجود دارد . در Ph بالا به شکل مگنیشیم اکساید، مگنیـشیم کاربونیت ،مگنیشیم هایدروکساید،مگنیـشیم کلـسیم کاربوینت وجود دارد.جذب مقدار زیاد پــتاشــیم .امونیم. کلــسیم . مگنیز در نباتـات با لای جذ ب مگنیشیم تاثیر منفی دارد .Ph پائین جذب مگنیشیم را محدود ساخته و افزایش موجودیت جذب فــا سفورس را افزایش مید هد
نقش مـــگنیـــشیم در نـــــــــــباتــــــــــات
1. مـــگنیـــشیم درتشکیل کلوروفیل کمک نموده وبه برگهارنگ سبز تیره می بخشد برای عملیه فوتو سنتیز ضرور می باشد
2. برای نــباتـات بخاطر تشکیل شحم و تیل ضرور است
3. باعیث مقاومت نـــــــــــباتـــــــات در مقابل خشکی و امراض میشود
4. در تولید کاربو هایدرید،پرتین، شحم و ویتامین ها نقش داشته و در انتقا ل کاربو هایدرید و شحم کمک میکند
5. در نـــــــــــباتــــــات تیلی د ر تولید تیل وشحم رول مهم بازی میکند
6. جذ ب فــا سفورس توسط نـباتات بدون مگنیشیم صورت نمگیرد
7. برای متابولیزم فــا سفورس ضروری است
8. برای تقسیمات حجرات تشکیل پروتین وتشکیل RNA ضروری می باشد
9. برای تنظیم Ph در داخل حجرات ضروری میباشد
10. برا ی تجذیه نشایسته ضروی میباشد
علا ئم عمومی کمبود مـــگنیـــشیم در نـــــــــــباتــــــــــات :
علا ئم کمبود مگنیشیم معمولأ در اواخر فصل در نباتات ظاهر می شود این علا ئم ابتداد ازبرگهای پیشروع شده و بتدریج به طرف برگ های جوان تی پیش روی می کند یک از علا ئم باز دکمبود مگنیشیم عبارت از Chlorosis زرد شدن برگ هامی باشد که البته بادرنظرگرفتن اینک مگنیـشیم یک از عناصر اصلی ترکیب کلوروفیل است . بعید به نظر نمی آید که این Chlorosis در نـباتات مختلف به صورت گونا گون ظاهر می شود مثلأ زرد شدن رگ برگ ها و سبز ماندن فاصله بین رک برگ ها بو جود آمدن لکه های کوچک کشیده سفید یا زرد بین رگ برگ ها و یازردشدن بین رگ برگ ها می باشد . برگ ریزی یک از علا ئم دیگر کمبود مگنیشیم است و این حالت بیشتردر درختان میوه مشاهده میشود
علا ئم کمبود مـــگنیـــشیم در غله جات :
در غله جات برگ ها مخصوص برگ های پیررنگ پریده می باشند لکهای کوچک سبزروشن بین رگ برگ ها دیده می شود .هر چه شدت بیماری زیاد ترشود رنگ این لکها سفید ترمیگردد لکها ممکن است به صورت دانه ها ی تسبیح سفید یا زرد رنگی پیشت سرهم و درطول برکها قرارگیرند
در جو لبهای برگ ممکن است حالت نکروز سفید رنگی ظاهر نماید که بتدریج به طرف رگ برگ میانی پیش رود ولی تمام رگ برگ ا صلی رافرا نمی گیرد در جواری عوارض کمبود ابتدا از برگ های سن پائین بوته شروع شده ودر آن ابتدا نوارهای تقريبأ بنفش رنگ درقسمت زیر ین برگ ها ودر امتدا رگ برگها مشاهده می شود . رنگ برگهای پیردرقسمت کنار ونوک به رنگ قرمیزی مایل به بنفش در آمده ودر کمبود شدید به صو رت نقاط مرده در میآید توقف رشد ممکن است . یک دیگر از عوارض کمبود این عنصر بوده هر گز به شدت کمبود پتاشيم و فــا سفورس نمیباشد.
معالجه مـــگنیـــشیم در غله جات :
مگنیشیم هم مانند کلـسیم در خاک ها افــغــا نستـان به مقدار کافی وجود داشته و تاحال علا ئم قلت آن در خاک های افغا نسـتان دیده نشده و ولی درخاکها ی ریگی قلت آن متصور اسـت خاک های که دارای Ph بالا تر باشد . دارای مقدار کافی کلـــسیم مـــگنیـــشیم بوده و ضرورت به علاوه كردن شان در خاک نسیت قلت این عنصر در خاک های تیزابی عضوی خاکهای ریگی و خاکهای که د رآن آهک استعمال شده باشد به وجود می آید. پس خاککه دارای Ph بزرگ تر 7.5 باشد ویا کو چک تر 5.8 باشد قلت مـــگنیـــشیم توقع میرود اگر مقدار مـــگنیـــشیم در خاک کمتر از 100 کیلو گرام فی هکتار با شد قلت آن توقع میرود . در صورت که علائم قلت مـــگنیـــشیم در غله جات مشاهده گردد می توانیم مقدار 100 کیلوگرام فی هکتار مـــگنیـــشیم سلفیت را بکار ببریم مـــگنیـــشیم سلفیت دارای 18.3 % مـــگنیـــشیم می باشد ویک کود بسیار خوب است .
http://www.tolafghan.com/petawona لومړى مخ
