Bildergebnis für ‫روستار تره کی‬‎
ډاکتر م ، عثمان تره کې


 د سپتامبر يوولسمه :

نړیوال حقوق په افغانستان باندې د امریکا برید  د سولې ضد جنایت په توګه پېژني

امریکا د افغانستان د اشغال په مقصد پلمې لټولې:

د ۲۰۰۱م کال د اکتوبر میاشتې په ۷مه امریکا او انګلستان په نویارک کې د ترورستي برید په ځواب ، د نړیوالو قوانینو او د ملګرو ملتونو د منشور په خلاف د ملګرو ملتونو د یوغړي هیواد   ( افغانستان )  د بمباریو په کامپاین پیل وکړ. په همدغه ورځ په ملګرو ملتونو کې د امریکا دایمي استازي ، امنیت شورآ رئیس ته د یو لیک د استولو په ترځ کې هلې ځلې وکړې، چې د تیري        ( تعرض ) د توجیه په موخه د منشور  د ۵۱مادې په بنسټ باندې امریکا د انفرادي او ډله ایز مشروع  دفاع حق د استفادې مستحق وګني یعنې د نظامي برید حقوقي بنسټونه وړاندې کړي.

امنیت شورا ته د امریکا په لیک کې راغلي : « د سپتامبر د ۱۱  پیښې نه  وروسته د امریکا حکومت روښانه او کره معلومات تر لاسه کړې، القاعده چې د طالبانو ملاتړ له ځان سره لري د امریکا ضد برید کې مرکزي رول ولوباوه . د پیښې په اړه  زموږ پلټنې په لمړي پړاو کې قرار لري. د پلټنو له پرمختګ سره جوخت د ځینو نورو سازمانونو او هیوادونو په وړاندې د زیاتي نظامې عملیاتو حق ځانته خوندي ساتو … ».

د نوموړې پلټنې پایلې څرګندې نشوې. امریکا  تر اوسه پورې هیڅکله هغه معلومات چې  د سپتامبر پیښه له افغانستان سره وتړي ندي وړاني کړي. د افغان اسلامي آژانس چې له طالبانو سره

نږدې اړیکې لرل د سپتامبر په   ۱۷مه  د  بن لادن یوه اعلامیه خپره کړه  چې په کې  بن لادن  ملا عمر ته د خپل  بیعت په اړه تماس نیسي. آژانس د ده له قوله وایي چې: « ملا عمر  ماته د افغانستان له آدرسه د ورته عملیاتو اجازه نده راکړې ».

په ۲۰۰۱کال د سپتامبر په ۱۸مه د طالبانو حکومت چمتووالی وښود چې د شواهدو او سندونو په بدل بن لادن یو باوري نړیوال قضایي مرجع ته وسپاري. امریکا چې  د افغانستان د اشغال په موخه د پلمې په لټه کې وه د بن لادن بلا قید او شرط تسلیمېدو غوښتنه وکړه.

بې سنده ادعا :

امنیت شورآ ته د امریکا د حکومت لیک په  دوو ټکو  باندې ولاړ و : « ترورستي برید »  او « دمشروع دفاع حق » :

ــ امریکا د «  ترورستي برید »  پړه په طالبانو باندې واچوله . ځکه چې د امریکا له نظره دوی القاعدې ته اجازه ورکړې وه چې  د افغانستان د خاورې په یوه برخه باندې کنترول ولري . خو امریکايي چارواکو تر اوسه پورې هیڅ یو  سند چې په نیویارک کې ترورستي برید د افغانستان د خاورې په د ننه طراحې شوی وي یا  د افغانستان د وخت واکمنه ډله  په  پیښه کې لاس ولري ندی  وړاندې کړی.

ــ که پیښه د افغانستان په تړاو مطرح هم شي ، بین المللي قوانین چا ته اجازه نه ورکوي چې د پیښې نه یو میاشت وروسته د « مشروع دفاع حق » د ګته اخیستنې په پلمه د تیري کونکي هیواد په ضد نظامي غبرګون وښيي . د ملګرو ملتونو اساسنامه د مشروع دفاع له حق نه ګته اخیستنه د یو لړ شرطونو سره په تړاو مطرح کوي چې د افغانستان په اړه له پامه غورځول شوې ده.

دمشروع دفاع حق له کورنيو حقوقو نه نړیوالو حقوقو ته ورداخلیږي . په دواړو کې لمړی باید دښمن وپیږندل شي او ورپسې تر ګواښ لاندې اړخ د یو چټک خطر په وړاندې چې د مرګ او ژوبلې احتمال په کې وي باید ګړندی غبرګون وښیي . له خطر نه د څو اونیو په تیریدو سره د مشروع دفاع له حق څخه ګته پورته کولی نشي.

په بل عبارت په نړیوالو او کورنيو حقوقو کې تر هغه وخته پورې چې د کره معلوماتو له مخې دښمن ندی  پیږندل شوی د  یوې پیښې د رامنځته کېدو نه څه موده وروسته د مشروع دفاع د حق نه د یو کس یا دولت په ضد ، ګته پورته کولي نشي. د همدغه فورمول له مخې د ملګرو ملتونو سرمنشي کوفي عنان او د فرانسې ولسمشر ژاک شیراک او د امریکا  ګڼ شمېر متحدینو په ډاګه څرګند کړل چې تر هغه وخته پورې چې د جنایت عاملینو ( فرد ، سازمان  یا دولت )  ندی پیږندل شوی د افغانستان په ضد نظامي یرغل د توجیه وړ نه ګنل کیږي.

لنډه دا چې د بوش ماجرا غوښتونکې  ادارې په عراق باندې د یرغل د توجیه په مقصد عراق د ډله ایزې وژنې د وسلې په درلودلو تورن کړ او د افغانستان د اشغال په موخه  د سپتامبر په  پیښه کې یې افغانستان ګرم وباله.

د افغانستان د جګړې د حقیقتونو د موندلو په موخه باید د ملګرو ملتونو په سروالي یو خپلواک بین المللي کمسیون وټاکل شي. کوم چې امریکا په امنیت شورا کې د کمسیون د جوړېدو مخه نیسي اړینه به وي چې پدې برخه کې د نړۍ په کچه د بشري حقونو سازمانونه لمړني کارونه ترسره کړي  او راپور په راتلونکې مناسب وخت ملګرو ملتونو ته وسپاري.

د  مشروع دفاع له حق نه ناوړه استفاده :

امریکا په افغانستان باندې برید د ملګرو ملتونو د منشور د ۵۱مادې په بنسټ د توجیه وړ ګڼي . ۵۱ماده  وايي : «  کله چې د ملګرو ملتونو یو غړی هیواد ، د وسله وال تیري ( تعرض ) موخه وګرځي په یوازي یا ډله ایزه توکه د ځان نه تر هغه وخته پورې دفاع کولای شي چی امنیت شورا د نړیوالې سولې او امنیت د راوستلو په موخه مناسب اقدامات تر لاس لاندې ونیسي ».

په قضیه باندې د امنیت شورا د ورګډولو موخه دا ده چې دولتونه « تیري »  ته په خپله خوښه   تعریف او محتوآ ورنکړي. یعنې تیري ته په  تیري ځواب ورنکړي.

په هغه لیک کې چۍ د امریکا حکومت امنیت شورا ته ورلیږلې و پکې په ډاګه شوي وو چې « د پیښې په اړه زموږ  څیړنې په لمړي پړاو کې قرار لري ». د ترورستي برید او په افغانستان باندې د نظامي یرغل تر منځ کافي اندازه وخت و تر څو د « څیړنې لمړی پړاو » نهايي شي او  امنیت شورا د امریکا په ادعا هغه ګواښ چې د افغانستان  له درکه امریکې ته متوجه و وڅیړي او ورسره د مقابلې په مقصد لازم اقدام تر لاس لاندې ونیسي . خو امریکا چې د افغانستان اشغال ته ملا تړلې وه په بیړه  یو جنایت ته ( ترورستي برید )  د بل جنایت ( تیري ) له لارې ځواب ورکړ.

« وسله وال تیری » چې د ملکرو ملتونو د منشور په ۵۱ماده کې ورته اشاره شوې په نړیوالو حقونو کې دقیق تعریف لري.

د ملګرو ملتونو عمومي اسامبله په هغه ضمیمه کې چې په ۳۳۱۴نمبر پرېکړه لیک باندې ( د دسامبر ۱۴ـ ۱۹۷۴کال )  ورزیات کړ داسې وویل : «  د یو بل دولت په وړاندې د وسلې یو اړخیز استعمال ، د منشور سرغړونه او د تعرض  بشپړ ثبوت ګنل کیږي » . تعرض داسې تعریف شوې : « د یو دولت له خوا د بل دولت د سیاسي خپلواکي او ځمکني بشپړتیا  په ضد د ملګرو ملتونو د منشور په خلاف د قواه استعمال ». په نیویارک کې ترورستي بریدونو دوه ساعته دوام وموند. د هغو په پای کې د امریکا ملي واکمني او ځمکنۍ بشپړتیا د هیڅ ګواښ  سره مخ  نه وه.  بنأ دبین المللي قوانینو له مخې د یو تروریست اقتضایي او مجرد وسله وال برید ته د« وسله وال  تیري »  نوم ایښودلی نشو. فردي او سازماني تروریزم سیاسي جنایت شمیرلیشوچې باید ورسره له استخباراتي ، سیاسي او پولیسي لارې مقابله وشي نه  نظامي.

بنآ د تعرض تعریف د نیویارک په برید باندې اطلاق کولی نشو. برخلاف په هغه وسله وال یرغل چې امریکا او انګلستان په افغانستان باندې وکړټکی په ټکی تطبیقیږي. د تعرض جامع تفسیرهغه دولتونه  هم په بر کې نیسي چې خپله خاوره تیري کونکو دولتونو ته  په واک کې ورکوي. د مثال په توګه پاکستان ، قرغزستان او تاجکستان چې امریکا او ناټو ځواکونو ته مواصلاتي لارې برابرې کړې وې د تیري کونکو په ډله کې شمیرل کیږي.

د تیري حقوقي پایلې :

د تعرض په تړاو د دولتونو او افرادو مسئولیت مطرح کیږي.

الف ـ د دولتونو مسئولیت :

نړیوال حقوق ، تیری د سولې په ضد د جنایت په توګه پیږني او متعرض دولت ته د تعرض لاندې دولت په ګته  مکلفیتونه ټاکي .له هغې جملې نه :

ــ د پوځیانو په ایستلو کې د تعرض نه مخکې حالت بیا رغونه .

ــ ژمنه چې ناقانونه عمل نه تکراریږي.

ــ د جګړې تاوان .

پدې برخه کې اړینه ده چې د افغانستان د جګړې د تاوانونو د جبران په اړه د ملګرو ملتونو تر مشرتابه لاندې یو با صلاحیته کمسیون جوړ شي چې په کې په جګړه کې برخه وال هیوادونه ګدون ولري. کمسیون د تاوانونو د څیړنې نه وروسته یومالي صندوق ټاکي. البته دغه وړاندیز د سولې نه وروسته مطرح کیدای شي.

ب ـ د افرادو مسئولیت :

د نازي آلمان له ماتې نه وروسته هغه محکمه ( نورنبېرګ )  چې د جنګي جنایت کارانو د محاکمې لپاره جوړه شوې وه ، تیری د « سولې ضد جنایت » په توګه وپېژاند. نن په نړیوالو حقوقو کې تیری د جنایت په معنا کارول کیږي. د سزا نړیوال دیوان تیری د جنایت په مفهوم کارولی دی.

دلته د هغو جنایتونو په اړوند خبرې نکوو چې په افغانستان کې د جګړې په بهیر کې ، بهرنيو قوتونو او افغان امنیتي پرسونل ته منسوب کیږي. زموږ د بحث موضوع د سولې په ضد جنایت دی چې د دولتونو تر منځ مطرح کیږي : نړیوال حقوق ټول هغه کسان ګرم شمیري چې د خپل دولت په استازیتوب یې ، افغانستان ته د ځواکونو د استولو په موخه زمینه برابره او پرېکړه کړې ده .

د امریکا او برتانيې په لوړ پوړو سیاسي چارواکو چې په افغانستان باندې د بمباریو پرېکړه کړې ، ځواکونه یې ورلیږلي ، مزدور حکومتونه یې  پرې تپلي ، ملي واکمني او خپلواکي یې تر پښو لاندې کړې چې په ترځ کې يې  په زر هاوو افغانان ووژل ځکه په دوی باندې په انفرادي توګه د جنایت تور لګیږي.

د تعرض د جنایت د مسئولینو د محاکمې په مقصد مختلفې لارې مطرح کیدای شي :

ــ دنړیوالې سزا دیوان : پرته له امریکا نه  د نړیوال نظامي ائتلاف زیات هیوادونه  د دیوان غړیتوب لري.

ــ  لنډ مهاله محکمه

ــ د ملي قوانینو د احکامو په بسټ. دغه امکان په ځینو هیوادونو کې لکه په امریکا کې وجود لري.

په لنډو ! د افغانستان په ضد د امریکا له خوا د قواه استعمال د بین المللي حقونو د حکمونو سره په ټکر کې دی او مشروعیت نلري : په پیښه کې د افغانستان د لاس لرلو نښې نښانې ندي وړاندې شوې او د مشروع دفاع له حق نه  ناوړه استفاده شوې ده .

په راتلونکي بحث کې پدې غږیږو چې ملګرو ملتونو څنګه په بې رحمي  خپل یو بیوزله غړې هیواد ( افغانستان ) د امریکا د ستراتژیکو ګتو قرباني کړ.

د لمړۍ برخې پای

فرانسه

۲۰۱۵م کال د سپتامبر ۱۱

 د سپتامبر يوولسمه :

امنیت شورا د افغانستان ناقانونه جګړې ته مجوز ورکوي

Bildergebnis für 11september in newjarkد ملګرو ملتونو منشور په ښکاره وايي چې د جګړې د مخنیوي په موخه د ملګرو ملتونو لمړنۍ دنده  دجګړې اړخونو ته د اختلاف د حل سوله ایزې لارې وړاندې کول دي.
په افغانستان کې د امریکا  د بمباریو له پیل نه مخکې امنیت شورا کولای شوای په بیړه له جګړې پرته بل الترنتیف متعرض هیواد ته وړاندې کړي. خو امنیت شورا په افغانستان کې د جګړې د مخنیوي په اړه پاتې راغله. د هغه لامل باید د سړې جګړې له ختمیدونه د  نړۍ په کچه د قواوو په ناانډولي کې ولټوو:

واقعیت دا دی چې د سړې جګړې د پای ته رسېدو او د امریکا په وړاندې د یو متقابله وزنه د له منځه تلو له کبله ملګري ملتونه له سخت کړکیچ سره مخ شوو چې په ترڅ کې یې امنیت شورا دېته اړ شوه چې  د منشور خلاف د سولې د تآمین په ځاي د امریکا د جګړه ایزو عملیاتو په تائید فتوا ګانې صادري کړي. لاندې مثالونه ثابتوي چې افغانستان  د امریکا د جګړه ایز سیاست یوازنیقرباني ندی او نه هم له منشور څخه سرغړونه ، زموږ هیواد ته محدود یږي .

امنیت شورا:

ــ  په ۱۹۹۰ کال کې د خلیج د جګړې مجوز امریکا ته ورکړ .

ــ په عراق باندې  د اقتصادي بندیزونو پرېکړه لیکونه چې د ۱۲ کلونو په موده کې یې د عام وژنې اغیز شیندلی صادر کړ.

ــ په ۲۰۰۳ کال کي په عراق باندې د امریکا په مشرتوب د نړیوال نظامي ائتلاف ناقانونه یرغل  د یو پریکړه لیک په بنسټ تآئید کړ .

په لنډه ! د سړې جګړې له ختمېدو نه وروسته ملګرو ملتونو په وار وار امریکا ته د جګړې نه مخکې یا وروسته د موافقت لیکونو په صادرولو سره هرکلي وېلی دی.

څو کاله وړاندې په ملګرو ملتونو کې د امریکا سفیر « ژوان بولتان »  د نړۍ په کچه د سولې یوازني سازمان ( ملګرو ملتونو )  په وړاندې د خپل حکومت بغاوت داسې څرګند کړ: « … ملګري  ملتونه شته والی نلري. موږ یوازې له یوې نړیوالې ټولنې سره مخ یو چې باید د اړتیاوو سره سم د نړۍ د یوازني زبر ځواک یعنی امریکا له خوایې سروالي وشي. امریکا د دغه درانده مسئولیت د سرته رسولو په موخه خپلې ګتې په نظر کې نیسي … » .

 د افغانستان په اړه د امنیت شوراپرېکړه لیکونه:

 په افغانستان باندې یرغل ته د نړیوالو حقونو په چوکاټ کې توجیه ورکولی نشو: موضوع د« وقایوي جګړې» په محور باندېڅرخي. د وقایوي جګړې فورمول په ۲۰۰۲ کال د سپتامبر په میاشت کې د امریکا حکومت د ملي امنیت د رسمي دوکتورین په توګه اعلام شو. د امنیت ستراتژي د دوکتورین له مخې امریکا ځانته حق ورکوي چې په هغو هیوادونو باندې یو اړخیز برید وکړي چېامریکا او د متحدینو ګټو ته یې بالقوه ګواښ پېښ کړي.

وقایوي جګړه  نړۍ او په ځانګړې توګه کمزوري هیوادونه د امریکا تر دایمي ګواښ لاندې راولي : امریکا د سولې او امنیت په وړاندې د خطر نه په ډکه سرچینه بدلیږي. نړیوال حقوق د ځنګله قانون تر اغیز لاندې پوه پناه کیږي.

د افغانستان جګړه د یو نړیوال نظامي ائتلاف په واسطه پرمخ بیول کیږي. ائتلاف د واشنګټن د تړون د ۵ مي مادې په حکم باندېجوړښت موندلی. ۵ مه ماده د ناټو په يو غړي هیواد باندې د بهر نه برید په ټولو غړیو باندې په برید تعبیروي.

امنیت شورا په نیویارک کې د ترورستي برید په اړه له ۱۱ د سپتامبره تر ۷ داکتوبره( د بمباریو دپیل ) دوه پریکړه لیکونه صادر کړل :  ۱۳۶۸ نمبر پرېکړه لیک چې پکې د کلکو ټکو په کارولو سره  ترورستي بریدونه نړیوال امنیت ته جدي ګواښ وګنل او ویي غندل.د پریکړه لیک په سریزه کي ، له منشور سره سم انفرادي او ډله ایزې مشروع دفاع حق استعمال تائیدوي. امریکا د همدغه فقرې په استناد بې له دې چې د مشروع دفاع حق د استفادې شرایطو ته پام واړوي په افغانستان باندې یرغل وکړ.

د ۲۰۰۱ کال د سپتامبر په ۲۸ کې   ۱۳۷۳ نمبر پرېکړه لیک تصویب شو چې په هغه کې د ملګرو ملتونو غړیو هیوادونو تهله تروریزم سره د مقابلې په موخه د ځینو اقداماتو د نیولو مکلفیت په ګوته کړ. دواړه پرېکړه لیکونه ( ۱۳۶۸ او ۱۳۷۳ ) د ترورستي قضیې په تړاو د ډېر احتیاط نه  کار اخیستلو سره  د افغانستان د نوم د اخیستلو نه ډده کوي.

د افغانستان د لمړنيو بمباریو نه د پنځو اونيو په اوږدو کې ،  امریکا د ملګرو ملتونو په غړیو هیوادونو باندې دیپلوماتیک فشارونه ورزیات کړل تر څو چې د امنیت له شورا  نه د افغانستان د جګړې په اړه مجوز ترلاسه کړي. امنیت شورا په ۲۰۰۱ کال د نوامبر  په۱۴  نېټه ۱۳۷۸ نمبر پرېکړه لیک تصویب کړ. خو پرېکړه لیک د امریکايي چارواکو د ِغوښتنې خلاف له جګړې سره تماس نه نیسي. پرېکړه د طالبانو په ادرس د غندنې پیغام ورلیږي او د « افغان ولس » ( ؟ ! )  هغه هلې ځلې چې د طالبانو د نظام د  ځاي ناستي د  ټاکلو په لور ترسره کړې ، ستايي.

۱۳۸۳ نمبر پرېکړه لیک ( ۲۰۰۱ کال د دسامبر ۶ ) د افغانانو ، نړیوال ائتلاف او ملګرو ملتونو تر منځ هغه موافقت ته ځانګړیشوی چې د بن د غونډې په ترځ کې د لنډ مهاله حکومت او د « ایساف » د قواوو د جوړېدو بنسټ وپېژندل شو.

له  ۱۳۷۸ نمبر پرېکړه لیک نه وروسته امنیت شورا په ۲۰ پرېکړه لیکونو کې د، افغانستان دولتي واکمني ته  درناوی خپله ژوره لیوالتیا تکراروي. خو د امریکا د نظامي عملیاتو د بندېدو په اړه هیڅ نه وايي او د جاري ناقانونه جنګي عملیاتو د انساني او مالي تلفاتو په اړوند د راپور غوښتنه هم نه کوي.

بالاخره امنیت شورا په افغانستان باندې د امریکا  د  تېري نه د دوو کلونو په تېرېدو سره د  ۱۵۱۰ نمبر پرېکړه لیک ( ۲۰۰۳کال د اکتوبر  ۱۳ )  د صادرولو په بنسټ د امریکا نظامي عملیاتو سره خپل موافقت څرګند کړ. پرېکړه لیک ایساف ته اجازه ورکړه چې د انتقالي حکومت او د «  قاطعه آزادي »  ( د امریکا د نظامي عملیاتو نوم ) د ائتلاف سره همکاري وکړي. د ۲۰۰۳ کال نه وروسته د قاطعه آزادي عملیاتو مجوز د هر کال په پای کې راتلونکي کال ته د غزېدو لړۍ تر هغه وخته پورې دوام وموند چې افغان حکومتي لوري له امریکا سره ستراتژیک تړون لاسلیک کړ. ناقانونه جګړه او د افغانانو وژنه نوي پړاو ته ورسېده.

د نړیوالو قوانینو له نظره د افغانستان جګړه قانوني او مشروع بنسټ نلري . امنیت شورا لږ تر لږه د منشور د دفاع د دریځ په حساب هیڅکله دغه ناروا جګړه نده غندلې.

 نتېجه

له پورتني تحلیله ثابتیږي چې د افغانستان په اړه د « اشغال » خبره  احساساتي بڼه نلري .  موږ ولیدل چې پدې برخه کې بین المللي حقوق روښانه حکمونه لري.

اشغال حقوقي او سیاسي پایلې درلودلی شي.

حقوقي پایلې:

ــ  د بهرني متعرض پوځ  د حضور په اوږدو کې ، دتیری او اشغال  حالت دوام لري. د تیري په وړاندې ولس د مشروع دفاع له حقهبرخمن ګنل کیږي. مشروع مقاومت سوله ایز یا جګړه ایز شکل غوره کولای شي .

ــ  متعرض دولت مکلفیت لري چې دا بل لوري ته د جګړې تاوان ورکړي.

ــ  د اشغالګرو قوتونو په لاس جوړ شوی حکومت مشروعیت نلري.

ــ هغه نړیوال تړونونه ( د امریکا سره د ستراتژیک تړون په شمول )  چې  د متعرض دولت او له تعرض نه رازېږېدلي حکومت ترمنځ لاسلیک شوي له مشروعیت نه بې برخې دي.

ــ  د متعرض دولت مسئول چارواکي باید کورنيو یا بهرنيو قضايي مراجعو ته ځواب ووايي.

سیاسي پایلې:

ــ  ملګري ملتونه د امریکا د  ستراتژیکو موخو لپاره د لاسوند په توګه وکارول شو.

ــ د نیویارک د ترورستي پېښې د ِ۳۰۰۰ کسانو د تلفاتو په بدل کې ، اټکلأ یوملیون افغانان د امریکا د ناقانونه جګړې قرباني شول.

ــ  په جګړه کې د قومونو ترمنځ نفاق ته لمن وهل . موازي قوتونه جوړول ، د ولس اومقاومت په ضد په جګړه کې دافغان جنګي جنایت کارانو استخدامول او ورته حکومتي امتیازات وربښل ،  حکومتي واکمني د سیالو ډلو تر منځ وېشل د تعرض بله پایله ده چه نظام او ټولنه یې له ناورین سره مخ کړې ده.

ــ  په افغانانو باندې یو مزدور حکومت چې له متعرض دولت سره د حساب او کتاب وس نلري وتپل شو.

ــ  د تېري او ناقانونه جګړې د واقعیت پټولو په خاطر د تروریزم ، دیموکراسي ، بشري حقونو او ورته صادراتي توکو نه ناوړه ګته پورته شوه.

دافغانستان ناورین ته باید د پای ټکی کېښودل شي. د افغانستان د اشغال حالت او جګړې د ختمېدو یوازنۍ لار د امریکا او  وسله وال مقاومت تر منځ د قطر دفتر له کاناله رسمي خبرې دي. د همدې مقصد لپاره باید د قطر دفتر د پیاوړي سیاسي دریځ خاوند شي. مذاکرات باید د یو لنډ مهال حکومت د جوړېدو په محور باندې وڅرخي. لنډ مهاله حکومت  اشغال ته د پای ټکی کېږدي او د امریکا له حکومت سره د  یو خپلواک او متساوي الحقوق اړخ په توګه د نویو واقعیتونوپه بنسټ چلند وکړي.

خو اصلي خبره دا ده چې د سولې په لور د سیاسي شعارونو نه اټکل ۱۴ کلونه  تېرشول بې له دې چې تیری کوونکي ورته پام ولري. آیا اوس  امریکا پرته د جګړې له فشاره د  سولې د چیغې د اوریدو چمتووالی لري ؟

راتلونکی بحث په دري ژبه لاندې موضوع ته ځانګړی شوی دی:

افغانستان : لابراتوار آزمایش سلاح کتلوی

ډاکتر م ، عثمان تره کې

فرانسه

۲۰۱۵ م کال د سپتامبر ۱۱