رپورټ: طالبانو حکومت او امنیت مضبوط کړی خو نړیوالې ټولنې لا نه دي تسلیم کړي

په تېر یو کال کې طالبانو په افغانستان خپل حکومت مضبوط کړی، په ملک کې امنیت بهتر شوی خو د وي او ای رپورټ وايي په ښځو د قدغنونو له امله نه خو د طالبانو حکومت په نړیواله کچه تسلیم شوی او نه هم په طالبانو د مغربي ملکونو بندیزونه لرې کړی شوي دي.

په افغانستان کې د صورتحال په اړه د وي او ای رپورټ وايي د طالبانو د بیا واکمنۍ په 16 میاشتو کې په افغانستان کې د اقتصادي بحران او په لویه کچه د خلکو د هجرت په اړه تویش څه لږ ډیر کم شوی دی چې یو لوې سبب یې د امریکايي صدر جوبایډن دا اقدام هم ګڼل کېږي چې د افغانستان ته د بشري امداد په لړ کې یې په بندیزونو کې ځینې استثناګانې ورکړي دي او ځینو مغربي ملکونو هم بشري امداد کړی دی.

طالبانو هم د کرپش یا اداري فساد خلاف ګامونه پورته کړي دي، تشدد یې کموالی راوستی دی او پاکستان ته د کویلې یا سکرو په برامداتو کې ډیره اضافه کړې ده او د ا ډول د اقتصادي بحران په لوري د افغانستان د ورتګ مخه نیول شوي ده.

د وي او ای رپورټ وايي ښځو سره د سلوک او د انساني حقونو په لړ کې افغانستان په نړیواله کچه د تنقید سره مخامخ دی.

رپورټ وايي سږ کال د جنورۍ په میاشت کې په ناروی کې د افغانانو یوه غونډه وشوه او دا امید پېدا شو چې طالبان به د خپلو لوظونه سره سم د مېرمنو ازادي یقیني کړي، ښځو ته د تعلیم حق ورکړي او په بدل کې به مغربي ملکونه طالبانو سره همکاري شروع کړي. خو داسې و نه شول او طالبانو د مېرمنو د ازادیو په ضد اقدامات نور هم سخت کړل.

رپورټ وايي د طالبانو مشر ملا هېبت الله اخوانزاده په جینکو او ښځو د قدغنونو لرې کول دپاره د مغربي ملکونو غوښتنې رد کړي او ویلي یې دي چې هغه د خارجیانو خواهشات نه شي پوره کولی او نه ورته دا د قبلولو وړ دي. هغه ویلي چې په شریعت مفاهمت نشي کولی او نه هم په شریعت مفاهمت کې د مغربي ملکونو سره د همکارۍ څه ګام اخیستل غواړي.

طالبانو د خلکو په مجموع کې د سزاګانو بهیر هم بیا شروع کړی. د یو شمېر ښځو په شمول ګڼ شمېر کسانو ته د درو سزاګانې ورکړی شوي دي او دا میاشت په فراه ولایت کې طالبانو په یوه غونډه کې د مرګ سزا هم عملي کړه.

په نړیواله کچه د طالبانو د سزاګانو غندنه شوي ده.

طالبانو د نړیوالې ټولنې انتقاد رد کړی او دا یې د اسلام بې احترامي او د افغانستان په چارو کې مداخلت بللی دی.

د ناروی خارجه وزیرې اېنېکن هاتفلټ تېره هفته یوې غونډې ته وویل افغان مېرمنې د ټولنیز ژوند نه حدف کړی شوي دي او دا چې طالبان د خپلو لوظونه نه په شا شوي دي، سکولونه یې نه دي پرانېستلي، ټول شموله حکومت یې نه دی جوړ کړی او د انساني حقونو احترام نه کوي چې د ورستۍ سزاګانو نه څرګندیږي.

د ناروی خارجه وزیرې په جنورۍ کې د اوسلو په غونډه کې د طالبانو د کوربتوب دفاع وکړه او ویې وېل افغانانو ته د انساني امداد رسولو دپاره طالبانو سره روابط ساتل ضروري دي.

د طالبانو د خارجه وزارت ترجمان عبدالقهار بلخي د خپل حکومت د تګلارو دفاع کوي. وي او ای ته لیکل شوي یو بیان کې هغه وویل پکار ده چې مغربي نړۍ د اجتماعي سزا په خپله پالېسۍ نظر ثاني وکړي او افغانانو ته د ژوند په شان د بنیادي انساني حق اجازت ورکړي.

بلخي وویل د غیرملکي مداخلت په سبب په افغانستان کې د تېرې نیمې پېړۍ د بحران او تشدد نه پس پکار د چې افغانان د همکارۍ او د اعتماد دلارې د خپلو ژوندونو د بیا ابادولو موقع ولري.

د واشنګټن وېلسن سېنټر د ساوت اېشیا انسټېټیوټ یا د جنوبي اېشیا د چارو مشر مایکل کوګل مېن وايي امید نه لري چې اینده کابل به د طالبانو او د نړیوالې ترمنځ څه مفاهمت وشي. هغه وویل د طالبانو پالېسۍ یا تګلارې د ملا هېبت الله په شان دې سخت دریځو مشرانو په لاسونو کې دي او د فېصله سازۍ اختیار هم لري. هغه زیاته کړه چې طالبان په دې کې دلچسپي نه لري چې نړیواله ټولنه یې ومني، یا د نړیوالې ټولنې سره مفاهمت او ای همکاري وکړي.

افغان څېړونکی طارق فرهادي په خپلو صفونو کې د اختلافاتو ختمولو دپاره طالبان د سخت دریځه فکر مشران خوشحالوي او د هغوی تګلارې عملي کوي.

طالبان دا خبر د مغربي مطبوعاتو پراپګېڼدا بللي چې د سخت او نرم فکر مشرانو ترمنځه یې اختلاف موجود دي.

طالبان وايي په ملک کې یې جنګ ختم کړی او د داعش خراسان وسله والې ډلې خلاف یې ګامونه پورته کړي دي. طالبانو د بیا واکمنېدو نه پس داعش خراسان یو شمېر حملې کړي دي، چې پکې د پاکستان او روس په سفارتي هدفونو او چینايي شهریانو حملې شاملې دي.

بلخي د ترهګرۍ خلاف د طالبان د ګامونو دفاع وکړه او دا لوظ یې تکرار کړو چې طالبانو به د دې خبرې اجازت نه کوي چې د افغانستان خاوره دې د بل ملک خلاف استعمال شي.

طالبان د ملي مقاومت جبهې د ټېټې کچې بغاوت سره هم مخامخ دي. د پخواني حکومت ځینې مشران د جبهې ملاتړ کوي چې مرکز یې پنجشیر کې ګڼل کېږي. څېړونکي وايي د ملي مقاومت جبهې طالبانو دپاره څه مشکل نه دی پېدا کړی او دا چې نړیواله تولنه هم نه غواړي چې افغانستان بیا په بدامني اخته شي.

د ډسمبر په 12 نېټه وېنا کې د ناروی خارجه وزیرې هوتفېلټ وویل "تاریخ مونږ ته ښودلي چې افغانستان هېرول د دانش مندۍ خبره نه ده. که دا ملک خان جنګۍ ته ورځي او ایا د ترهګرۍ مرکز جوړېږي نو هېڅ څوک به محفوظ نه وي. دا به هم د افغان ولس او هم د نړیوالې ټولنې دپاره د تکلیف سبب وي."

یادونه: د دې خبر معلومات د وي او ای خبریال ایاز ګل د رپورټ نه اخیستل شوي دي