په عدالتي چارو کې د ای ایس ای د "لاسوهنې" د تورونو خط: سپریم کورټ د ټولو ججانو غونډه را بللې

د اسلام اباد هایکورټ د شپږو قاضیانو له خوا د هېواد سپریم جوډیشل کونسل ته په خپلو چارو کې د استخباراتي ادارو د لاسوهنې په اړه د لیکل شوي خط د ارزونې لپاره د پاکستان سپریم کورټ چیف جسټس قاضي فایز عیسی د ټولو ججانو ځانګړې غونډه را غوښتې ده.

د پاکستان پر استخباراتي ادارو تر دې مخکې هم په عدالتي چارو کې د لاسوهنې تورونه لګېدلي خو دغو ادارو دا تورونه رد کړي، مګر د دې شپږو ججانو د تازه خط په اړه تر اوسه نه پوځ، نه استخباراتي‌ ادارو او نه مرکزي‌ حکومت کوم غبرګون ښکاره کړی دی.

د سپریم کورټ چیف جسټس قاضي فایز عیسی د شورو- چارشنبې په ورځ له اټارني جنرل یا سرکاري وکیل عثمان اعوان سره هم لیدلي او له هغه وروسته یې نن د مازدیګر پر څلور بجې د ملک د ستر عدالت د ټولو قاضیانو «فُل کورټ» د غونډې را بللو پرېکړه کړې ده.

په دې غونډه کې د اسلام اباد هایکورټ د شپږو قاضیانو لیکلی خط‌ ارزول کیږي چې پکې هغوی غوښتنه کړې په عدالتي چارو کې د استخباراتي ادارې ای ایس ایس د استازو د "پرله پسې مداخلت" او پر ججانو د اغېز په اړه دې جوډیشنل کنونشن را وبلل شي.

دا خط شپږو برحاله ججانو جسټس محسن اختر کیاني، جسټس طارق محمود جهانګیري، جسټس بابر ستار، جسټس سردار اعجاز اسحاق، جسټس ارباب محمد طاهر او جسټس تمیم رفعت امتیاز لیکلی او نقلونه د سپریم جوډیشل کونسل ټولو غړو ته استول شوي دي.

په خط کې ویل شوي چې د عدلیې د ازادۍ د باوري کولو لپاره د ادارې په توګه دې معاملې ته غبرګون پکار دی او وايي له عدالتي کنونشن څخه به درک ولګیږي چې د ملک د نورو هایکورټونو قاضیان هم له دې حالت سره مخ دي که نه.

د پاکستان د وکیلانو لوی تنظیم «پاکستان بار کونسل» هم د اسلام اباد هایکورټ د ججانو د لیکلي خط ملاتړ کړی او خبرداری یې ورکړی چې که د ججانو دا اندېښنې ختمې نه کړای شوې دوی به په ملک کې احتجاجونه وکړي.

په خط کې ویل شوي په عدالتي چارو کې د خفيه ادارو لاسوهنه کومه نوې خبره نه ده او پخوا د اسلام اباد هاىکورټ جج شوکت عزیز صديقي هم د استخباراتي ادارې ايي اېس ايي د لاسوهنې معامله مخې ته راوړې وه.

شوکت صدیقي په کال 2018م کې د خپل منصب څخه ګوښه کړل شوی وو او د سپریم کورټ اوسني چیف جسټس د مارچ په 22مه په خپله پرېکړه کې د شوکت صديقي ګوښه کېدل ناسم وبلل او هغه يې رېټاېرډ جج وباله.

که څه هم د پاکستان نورو سیاسي ګوندونو د ججانو د خط په معامله لا څه نه دي ویلي خو پاکستان تحریک انصاف د ججانو په خط په سپریم کورټ کې د اورونې غوښتنه کړې او پر ټولنیزو رسنیو ګڼ شمېر خلکو هم په خپل غبرګون کې په خط کې د قاضیانو اندېښنې پر ځای بللې دي.

د تحریک انصاف سينېر مرستیال مشر سردار لطيف کهوسه وایي، دا ډېره سنګينه معامله ده:

"زموږ پارټي هم غواړي په دې اړه دې يو طاقتور جوډيشل کمېشن کښېني چې وګوري اسټبلشمنټ ېا اېګزګټيو څنګه يوه اييني اداره د ځان تابع کولی شي، او هغه هم په داسې حال کې چې اسټېبلشمنټ د عوامو د بنيادي حقونو د تحفظ او د ایين د پاسدارۍ حلف اخیستی دی".

صحافيانو سره خبرو کې د پاکستان سرکاري وکیل یا اټارني جنرل هم د ججانو د خط لیکل يوه سنجیده معامله ګڼلې ده او ویلي یې دي ددې پلټنې کول پکار دي.

خط لیکونکو ججانو د فشار د هڅو په اړه د اسلام اباد هایکورټ مشر قاضي ته په کال 2023 او 2024 کې ليکل شوي لیکونه هم شامل کړي او په خپلو چارو کې د هغو مسئلو او ممکنه لاسوهنو یادونه يې پکې کړې ده چې دغو ججانو ته وخت په وخت مخې ته راغلې دي.

قانون پوهان وايي جوډيشل کونسل اړونده اداره نه ده او باید دغو شپږو ججانو په دې اړه خپله ګام اخیستی وای.

د سپريم کورټ وکيل ذوالفقار احمد بوټه وایي د ايين 204مه ماده د توهين عدالت په اړه ده، که يو تن په عدالتي چارو کې مداخله کوي څنګه چې دغو ججانو په خپل خط کې ښکاره کړې چې په هغوي فشار اچول شوی دی:

"که د ارټيکل 204 لاندې هغه افسر ته نوټس وکړي او ځواب ترې وغوښتل شي نو هغه ته سزا هم کېدی شي او که افسر ته د 204 مادې لاندې د دوو ورځو سزا هم وشوه نو ملازمت یې ختمېدی شي او زما په اند د ججانو د دغه ليک قانوني حېثيت مشکوک دی".

په خط کې لیکلي چې په عدلیه کې د استخباراتي ادارو د ممکنه مداخلت په اړه د جسټس رېټاېرډ شوکت عزیز صديقي د تورونو حمایت کوي. په خط کې غوښتنه شوې چې د جسټس صدیقي د تورونو په اړه تحقیقات دې وشي.

د عدالتي چارو څېړونکي وايي پکار ده چې د اسلام اباد هایکورټ د ججانو د الزاماتو تحقیقات وشي.

د عدالتي چارو خبرياله مريم نواز خان وایي، "که پلټنې نه کېږي نو ددې له کبله به زموږ سياسي نظام او د خفيه اېجنسيانو کردار مشکوک پاتې کېږي او د عدالتي فېصلو به څه حېثيت نه وي، د نړۍ په عدالتي درجه بندۍ کې زموږ عدالتونه له مخکې څخه په لاندينۍ درجه ولاړ دي".

ورلډ جسٹس پروجکټ د کال 2021 په خپل رپورټ د قانون د عملدارۍ په نړيوال فهرست کې پاکستان د 139 هېوادونو په قطار کي په 130 شمېره ودرولی وو.

یادونه:- په رپوټ کې زیات معلومات د وي او اې ډیوه خبریال ارشد حسېن شریک کړي دي.