اسلام، اسلامي شرعه او د اسلام تاریخ
روژه
عابد
28.07.2011
روژه
روژه په لغت کي مطلق بندوالي ته وايې ، د هر شي څخه چي وي اوهر وخت چي وي . په قرآن کريم کي د بي بي
مريمي د خبرو نه کولو تعبير هم په صوم سره سوي دي .
) سورت مریم آیت ٢۶ (فَقُولِي إِنِّي نَذَرْتُ لِلرَّحْمَنِ صَوْمًا فَلَنْ أُكَلِّمَ الْيَوْمَ إِنسِيًّا
) له پاره روژه ( خبري نه کول ) ترجمه : ( نو ووايه په تحقيق سره ما نذر کړى دي درحمن ( الله
وروسته له دي به خبري ونكړم زه نن ورځ له هيڅ يو انسان سره ).
او شريعت کي دنيت پر بنا د ټاکلی سويو شيانو څخه په ټاکلي وخت کي د يو مكلف شخص له خوا په خپل نفس باندي بنديز
لګول دي .
مكلف شخص عبارت دي له عاقل او بالغ مسلمان څخه ، او آه ښځه وي د حيض او نفاس څخه بايد پاآه وي .
ټاآل سوي شيان عبارت دي له خوراك . څښاك او جماع ( يوځايوالي ) څخه .
ټاآل سوي وخت عبارت د ی ، له صبح صادق څخه تر لمر لويدو پوري ( دشپي تر راختلو پوري ) .
څرنګه چي روژه بيله نيته څخه نه صحيح آيږي نو د رمضان د مياشيتي د روژي او ټاآل سوي نذري او نفلي روژي نيت
له شپي څخه تر زواله پوري صحت لري ، آه په مطلق نيت سره وي او آه په نفلي نيت .
او دنورو نيت لكه : قضايې ،نذر مطلق ،دآفاري روژه دشپي له نيت څخه پرته نه صحيح آيږي ، همدارنګه د نيت
تعين هم ضروري دي لكه قضايې ،نفلي او آفاري روژي نيت .
آه خوراك او څښاك په داسي حال آي وسي چي روژه يې هيره وي يا محتلم او شيطان يې وغولوي يا ځان غوړ آړي
( دزخم غوړول ) يا رانجه وآړي يا مچه واخلي يا څه ګرد او غبار او يايې مچ تير سي يا په ليدو او فكر آولو آي
انزال سي روژه يې نه ماتيږي .
دروژي فرضيت :
د رمضان په مياشت روژه فرض ده او دفرضيت دليل يې دا آية آريمه دي .
)( : سورة البقره آية ١٨۵
.( ) : ترجمه څوك چي حاضر سو له تاسي څخه مياشت دروژي ته ، نو روژه دي ونيسي
او دا آية مبارك هم د روژي په فرضيت باندي دي دلالت آوي :
°
) سورة البقره آية ١٨٣ ( : ) ( ) : ترجمه فرض آړل سوي ده په تاسو روژه لكه فرض آړل سوي چي وه په هغو آسانو چي ستاسوترمخه وه
پوري لكه پخواني امتونه او پيغمبران تر آدم . (
دروژي فضيلتونه :
روژه ډير فضيلتونه لري چي په آتاب الله او نبوي احاديثو سره ثابت سوي دي لكه په دې آية آريمه آي : °
)( : سورة البقره آية ١٨۵
) ) : ترجمه د روژي مياشت هغه مياشت ده چي قرآن آريم پكښي نازل سوي دي يعني له لوح محفوظ څخه د دنيا
اسمان ته (
او همدا رنګه د احديث شريف :
: عن ابي هريره ) رض ( قال من صام رمضان ايمانا واحتسابا غفرله ما تقدم من ذنبه عن النبي .
) _ متفق عليه رياض انصالحين ٢۶١
( ) ) : فرمايلي دي ترجمه د حضرت ابى هريره رض څخه روايت دي چي رسول :
) چاچي د روژي په مياشت آي روژه ونيوله په آامله توګه او دثواب په نيت ، و به بخښل شي دده ټول مخكني ګناهونه
: . ( په بل حديت شريف آي ذآر سوي دي د هر نيك عمل اجر يو په لس او تر اوه سوه پوري ورآول آيږي لا تر
دي هم زيات .
فرمايلي دي د روژي د اجر ا وثواب په باره آي الله :
) ( چي روژه زما له پاره ده اجر او ثواب يې زه ورآوم
. يې د ثواب ورآولو نسبت ځانته آوي معلومه ده چي دا ډير لوي اجر دي د ا چي خداي
. ( ) : فرمايې د روژه دار د خولي بوي ماته له مشكو بهتر دي يو بل حديث مبارك په د ي دلالت آوي چي خداي
) په بل حديث شريف آي ذآر سوي دي چي په جنت آي يوه دروازه دريان په نامه ده غير له روژه نيونكي څخه بل
څوك دي دروازي ته نه سي داخليداي : (
زموږ روژي ته آوم احتياج نه لري ، د روژي فضيلت ا و بهتري يوازي په لوږه او تنده آښي نه ده بلكي بهتر ي خداي
او فضيلت يې په تامه . ( ) مكمله روژه آښي دي او تامه روژه هغه روژه ده چي روژه لرونكي له خوراك ،
څښاك او جماع څخه ځان وساتي . له دروغو ، فحشاء ، دحرامو دليدلو او اوريدلو ، غيبت آولو او نورو نواهيو څخه
رضا پر ي حاصليږي په ډير اخلاص سره هغه وآړي د رضار له پاره ځان وساتي او هغه څه چي د خداي هم د خداي
رضا حاصله آړي ، د جنګ او جدل څخه ځان وساتي او آه څوك يې شخړي ته مجبور هم آړي بايد شخړه او دخداي
ونه آړي .
آه دروژي په مبارآه مياشت آي چاته شرعى عذر پيښ شي چي د روژي له نيولو سره هغه منافات او مشكلات ولري نو
په هغه صورت آي به روژه لرونكي روژه خوري خوبيا به يې قضايي راوړي .
د روژى د خوړلو له پاره شرعى عذرونه :
. : ١ سفر آه چا د سفر په وخت آښي روژه وخوړله روا ده مګر نيول يې فضيلت لري خو شرط
دادي آه دسفر مسافه تر ٧٧ و آيلو متره او ٢٣٨ متره آمه وه سفر آوونكي مسافر نه شميرل آيږي هغه سفر
آوونكي ته مسافر ويلاي شو چي د سفر مسافه يې تر ٧٧ آيلو متره او ٢٣٧ متره تر هغه ډيره سي په بعضي
ځايو آښي د ا مسافه ٨٧ آيلومتره ښوول شوي ده .
: ٢ مرض آه چيري څوك مريض شي او د روژى په نيولو سره يې د مرګ ويره او يا د مرض د
زياتوالي متصور شي او همدارنګه هغه چاته روژه خوړل روا دي چي په روژه نيول سره يې د ځان او يا اولاد د
مرګ ويره وي لكه : تنده ، لوږه ، حمل او نور
:د ٣ حيض اونفاس حيض او نفاس په دوران آي روژه نيول قطعاً روا نه ده .
۴ زوړوالي : هغه چاته خوړل رواده چي د ډير زوړ والي په سبب د روژي نيولو قدرت ونه لري آه د
فديي قدرت يې وي هغه به فديه ورآوي .
روژه ماتوونكي شيان :
هغه شيان چي روژه ماتوي دوه ډوله دي :
١ هغه شيان چي روژه ماتوي او هم آفاره لازموي هغه عبارت له خوراك ، څښاك ) غذا وي او آه دوا
( او جماع په محل مشتهي آښي .
٢ هغه چي آفاره نه لازموي روژه ماتوي او قضاء هم لازموي .
لكه په شرعى عذر چي روژه وخوري او يا يې په خطا سره وخوري او يا يو داسي شي و خوري چي نه غذا وي
او نه دوا لكه خاوره ، تيږه او امثال يې او يا په جبر سره په چا باندي خوراك ، څښاك او جماع وسي .
جماع په محل غيري مشتهي آښي روژه ماتوي او آفاره نه لازموي .
سګريټ ،چلم، نصوار ،شراب ، هيروين او دې ته ورته عملونه په روژه آښي منع او روژه پري ماتيږي .
په نزد له مشكو هم بهتر په دې سبب چي روژه يو داسي عبادت دي چي د روژه لرونكي د خولي بوي د خداي
دي نو غوره داده چي دا بوي په پليت او چټل بوي باندي بدل نسي .
آفاره :
آه څوك د روژى په مياشت آي بيله آومه عذره په قصد سره روژه وخوري آفاره پر لازمه ده او آه دغه مريض
په دغه ورځ د اسي مريض شي چي د روژي خورك ورته روا آيږي او آه ښځه د روژى په مياشت آي روژه
وخوري او آفاره پر لازمه شي او بيا په همدغه ورځ حائضه او يانفاسه شي آفاره ورځيني ساقيطيږي .
د روژ ي خوړلو له امله آفاره :
١ غلام آزادول ) آه څه هم اوس غلامان نسته (
٢ دوه مياشتي پرله پسي روژه نيول په دې شرط چي د روژي مياشت او هغه ورځي پكښي رانشي چي روژه
نيول په آښي حرام دي ، چي هغه ورځي عبارت دي دآوچني اختر لومړۍ ورځ ، د لوي اختر لومړي ورځ او د
تشريق دري ورځي چي ټولنه پنځه ورځي آيږي آه پر چا باندي دروژى آفاره لازمه شي تر څو پوري چي يې هغه
آفاره نه وي راګرځولې بله آفاره نه پرلازميږي .
٣ شپيتو مسلمانانو ته يو وخت متوسطه ډوډۍ ورآول او يا شپيته فديې ورآول يوه فديه : غنم نيمه صاع ) نيمه
صاع اوس د دووآيلو ګرامو سره مساوي ده ( ، وربشي او خرما يوه صاع آيږي او يا يې بايد معادل قيمت ورآول سي
.روژه
روژه په لغت آي مطلق بندوالي ته وايې ، د هر شي څخه چي وي اوهر وخت چي وي . په قرآن آريم آي د بي بي
مريمي د خبرو نه آولو تعبير هم په صوم سره سوي دي .
) تيآ ميرم ةروس٢۶ (
) له پاره روژه ( خبري نه آول ) ترجمه : ( نو ووايه په تحقيق سره ما نذر آړى دي درحمن ( الله
وروسته له دي به خبري ونكړم زه نن ورځ له هيڅ يو انسان سره ).
او شريعت آي دنيت پر بنا د ټاآل سويو شيانو څخه په ټاآلي وخت آي د يو مكلف شخص له خوا په خپل نفس باندي بنديز
لګول دي .
مكلف شخص عبارت دي له عاقل او بالغ مسلمان څخه ، او آه ښځه وي د حيض او نفاس څخه بايد پاآه وي .
ټاآل سوي شيان عبارت دي له خوراك . څښاك او جماع ( يوځايوالي ) څخه .
ټاآل سوي وخت عبارت د ی ، له صبح صادق څخه تر لمر لويدو پوري ( دشپي تر راختلو پوري ) .
څرنګه چي روژه بيله نيته څخه نه صحيح آيږي نو د رمضان د مياشيتي د روژي او ټاآل سوي نذري او نفلي روژي نيت
له شپي څخه تر زواله پوري صحت لري ، آه په مطلق نيت سره وي او آه په نفلي نيت .
او دنورو نيت لكه : قضايې ،نذر مطلق ،دآفاري روژه دشپي له نيت څخه پرته نه صحيح آيږي ، همدارنګه د نيت
تعين هم ضروري دي لكه قضايې ،نفلي او آفاري روژي نيت .
آه خوراك او څښاك په داسي حال آي وسي چي روژه يې هيره وي يا محتلم او شيطان يې وغولوي يا ځان غوړ آړي
( دزخم غوړول ) يا رانجه وآړي يا مچه واخلي يا څه ګرد او غبار او يايې مچ تير سي يا په ليدو او فكر آولو آي
انزال سي روژه يې نه ماتيږي .
دروژي فرضيت :
د رمضان په مياشت روژه فرض ده او دفرضيت دليل يې دا آية آريمه دي .
)( : سورة البقره آية ١٨۵
.( ) : ترجمه څوك چي حاضر سو له تاسي څخه مياشت دروژي ته ، نو روژه دي ونيسي
او دا آية مبارك هم د روژي په فرضيت باندي دي دلالت آوي :
°
) سورة البقره آية ١٨٣ ( : ) ( ) : ترجمه فرض آړل سوي ده په تاسو روژه لكه فرض آړل سوي چي وه په هغو آسانو چي ستاسوترمخه وه
پوري لكه پخواني امتونه او پيغمبران تر آدم . (
دروژي فضيلتونه :
روژه ډير فضيلتونه لري چي په آتاب الله او نبوي احاديثو سره ثابت سوي دي لكه په دې آية آريمه آي : °
)( : سورة البقره آية ١٨۵
) ) : ترجمه د روژي مياشت هغه مياشت ده چي قرآن آريم پكښي نازل سوي دي يعني له لوح محفوظ څخه د دنيا
اسمان ته (
او همدا رنګه د احديث شريف :
: عن ابي هريره ) رض ( قال من صام رمضان ايمانا واحتسابا غفرله ما تقدم من ذنبه عن النبي .
) _ متفق عليه رياض انصالحين ٢۶١
( ) ) : فرمايلي دي ترجمه د حضرت ابى هريره رض څخه روايت دي چي رسول :
) چاچي د روژي په مياشت آي روژه ونيوله په آامله توګه او دثواب په نيت ، و به بخښل شي دده ټول مخكني ګناهونه
: . ( په بل حديت شريف آي ذآر سوي دي د هر نيك عمل اجر يو په لس او تر اوه سوه پوري ورآول آيږي لا تر
دي هم زيات .
فرمايلي دي د روژي د اجر ا وثواب په باره آي الله :
) ( چي روژه زما له پاره ده اجر او ثواب يې زه ورآوم
. يې د ثواب ورآولو نسبت ځانته آوي معلومه ده چي دا ډير لوي اجر دي د ا چي خداي
. ( ) : فرمايې د روژه دار د خولي بوي ماته له مشكو بهتر دي يو بل حديث مبارك په د ي دلالت آوي چي خداي
) په بل حديث شريف آي ذآر سوي دي چي په جنت آي يوه دروازه دريان په نامه ده غير له روژه نيونكي څخه بل
څوك دي دروازي ته نه سي داخليداي : (
زموږ روژي ته آوم احتياج نه لري ، د روژي فضيلت ا و بهتري يوازي په لوږه او تنده آښي نه ده بلكي بهتر ي خداي
او فضيلت يې په تامه . ( ) مكمله روژه آښي دي او تامه روژه هغه روژه ده چي روژه لرونكي له خوراك ،
څښاك او جماع څخه ځان وساتي . له دروغو ، فحشاء ، دحرامو دليدلو او اوريدلو ، غيبت آولو او نورو نواهيو څخه
رضا پر ي حاصليږي په ډير اخلاص سره هغه وآړي د رضار له پاره ځان وساتي او هغه څه چي د خداي هم د خداي
رضا حاصله آړي ، د جنګ او جدل څخه ځان وساتي او آه څوك يې شخړي ته مجبور هم آړي بايد شخړه او دخداي
ونه آړي .
آه دروژي په مبارآه مياشت آي چاته شرعى عذر پيښ شي چي د روژي له نيولو سره هغه منافات او مشكلات ولري نو
په هغه صورت آي به روژه لرونكي روژه خوري خوبيا به يې قضايي راوړي .
د روژى د خوړلو له پاره شرعى عذرونه :
. : ١ سفر آه چا د سفر په وخت آښي روژه وخوړله روا ده مګر نيول يې فضيلت لري خو شرط
دادي آه دسفر مسافه تر ٧٧ و آيلو متره او ٢٣٨ متره آمه وه سفر آوونكي مسافر نه شميرل آيږي هغه سفر
آوونكي ته مسافر ويلاي شو چي د سفر مسافه يې تر ٧٧ آيلو متره او ٢٣٧ متره تر هغه ډيره سي په بعضي
ځايو آښي د ا مسافه ٨٧ آيلومتره ښوول شوي ده .
: ٢ مرض آه چيري څوك مريض شي او د روژى په نيولو سره يې د مرګ ويره او يا د مرض د
زياتوالي متصور شي او همدارنګه هغه چاته روژه خوړل روا دي چي په روژه نيول سره يې د ځان او يا اولاد د
مرګ ويره وي لكه : تنده ، لوږه ، حمل او نور
:د ٣ حيض اونفاس حيض او نفاس په دوران آي روژه نيول قطعاً روا نه ده .
۴ زوړوالي : هغه چاته خوړل رواده چي د ډير زوړ والي په سبب د روژي نيولو قدرت ونه لري آه د
فديي قدرت يې وي هغه به فديه ورآوي .
روژه ماتوونكي شيان :
هغه شيان چي روژه ماتوي دوه ډوله دي :
١ هغه شيان چي روژه ماتوي او هم آفاره لازموي هغه عبارت له خوراك ، څښاك ) غذا وي او آه دوا
( او جماع په محل مشتهي آښي .
٢ هغه چي آفاره نه لازموي روژه ماتوي او قضاء هم لازموي .
لكه په شرعى عذر چي روژه وخوري او يا يې په خطا سره وخوري او يا يو داسي شي و خوري چي نه غذا وي
او نه دوا لكه خاوره ، تيږه او امثال يې او يا په جبر سره په چا باندي خوراك ، څښاك او جماع وسي .
جماع په محل غيري مشتهي آښي روژه ماتوي او آفاره نه لازموي .
سګريټ ،چلم، نصوار ،شراب ، هيروين او دې ته ورته عملونه په روژه آښي منع او روژه پري ماتيږي .
په نزد له مشكو هم بهتر په دې سبب چي روژه يو داسي عبادت دي چي د روژه لرونكي د خولي بوي د خداي
دي نو غوره داده چي دا بوي په پليت او چټل بوي باندي بدل نسي .
آفاره :
آه څوك د روژى په مياشت آي بيله آومه عذره په قصد سره روژه وخوري آفاره پر لازمه ده او آه دغه مريض
په دغه ورځ د اسي مريض شي چي د روژي خورك ورته روا آيږي او آه ښځه د روژى په مياشت آي روژه
وخوري او آفاره پر لازمه شي او بيا په همدغه ورځ حائضه او يانفاسه شي آفاره ورځيني ساقيطيږي .
د روژ ي خوړلو له امله آفاره :
١ غلام آزادول ) آه څه هم اوس غلامان نسته (
٢ دوه مياشتي پرله پسي روژه نيول په دې شرط چي د روژي مياشت او هغه ورځي پكښي رانشي چي روژه
نيول په آښي حرام دي ، چي هغه ورځي عبارت دي دآوچني اختر لومړۍ ورځ ، د لوي اختر لومړي ورځ او د
تشريق دري ورځي چي ټولنه پنځه ورځي آيږي آه پر چا باندي دروژى آفاره لازمه شي تر څو پوري چي يې هغه
آفاره نه وي راګرځولې بله آفاره نه پرلازميږي .
٣ شپيتو مسلمانانو ته يو وخت متوسطه ډوډۍ ورآول او يا شپيته فديې ورآول يوه فديه : غنم نيمه صاع ) نيمه
صاع اوس د دووآيلو ګرامو سره مساوي ده ( ، وربشي او خرما يوه صاع آيږي او يا يې بايد معادل قيمت ورآول سي
.روژه
روژه په لغت آي مطلق بندوالي ته وايې ، د هر شي څخه چي وي اوهر وخت چي وي . په قرآن آريم آي د بي بي
مريمي د خبرو نه آولو تعبير هم په صوم سره سوي دي .
) تيآ ميرم ةروس٢۶ (
) له پاره روژه ( خبري نه آول ) ترجمه : ( نو ووايه په تحقيق سره ما نذر آړى دي درحمن ( الله
وروسته له دي به خبري ونكړم زه نن ورځ له هيڅ يو انسان سره ).
او شريعت آي دنيت پر بنا د ټاآل سويو شيانو څخه په ټاآلي وخت آي د يو مكلف شخص له خوا په خپل نفس باندي بنديز
لګول دي .
مكلف شخص عبارت دي له عاقل او بالغ مسلمان څخه ، او آه ښځه وي د حيض او نفاس څخه بايد پاآه وي .
ټاآل سوي شيان عبارت دي له خوراك . څښاك او جماع ( يوځايوالي ) څخه .
ټاآل سوي وخت عبارت د ی ، له صبح صادق څخه تر لمر لويدو پوري ( دشپي تر راختلو پوري ) .
څرنګه چي روژه بيله نيته څخه نه صحيح آيږي نو د رمضان د مياشيتي د روژي او ټاآل سوي نذري او نفلي روژي نيت
له شپي څخه تر زواله پوري صحت لري ، آه په مطلق نيت سره وي او آه په نفلي نيت .
او دنورو نيت لكه : قضايې ،نذر مطلق ،دآفاري روژه دشپي له نيت څخه پرته نه صحيح آيږي ، همدارنګه د نيت
تعين هم ضروري دي لكه قضايې ،نفلي او آفاري روژي نيت .
آه خوراك او څښاك په داسي حال آي وسي چي روژه يې هيره وي يا محتلم او شيطان يې وغولوي يا ځان غوړ آړي
( دزخم غوړول ) يا رانجه وآړي يا مچه واخلي يا څه ګرد او غبار او يايې مچ تير سي يا په ليدو او فكر آولو آي
انزال سي روژه يې نه ماتيږي .
دروژي فرضيت :
د رمضان په مياشت روژه فرض ده او دفرضيت دليل يې دا آية آريمه دي .
)( : سورة البقره آية ١٨۵
.( ) : ترجمه څوك چي حاضر سو له تاسي څخه مياشت دروژي ته ، نو روژه دي ونيسي
او دا آية مبارك هم د روژي په فرضيت باندي دي دلالت آوي :
°
) سورة البقره آية ١٨٣ ( : ) ( ) : ترجمه فرض آړل سوي ده په تاسو روژه لكه فرض آړل سوي چي وه په هغو آسانو چي ستاسوترمخه وه
پوري لكه پخواني امتونه او پيغمبران تر آدم . (
دروژي فضيلتونه :
روژه ډير فضيلتونه لري چي په آتاب الله او نبوي احاديثو سره ثابت سوي دي لكه په دې آية آريمه آي : °
)( : سورة البقره آية ١٨۵
) ) : ترجمه د روژي مياشت هغه مياشت ده چي قرآن آريم پكښي نازل سوي دي يعني له لوح محفوظ څخه د دنيا
اسمان ته (
او همدا رنګه د احديث شريف :
: عن ابي هريره ) رض ( قال من صام رمضان ايمانا واحتسابا غفرله ما تقدم من ذنبه عن النبي .
) _ متفق عليه رياض انصالحين ٢۶١
( ) ) : فرمايلي دي ترجمه د حضرت ابى هريره رض څخه روايت دي چي رسول :
) چاچي د روژي په مياشت آي روژه ونيوله په آامله توګه او دثواب په نيت ، و به بخښل شي دده ټول مخكني ګناهونه
: . ( په بل حديت شريف آي ذآر سوي دي د هر نيك عمل اجر يو په لس او تر اوه سوه پوري ورآول آيږي لا تر
دي هم زيات .
فرمايلي دي د روژي د اجر ا وثواب په باره آي الله :
) ( چي روژه زما له پاره ده اجر او ثواب يې زه ورآوم
. يې د ثواب ورآولو نسبت ځانته آوي معلومه ده چي دا ډير لوي اجر دي د ا چي خداي
. ( ) : فرمايې د روژه دار د خولي بوي ماته له مشكو بهتر دي يو بل حديث مبارك په د ي دلالت آوي چي خداي
) په بل حديث شريف آي ذآر سوي دي چي په جنت آي يوه دروازه دريان په نامه ده غير له روژه نيونكي څخه بل
څوك دي دروازي ته نه سي داخليداي : (
زموږ روژي ته آوم احتياج نه لري ، د روژي فضيلت ا و بهتري يوازي په لوږه او تنده آښي نه ده بلكي بهتر ي خداي
او فضيلت يې په تامه . ( ) مكمله روژه آښي دي او تامه روژه هغه روژه ده چي روژه لرونكي له خوراك ،
څښاك او جماع څخه ځان وساتي . له دروغو ، فحشاء ، دحرامو دليدلو او اوريدلو ، غيبت آولو او نورو نواهيو څخه
رضا پر ي حاصليږي په ډير اخلاص سره هغه وآړي د رضار له پاره ځان وساتي او هغه څه چي د خداي هم د خداي
رضا حاصله آړي ، د جنګ او جدل څخه ځان وساتي او آه څوك يې شخړي ته مجبور هم آړي بايد شخړه او دخداي
ونه آړي .
آه دروژي په مبارآه مياشت آي چاته شرعى عذر پيښ شي چي د روژي له نيولو سره هغه منافات او مشكلات ولري نو
په هغه صورت آي به روژه لرونكي روژه خوري خوبيا به يې قضايي راوړي .
د روژى د خوړلو له پاره شرعى عذرونه :
. : ١ سفر آه چا د سفر په وخت آښي روژه وخوړله روا ده مګر نيول يې فضيلت لري خو شرط
دادي آه دسفر مسافه تر ٧٧ و آيلو متره او ٢٣٨ متره آمه وه سفر آوونكي مسافر نه شميرل آيږي هغه سفر
آوونكي ته مسافر ويلاي شو چي د سفر مسافه يې تر ٧٧ آيلو متره او ٢٣٧ متره تر هغه ډيره سي په بعضي
ځايو آښي د ا مسافه ٨٧ آيلومتره ښوول شوي ده .
: ٢ مرض آه چيري څوك مريض شي او د روژى په نيولو سره يې د مرګ ويره او يا د مرض د
زياتوالي متصور شي او همدارنګه هغه چاته روژه خوړل روا دي چي په روژه نيول سره يې د ځان او يا اولاد د
مرګ ويره وي لكه : تنده ، لوږه ، حمل او نور
:د ٣ حيض اونفاس حيض او نفاس په دوران آي روژه نيول قطعاً روا نه ده .
۴ زوړوالي : هغه چاته خوړل رواده چي د ډير زوړ والي په سبب د روژي نيولو قدرت ونه لري آه د
فديي قدرت يې وي هغه به فديه ورآوي .
روژه ماتوونكي شيان :
هغه شيان چي روژه ماتوي دوه ډوله دي :
١ هغه شيان چي روژه ماتوي او هم آفاره لازموي هغه عبارت له خوراك ، څښاك ) غذا وي او آه دوا
( او جماع په محل مشتهي آښي .
٢ هغه چي آفاره نه لازموي روژه ماتوي او قضاء هم لازموي .
لكه په شرعى عذر چي روژه وخوري او يا يې په خطا سره وخوري او يا يو داسي شي و خوري چي نه غذا وي
او نه دوا لكه خاوره ، تيږه او امثال يې او يا په جبر سره په چا باندي خوراك ، څښاك او جماع وسي .
جماع په محل غيري مشتهي آښي روژه ماتوي او آفاره نه لازموي .
سګريټ ،چلم، نصوار ،شراب ، هيروين او دې ته ورته عملونه په روژه آښي منع او روژه پري ماتيږي .
په نزد له مشكو هم بهتر په دې سبب چي روژه يو داسي عبادت دي چي د روژه لرونكي د خولي بوي د خداي
دي نو غوره داده چي دا بوي په پليت او چټل بوي باندي بدل نسي .
آفاره :
آه څوك د روژى په مياشت آي بيله آومه عذره په قصد سره روژه وخوري آفاره پر لازمه ده او آه دغه مريض
په دغه ورځ د اسي مريض شي چي د روژي خورك ورته روا آيږي او آه ښځه د روژى په مياشت آي روژه
وخوري او آفاره پر لازمه شي او بيا په همدغه ورځ حائضه او يانفاسه شي آفاره ورځيني ساقيطيږي .
د روژ ي خوړلو له امله آفاره :
١ غلام آزادول ) آه څه هم اوس غلامان نسته (
٢ دوه مياشتي پرله پسي روژه نيول په دې شرط چي د روژي مياشت او هغه ورځي پكښي رانشي چي روژه
نيول په آښي حرام دي ، چي هغه ورځي عبارت دي دآوچني اختر لومړۍ ورځ ، د لوي اختر لومړي ورځ او د
تشريق دري ورځي چي ټولنه پنځه ورځي آيږي آه پر چا باندي دروژى آفاره لازمه شي تر څو پوري چي يې هغه
آفاره نه وي راګرځولې بله آفاره نه پرلازميږي .
٣ شپيتو مسلمانانو ته يو وخت متوسطه ډوډۍ ورآول او يا شپيته فديې ورآول يوه فديه : غنم نيمه صاع ) نيمه
صاع اوس د دووآيلو ګرامو سره مساوي ده ( ، وربشي او خرما يوه صاع آيږي او يا يې بايد معادل قيمت ورآول سي
.روژه
روژه په لغت آي مطلق بندوالي ته وايې ، د هر شي څخه چي وي اوهر وخت چي وي . په قرآن آريم آي د بي بي
مريمي د خبرو نه آولو تعبير هم په صوم سره سوي دي .
) تيآ ميرم ةروس٢۶ (
) له پاره روژه ( خبري نه آول ) ترجمه : ( نو ووايه په تحقيق سره ما نذر آړى دي درحمن ( الله
وروسته له دي به خبري ونكړم زه نن ورځ له هيڅ يو انسان سره ).
او شريعت آي دنيت پر بنا د ټاآل سويو شيانو څخه په ټاآلي وخت آي د يو مكلف شخص له خوا په خپل نفس باندي بنديز
لګول دي .
مكلف شخص عبارت دي له عاقل او بالغ مسلمان څخه ، او آه ښځه وي د حيض او نفاس څخه بايد پاآه وي .
ټاآل سوي شيان عبارت دي له خوراك . څښاك او جماع ( يوځايوالي ) څخه .
ټاآل سوي وخت عبارت د ی ، له صبح صادق څخه تر لمر لويدو پوري ( دشپي تر راختلو پوري ) .
څرنګه چي روژه بيله نيته څخه نه صحيح آيږي نو د رمضان د مياشيتي د روژي او ټاآل سوي نذري او نفلي روژي نيت
له شپي څخه تر زواله پوري صحت لري ، آه په مطلق نيت سره وي او آه په نفلي نيت .
او دنورو نيت لكه : قضايې ،نذر مطلق ،دآفاري روژه دشپي له نيت څخه پرته نه صحيح آيږي ، همدارنګه د نيت
تعين هم ضروري دي لكه قضايې ،نفلي او آفاري روژي نيت .
آه خوراك او څښاك په داسي حال آي وسي چي روژه يې هيره وي يا محتلم او شيطان يې وغولوي يا ځان غوړ آړي
( دزخم غوړول ) يا رانجه وآړي يا مچه واخلي يا څه ګرد او غبار او يايې مچ تير سي يا په ليدو او فكر آولو آي
انزال سي روژه يې نه ماتيږي .
دروژي فرضيت :
د رمضان په مياشت روژه فرض ده او دفرضيت دليل يې دا آية آريمه دي .
)( : سورة البقره آية ١٨۵
.( ) : ترجمه څوك چي حاضر سو له تاسي څخه مياشت دروژي ته ، نو روژه دي ونيسي
او دا آية مبارك هم د روژي په فرضيت باندي دي دلالت آوي :
°
) سورة البقره آية ١٨٣ ( : ) ( ) : ترجمه فرض آړل سوي ده په تاسو روژه لكه فرض آړل سوي چي وه په هغو آسانو چي ستاسوترمخه وه
پوري لكه پخواني امتونه او پيغمبران تر آدم . (
دروژي فضيلتونه :
روژه ډير فضيلتونه لري چي په آتاب الله او نبوي احاديثو سره ثابت سوي دي لكه په دې آية آريمه آي : °
)( : سورة البقره آية ١٨۵
) ) : ترجمه د روژي مياشت هغه مياشت ده چي قرآن آريم پكښي نازل سوي دي يعني له لوح محفوظ څخه د دنيا
اسمان ته (
او همدا رنګه د احديث شريف :
: عن ابي هريره ) رض ( قال من صام رمضان ايمانا واحتسابا غفرله ما تقدم من ذنبه عن النبي .
) _ متفق عليه رياض انصالحين ٢۶١
( ) ) : فرمايلي دي ترجمه د حضرت ابى هريره رض څخه روايت دي چي رسول :
) چاچي د روژي په مياشت آي روژه ونيوله په آامله توګه او دثواب په نيت ، و به بخښل شي دده ټول مخكني ګناهونه
: . ( په بل حديت شريف آي ذآر سوي دي د هر نيك عمل اجر يو په لس او تر اوه سوه پوري ورآول آيږي لا تر
دي هم زيات .
فرمايلي دي د روژي د اجر ا وثواب په باره آي الله :
) ( چي روژه زما له پاره ده اجر او ثواب يې زه ورآوم
. يې د ثواب ورآولو نسبت ځانته آوي معلومه ده چي دا ډير لوي اجر دي د ا چي خداي
. ( ) : فرمايې د روژه دار د خولي بوي ماته له مشكو بهتر دي يو بل حديث مبارك په د ي دلالت آوي چي خداي
) په بل حديث شريف آي ذآر سوي دي چي په جنت آي يوه دروازه دريان په نامه ده غير له روژه نيونكي څخه بل
څوك دي دروازي ته نه سي داخليداي : (
زموږ روژي ته آوم احتياج نه لري ، د روژي فضيلت ا و بهتري يوازي په لوږه او تنده آښي نه ده بلكي بهتر ي خداي
او فضيلت يې په تامه . ( ) مكمله روژه آښي دي او تامه روژه هغه روژه ده چي روژه لرونكي له خوراك ،
څښاك او جماع څخه ځان وساتي . له دروغو ، فحشاء ، دحرامو دليدلو او اوريدلو ، غيبت آولو او نورو نواهيو څخه
رضا پر ي حاصليږي په ډير اخلاص سره هغه وآړي د رضار له پاره ځان وساتي او هغه څه چي د خداي هم د خداي
رضا حاصله آړي ، د جنګ او جدل څخه ځان وساتي او آه څوك يې شخړي ته مجبور هم آړي بايد شخړه او دخداي
ونه آړي .
آه دروژي په مبارآه مياشت آي چاته شرعى عذر پيښ شي چي د روژي له نيولو سره هغه منافات او مشكلات ولري نو
په هغه صورت آي به روژه لرونكي روژه خوري خوبيا به يې قضايي راوړي .
د روژى د خوړلو له پاره شرعى عذرونه :
. : ١ سفر آه چا د سفر په وخت آښي روژه وخوړله روا ده مګر نيول يې فضيلت لري خو شرط
دادي آه دسفر مسافه تر ٧٧ و آيلو متره او ٢٣٨ متره آمه وه سفر آوونكي مسافر نه شميرل آيږي هغه سفر
آوونكي ته مسافر ويلاي شو چي د سفر مسافه يې تر ٧٧ آيلو متره او ٢٣٧ متره تر هغه ډيره سي په بعضي
ځايو آښي د ا مسافه ٨٧ آيلومتره ښوول شوي ده .
: ٢ مرض آه چيري څوك مريض شي او د روژى په نيولو سره يې د مرګ ويره او يا د مرض د
زياتوالي متصور شي او همدارنګه هغه چاته روژه خوړل روا دي چي په روژه نيول سره يې د ځان او يا اولاد د
مرګ ويره وي لكه : تنده ، لوږه ، حمل او نور
:د ٣ حيض اونفاس حيض او نفاس په دوران آي روژه نيول قطعاً روا نه ده .
۴ زوړوالي : هغه چاته خوړل رواده چي د ډير زوړ والي په سبب د روژي نيولو قدرت ونه لري آه د
فديي قدرت يې وي هغه به فديه ورآوي .
روژه ماتوونكي شيان :
هغه شيان چي روژه ماتوي دوه ډوله دي :
١ هغه شيان چي روژه ماتوي او هم آفاره لازموي هغه عبارت له خوراك ، څښاك ) غذا وي او آه دوا
( او جماع په محل مشتهي آښي .
٢ هغه چي آفاره نه لازموي روژه ماتوي او قضاء هم لازموي .
لكه په شرعى عذر چي روژه وخوري او يا يې په خطا سره وخوري او يا يو داسي شي و خوري چي نه غذا وي
او نه دوا لكه خاوره ، تيږه او امثال يې او يا په جبر سره په چا باندي خوراك ، څښاك او جماع وسي .
جماع په محل غيري مشتهي آښي روژه ماتوي او آفاره نه لازموي .
سګريټ ،چلم، نصوار ،شراب ، هيروين او دې ته ورته عملونه په روژه آښي منع او روژه پري ماتيږي .
په نزد له مشكو هم بهتر په دې سبب چي روژه يو داسي عبادت دي چي د روژه لرونكي د خولي بوي د خداي
دي نو غوره داده چي دا بوي په پليت او چټل بوي باندي بدل نسي .
آفاره :
آه څوك د روژى په مياشت آي بيله آومه عذره په قصد سره روژه وخوري آفاره پر لازمه ده او آه دغه مريض
په دغه ورځ د اسي مريض شي چي د روژي خورك ورته روا آيږي او آه ښځه د روژى په مياشت آي روژه
وخوري او آفاره پر لازمه شي او بيا په همدغه ورځ حائضه او يانفاسه شي آفاره ورځيني ساقيطيږي .
د روژ ي خوړلو له امله آفاره :
١ غلام آزادول ) آه څه هم اوس غلامان نسته (
٢ دوه مياشتي پرله پسي روژه نيول په دې شرط چي د روژي مياشت او هغه ورځي پكښي رانشي چي روژه
نيول په آښي حرام دي ، چي هغه ورځي عبارت دي دآوچني اختر لومړۍ ورځ ، د لوي اختر لومړي ورځ او د
تشريق دري ورځي چي ټولنه پنځه ورځي آيږي آه پر چا باندي دروژى آفاره لازمه شي تر څو پوري چي يې هغه
آفاره نه وي راګرځولې بله آفاره نه پرلازميږي .
٣ شپيتو مسلمانانو ته يو وخت متوسطه ډوډۍ ورآول او يا شپيته فديې ورآول يوه فديه : غنم نيمه صاع ) نيمه
صاع اوس د دووآيلو ګرامو سره مساوي ده ( ، وربشي او خرما يوه صاع آيږي او يا يې بايد معادل قيمت ورآول سي
.روژه
روژه په لغت آي مطلق بندوالي ته وايې ، د هر شي څخه چي وي اوهر وخت چي وي . په قرآن آريم آي د بي بي
مريمي د خبرو نه آولو تعبير هم په صوم سره سوي دي .
) تيآ ميرم ةروس٢۶ (
) له پاره روژه ( خبري نه آول ) ترجمه : ( نو ووايه په تحقيق سره ما نذر آړى دي درحمن ( الله
وروسته له دي به خبري ونكړم زه نن ورځ له هيڅ يو انسان سره ).
او شريعت آي دنيت پر بنا د ټاآل سويو شيانو څخه په ټاآلي وخت آي د يو مكلف شخص له خوا په خپل نفس باندي بنديز
لګول دي .
مكلف شخص عبارت دي له عاقل او بالغ مسلمان څخه ، او آه ښځه وي د حيض او نفاس څخه بايد پاآه وي .
ټاآل سوي شيان عبارت دي له خوراك . څښاك او جماع ( يوځايوالي ) څخه .
ټاآل سوي وخت عبارت د ی ، له صبح صادق څخه تر لمر لويدو پوري ( دشپي تر راختلو پوري ) .
څرنګه چي روژه بيله نيته څخه نه صحيح آيږي نو د رمضان د مياشيتي د روژي او ټاآل سوي نذري او نفلي روژي نيت
له شپي څخه تر زواله پوري صحت لري ، آه په مطلق نيت سره وي او آه په نفلي نيت .
او دنورو نيت لكه : قضايې ،نذر مطلق ،دآفاري روژه دشپي له نيت څخه پرته نه صحيح آيږي ، همدارنګه د نيت
تعين هم ضروري دي لكه قضايې ،نفلي او آفاري روژي نيت .
آه خوراك او څښاك په داسي حال آي وسي چي روژه يې هيره وي يا محتلم او شيطان يې وغولوي يا ځان غوړ آړي
( دزخم غوړول ) يا رانجه وآړي يا مچه واخلي يا څه ګرد او غبار او يايې مچ تير سي يا په ليدو او فكر آولو آي
انزال سي روژه يې نه ماتيږي .
دروژي فرضيت :
د رمضان په مياشت روژه فرض ده او دفرضيت دليل يې دا آية آريمه دي .
)( : سورة البقره آية ١٨۵
.( ) : ترجمه څوك چي حاضر سو له تاسي څخه مياشت دروژي ته ، نو روژه دي ونيسي
او دا آية مبارك هم د روژي په فرضيت باندي دي دلالت آوي :
°
) سورة البقره آية ١٨٣ ( : ) ( ) : ترجمه فرض آړل سوي ده په تاسو روژه لكه فرض آړل سوي چي وه په هغو آسانو چي ستاسوترمخه وه
پوري لكه پخواني امتونه او پيغمبران تر آدم . (
دروژي فضيلتونه :
روژه ډير فضيلتونه لري چي په آتاب الله او نبوي احاديثو سره ثابت سوي دي لكه په دې آية آريمه آي : °
)( : سورة البقره آية ١٨۵
) ) : ترجمه د روژي مياشت هغه مياشت ده چي قرآن آريم پكښي نازل سوي دي يعني له لوح محفوظ څخه د دنيا
اسمان ته (
او همدا رنګه د احديث شريف :
: عن ابي هريره ) رض ( قال من صام رمضان ايمانا واحتسابا غفرله ما تقدم من ذنبه عن النبي .
) _ متفق عليه رياض انصالحين ٢۶١
( ) ) : فرمايلي دي ترجمه د حضرت ابى هريره رض څخه روايت دي چي رسول :
) چاچي د روژي په مياشت آي روژه ونيوله په آامله توګه او دثواب په نيت ، و به بخښل شي دده ټول مخكني ګناهونه
: . ( په بل حديت شريف آي ذآر سوي دي د هر نيك عمل اجر يو په لس او تر اوه سوه پوري ورآول آيږي لا تر
دي هم زيات .
فرمايلي دي د روژي د اجر ا وثواب په باره آي الله :
) ( چي روژه زما له پاره ده اجر او ثواب يې زه ورآوم
. يې د ثواب ورآولو نسبت ځانته آوي معلومه ده چي دا ډير لوي اجر دي د ا چي خداي
. ( ) : فرمايې د روژه دار د خولي بوي ماته له مشكو بهتر دي يو بل حديث مبارك په د ي دلالت آوي چي خداي
) په بل حديث شريف آي ذآر سوي دي چي په جنت آي يوه دروازه دريان په نامه ده غير له روژه نيونكي څخه بل
څوك دي دروازي ته نه سي داخليداي : (
زموږ روژي ته آوم احتياج نه لري ، د روژي فضيلت ا و بهتري يوازي په لوږه او تنده آښي نه ده بلكي بهتر ي خداي
او فضيلت يې په تامه . ( ) مكمله روژه آښي دي او تامه روژه هغه روژه ده چي روژه لرونكي له خوراك ،
څښاك او جماع څخه ځان وساتي . له دروغو ، فحشاء ، دحرامو دليدلو او اوريدلو ، غيبت آولو او نورو نواهيو څخه
رضا پر ي حاصليږي په ډير اخلاص سره هغه وآړي د رضار له پاره ځان وساتي او هغه څه چي د خداي هم د خداي
رضا حاصله آړي ، د جنګ او جدل څخه ځان وساتي او آه څوك يې شخړي ته مجبور هم آړي بايد شخړه او دخداي
ونه آړي .
آه دروژي په مبارآه مياشت آي چاته شرعى عذر پيښ شي چي د روژي له نيولو سره هغه منافات او مشكلات ولري نو
په هغه صورت آي به روژه لرونكي روژه خوري خوبيا به يې قضايي راوړي .
د روژى د خوړلو له پاره شرعى عذرونه :
. : ١ سفر آه چا د سفر په وخت آښي روژه وخوړله روا ده مګر نيول يې فضيلت لري خو شرط
دادي آه دسفر مسافه تر ٧٧ و آيلو متره او ٢٣٨ متره آمه وه سفر آوونكي مسافر نه شميرل آيږي هغه سفر
آوونكي ته مسافر ويلاي شو چي د سفر مسافه يې تر ٧٧ آيلو متره او ٢٣٧ متره تر هغه ډيره سي په بعضي
ځايو آښي د ا مسافه ٨٧ آيلومتره ښوول شوي ده .
: ٢ مرض آه چيري څوك مريض شي او د روژى په نيولو سره يې د مرګ ويره او يا د مرض د
زياتوالي متصور شي او همدارنګه هغه چاته روژه خوړل روا دي چي په روژه نيول سره يې د ځان او يا اولاد د
مرګ ويره وي لكه : تنده ، لوږه ، حمل او نور
:د ٣ حيض اونفاس حيض او نفاس په دوران آي روژه نيول قطعاً روا نه ده .
۴ زوړوالي : هغه چاته خوړل رواده چي د ډير زوړ والي په سبب د روژي نيولو قدرت ونه لري آه د
فديي قدرت يې وي هغه به فديه ورآوي .
روژه ماتوونكي شيان :
هغه شيان چي روژه ماتوي دوه ډوله دي :
١ هغه شيان چي روژه ماتوي او هم آفاره لازموي هغه عبارت له خوراك ، څښاك ) غذا وي او آه دوا
( او جماع په محل مشتهي آښي .
٢ هغه چي آفاره نه لازموي روژه ماتوي او قضاء هم لازموي .
لكه په شرعى عذر چي روژه وخوري او يا يې په خطا سره وخوري او يا يو داسي شي و خوري چي نه غذا وي
او نه دوا لكه خاوره ، تيږه او امثال يې او يا په جبر سره په چا باندي خوراك ، څښاك او جماع وسي .
جماع په محل غيري مشتهي آښي روژه ماتوي او آفاره نه لازموي .
سګريټ ،چلم، نصوار ،شراب ، هيروين او دې ته ورته عملونه په روژه آښي منع او روژه پري ماتيږي .
په نزد له مشكو هم بهتر په دې سبب چي روژه يو داسي عبادت دي چي د روژه لرونكي د خولي بوي د خداي
دي نو غوره داده چي دا بوي په پليت او چټل بوي باندي بدل نسي .
آفاره :
آه څوك د روژى په مياشت آي بيله آومه عذره په قصد سره روژه وخوري آفاره پر لازمه ده او آه دغه مريض
په دغه ورځ د اسي مريض شي چي د روژي خورك ورته روا آيږي او آه ښځه د روژى په مياشت آي روژه
وخوري او آفاره پر لازمه شي او بيا په همدغه ورځ حائضه او يانفاسه شي آفاره ورځيني ساقيطيږي .
د روژ ي خوړلو له امله آفاره :
١ غلام آزادول ) آه څه هم اوس غلامان نسته (
٢ دوه مياشتي پرله پسي روژه نيول په دې شرط چي د روژي مياشت او هغه ورځي پكښي رانشي چي روژه
نيول په آښي حرام دي ، چي هغه ورځي عبارت دي دآوچني اختر لومړۍ ورځ ، د لوي اختر لومړي ورځ او د
تشريق دري ورځي چي ټولنه پنځه ورځي آيږي آه پر چا باندي دروژى آفاره لازمه شي تر څو پوري چي يې هغه
آفاره نه وي راګرځولې بله آفاره نه پرلازميږي .
٣ شپيتو مسلمانانو ته يو وخت متوسطه ډوډۍ ورآول او يا شپيته فديې ورآول يوه فديه : غنم نيمه صاع ) نيمه
صاع اوس د دووآيلو ګرامو سره مساوي ده ( ، وربشي او خرما يوه صاع آيږي او يا يې بايد معادل قيمت ورآول سي
.
عابد
28.07.2011
رمضان المبارك دهجري قمري كال دمياشتوله ډلي څخه ديوي هغي نوم دي چي لوي څښتن پكښي پرمسلمانانودورځي روژه فرض كړي .
لوي خداي (ج) فرمايي : { أَيَّامًا مَّعْدُودَاتٍ فَمَن كَانَ مِنكُم مَّرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ أَيَّامٍ أُخَرَ وَعَلَى الَّذِينَ يُطِيقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِينٍ فَمَن تَطَوَّعَ خَيْرًا فَهُوَ خَيْرٌ لَّهُ وَأَن تَصُومُواْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ } (184) سورة البقرة
(رمضان)څوشميرلي ورځي دي ، نوكه په تاسوكي څوك ناروغ وي اوياپه سفركي وي ، بيادي په دي شميرنوري ورځي روژه ونيسي ، اوهغه كسان چي د(زيات عمر) له امله روژه نسي نيولاي نودي ومسكين ته دډوډۍ په وركړه سره دروژي فديه وركړي ، اوكه چيري په ښيګڼه كي بالابدوالي وكړي نوډيرښه دي اوكه روژه ونيسئ نوبياستاسولپاره بيخي ښه ده كه چيري تاسوورباندي پوهيږئ .
حكم يي: داسلام څلورمنابع دي ، ياپه بله ژبه څلوردلائل دي چي ورڅخه دعملونواحكام ثابيتيږي ، قرآن كريم ، نبوي سنت ، اجماع اوقياس ، درمضان مياشتي روژه په دريوواړودلائلوسره فرض ده .
قران : لوي خداي (ج)فرمايي : يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُون (183) سورة البقرة
ژباړه : اي مؤمنانو! پرتاسوباندي روژه فرض سوي ، څنګه چي ستاسوڅخه پرمخكنيوامتونوفرض سوي وه ، ښايي چي تاسوچي دتقوي خاوندان واوسئ .
همدارازلوي څښتن فرمايي : شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِيَ أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ وَمَن كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ أَيَّامٍ أُخَرَ يُرِيدُ اللّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلاَ يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَلِتُكْمِلُواْ الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُواْ اللّهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ (185) سورة البقرة
ژباړه : درمضان مياشت هغه مياشت ده چي قرآن كريم پكښي نازل سوي ، هغه قران چي دانسانانولپاره لارښود، دلارښووني دليل اودحق اوباطل ترمنځ بيلونكي دى ، نوكه له تاسوڅخه چادغه مياشت وليدل روژه دي ونيسي اوكه څوك ناروغ واوياپه سفرتللي ونودي په دي شميرنوري ورځي روژه ونيسي ، الله پاك غواړي پرتاسواساني وكړي اوپرتاسوباندي دتكليف اوزحمت اراده نلري ، اودا(دروژوقضا) ځكه چي هغه شميربشپړسي ،اوځكه چي دخداي له لوري ستاسودهدايت په بدله كي تاسودخداي سترتوب وښوئ اوښايي چي تاسوشكرايستونكي وګرځئ .
نبوي سنت: داسلام سترلارښودحضرت محمد (صلی الله علیه وسلم) فرمایی : بنى الإسلام على خمس , شهادة ان لا إله إلا الله و أن محمداً رسول الله , و إقام الصلاة و إيتاء الزكاة و صوم رمضان و حج البيت لمن استطاع إلية سبيلاً
ژباړه : اسلام پرپنځوبنسټونودرول سوي ، دالله پاك پريووالي اودمحمد پررسالت شهادت ، دلمانځه ترسره كول، دزكاة وركړه، درمضان روژه نيول اوكه چيري وس ونودبيت الله شريفي حج كول .
په بل حديث كي راځي : عن طلحة بن عبيد الله أن رجلاً سأل رسول الله صلى الله عليه و سلم فقال : يا رسول الله ! أخبرنى عما فرض الله علي من الصيام ؟ قال : شهر رمضان , قال : هل علي غيرة ؟ قال : لا : إلا أن تطوع
ژباړه : له طلحه بن عبيدالله (رضي الله عنه ) څخه روايت دي فرمايي : يوسړي له پيغمبر(صلي الله عيله وسلم) څخه پوښتنه وكړه ، اي دالله رسوله : ماخبركړه چي خداي پرماڅونه روژي فرض كړي ؟ پييغمبر(صلي الله عيله وسلم) ورته وفرمايل : درمضان مياشت ، هغه وويل له دي څخه ماسيوانوري روژي راباندي شته ؟ پيغمبر(صلي الله عيله وسلم)وفرمايل : نه مګرچي ته نفل ونيسي .
اجتماع : ټول اسلامي امت پردي متفق دي چي درمضان روژه فرض ده اوداداسلام له هغواركانوڅخه چي عمل كول ورباندي اړين دي اوورڅخه منكركيدل يي كفربلل كيږي ، يوركن دي.
دروژي غوره والی
دحضرت ابوهريرة (رضي الله عنه ) څخه روايت دي چي داسلام سترلارښودحضرت محمد(صلي الله عيله وسلم) فرمائلي : قال الله عز و جل (( كل عمل ابن آدم له إلا الصيام فإنه لى و أنا أجزى به , و الصيام جُنة فإذا كان يوم صوم أحدكم فلا يرفث ولا يصخب ولا يجهل فإن شاتمة أحد او قاتلة أحد فليقل إنى صائم , مرتين , و الذى نفسى بيده لخلوف فم الصائم أطيب عند الله يوم القيامة من ريح المسك , و للصائم فرحتان يفرحهما : إذا أفطر فرح بفطرة , و إذا لقى ربه فرح بصومه )) ::: رواة أحمد و مسلم و النسائى ::: ,
ژباړه: الله پاك فرمايي : دانسان هرعمل دهغه لپاره دي ، مګريوه روژه نه ، ځكه هغه زماده اوزه يي بدله وركوم ، روژه سپردي، كله چي ستاسوديوه دروژي ورځ وي نوبدرددي نه وايي ، اونه دي هم جګړه كوي ، اوكه چاورسره لفظي شخړه كول اويايي ورسره جنګ كاوه نودي دوه واره ورته ووايي چي زه روژاتي يم ، زمادي په هغه زات سره قسم وي چي زمانفس يي په واك كي دي ، دروژاتي دخولي سوړبوي خداي ته دقيامت په ورځ دمشكوتربوي هم غوره دى ، اوروژاتي لره دوي خوشالياني دي ، كله چي روژه ماته كړي نوپه رژه مات خوشاله سي او څه مهال چي بيادخپل خداي سره ملاقي سي نوپه خپله روژه خوشاله سي .
د عبد الله بن عمرو رضى الله عنهما څخه روايت دي چي داسلام سترلارښودحضرت محمد (صلي الله عيله وسلم) فرمايلي : الصيام و القرآن يشفعان للعبد يوم القيامة , يقول الصيام : أى رب منعته الطعام و الشهوات بالنهار فشفعنى فية و يقول القرآن : منعته النوم بالليل فشفعنى فية فيشفعان
ژباړه : روژه اوقران دواړه دقيامت په ورځ دبنده لپاره شفاعت كوي ، روژه وايي : اي خدايه ! ماپه ررځ كي پرهغه خوراك اوشهوت منعه كړي و،نومايي په حق كي شفيع كړه ، اوقران وايي : ماپه شپه كي پرهغه خوب منعه كړي ونوزماشفاعت يي په حق كي ومنه ، بياخداي ددواړوشفاعت قبول كړي .
د أبى امامة رضى الله عنه څخه روايت دي فرمايي : أتيت رسول الله صلى الله عليه و سلم فقلت : مُرنى بعمل يدخلنى الجنة , فقال : عليك بالصوم فإنه لا عدل له ::: رواة أحمد و النسائى و الحاكم و صححه :::
ژباړه : زه دالله پيغمبر(صلي الله عيله وسلم) ته ورغلم ورته ومي ويل : ماپه داسي يوه عمل وګماره چي جنت ته مي ننباسي ، هغه وفرمايل: روژه ونيسه ځكه دهغي لپاره كوم انډول نسته .
د أبى سعيد الخدرى رضى الله عنه څخه روايت دي فرمايي : داسلام سترپيغمبر(صلي الله عيله وسلم) وفرمايل : لا يصوم عبد يوماً فى سبيل الله إلا باعد الله بذلك اليوم النار عن وجهه سبعين خريفاً ::: رواة الجماعة إلا أبا داوود ::: ,
ژباړه : يوبنده چي دالله په لاره كي يوه ورځ روژه ونيسي نوخداي ددي يوي ورځي په سبب دده له مخه اوياكاله اورليري كوي .
د سهل بن سعد رضى الله عنه څخه روايت دي چي نبى صلى الله عليه و سلم فرمايلي : إن للجنه باباً يقال له الريان , يقال يوم القيامة : أين الصائمون ؟ فإذا دخل آخرهم أُغلق ذلك الباب ::: رواة البخارى و مسلم :::
ژباړه : دجنت يوه دروازه ده ، ريان نوميږي ، دقيامت په ورځ به وويل سي ، روژاتيان چيري دي ؟كله چي وروستي روژاتي ننوزي بيابه نودادروازه وتړل سي .
عابد
28.07.2011
دا د يوه دوست يادښتونه دي، د يوه خواخوږي ويناوې دي او د يوه مشفق كلمات دي چې كيداى شي ستا په زړه كې ځاى ونيسي.
1. د الله تعالى ډيره ستاينه وكړه چې روژې ته يې يو ځل بيا راورسولې، ځكه ډير داسې ځوانان وو چې په تيره روژه كې دلته راسره مله ول خو نن په قبرورو كې پراته دي، نو د خداى شكرانه ادا كړه چې تا ته يې يو ځل بيا موكه دركړه چې پدغه سپيڅلې مياشت كې بيا له هغه سره خپل كړي عهدونه له سره تازه كړې.
2. د روژې مياشت د ځان لپاره د ګناهونو څخه د پاكوالي فرصت او تربيتي دوره وګڼه، شيطان ته په ډاګه د جګړې اعلان وكړه، ګناهونو، له ګناهونو او بديو سره د الله په خاطر مخه ښه وكړه او دا زيرى قبول كړه چې الله تعالى به تا ته د سمې لارې توفيق دركړي.
3. روژه د قران مياشت ده. نو پدې هكله بايد ځانګړې پاملرنه وكړې، د قرانكريم تلاوت او تدبر ته حريص اوسه، په ورځنۍ توګه قرانه .
4. پام كوه د هغو خلكو له ډلې نه رانشې چې د روژې ورځ په خوب او غفلت كې او شپه د الله تعالى په نافرمانۍ كې تيروي. بايد ديته ډير ليواله وې چې چې ورځ دې په ذكر، تلاوت، نيكو اعمالو او شپه په لمانځه او قيام باندې تيره كړې.
5. په روژه كې د انفاق توصيه درته كوم، بيا په ځانګړې توګه كه ته د هغو خلكو څخه يې چې الله تعالى پرې احسان كړى او شتمن دي. خپل هغه وروڼه هير نه كړې چې د لوږې او نيستۍ سره لاس او ګريوان دي، ځكه د دوى لپاره د الله تعالى نه وروسته ستاسې په څير خلكو نه پرته بل څوك نشته، نو بخل پرې مه كوه، او الله تعالى ته سوال كوه چې ستا په مال او روزۍ كې بركت واچوي.
6. پام كوه د هغو خلكو له ډلې نه رانشې چې روژه د الله تعالى په قهر او غوسه باندې ماتوي. يعني د نيشه يې توكو په كارولو سره او يا د هغو بيكاره پروګرامونو په ليدلو سره چې نه د فساد او ګناه لپاره كار كوي
7. د روژې پر مهال د ډيرو دعاګانو توصيه درته كوم، ځكه رسول اكرم صلى الله عليه وسلم فرمايي: د روژه دار لپاره يوه دعا ده چې هغه نه رد كيږي، نو خپل ځان او د ختيځ او لويديځ مسلمانان بايد هير نه كړې. ته څه پوهيږې، كيدى شي ستا له زړه نه يوه رښتونې دعاء راووزي چې الله تعالى پرې د اسلام او د ټولو مسلمانانو كمك وكړي.
8. كه توان لرې په روژه كې د بيت الله د زيارت او عمرې قصد وكړه، ځكه په روژه كې يوه عمره كول د رسول الله سره يو ځاى د يوه حج سره برابره ده.
9. د روژې په هره شپه كې الله تعالٰى ډير داسې كسان د دوزخ له اور نه ازادوي چې روژه ونيسي، د شپې قيام وكړي،او د طاعتونو لويه توښه له ځان سره واخلي، نو له دې نه بايد غافل ونه اوسې
10. د الله تعالى د ذكر او ديني علم مجلسونو ته ډير ډير ځه. ځكه دا د مسلمانانو څړځايونه دي، او د نيكانو د بښلو ځايونه. ستا لپاره دا هم بس ده چې الله تعالى تا په لوړه ډله كې يادوي او ستاينه دې كوي. بيا چې ته له مجلس نه پاڅيږې نو الله تعالى درته ګناهونه بښلي وي، نو پداسې مجلسونو كې ډيرحاضريږه او په همدې مداومت كوه.
عابد
28.07.2011
[color=redخداى جل جلاله د بقرې سورت په ۱۸۷ ايت کې فرمایي: (تر هغې پوري روژه ونیسی،تر څو چې شپه شي)
پیغمبر صلى الله عليه وسلم د خداى جل جلاله دا وينا په لاندې توګه تشریح کړې ده:
کله چې ورځ لاړه شي، شپه راشي او کله چې د لمر سترګه پناه شي، نو په دې وخت کې روژه ماته کړئ.
په روژه ماتي کې تلوار
دا ډیره د اهمیت وړ خبره ده، چې په روژه ماتي کې عجله او بیړه وکړئ. ځکه دا هغه څه وو چې د خدای پیغمبر او اصحابو به همداسې تر سره کول او دوی به د روژه ماتي په ترسره کولو کې ډيره بیړه کوله.
يو تابعي ويلي دي: صحابه کرام رضى الله عنه په روژه ماتي كې تر ټولو ګړندي او د پیشنامي په وروسته كولو كې وروستني خلک وو. کله به چې د روژه ماتي وخت شو، نو دوی به ډیره بیړه کوله تر څو زر تر زره روژه ماته کړي او د پيشنامي په خوراک کې به دوی کوښښ کولو چې تر ممکنه وخته آخرو شيبو ته وځنډول شي
د روژې په ماتولو کې بیړه کول نوري ګټې هم لري چې په لاندې توګه ورته اشاره كوو.
په روژه ماتي كې د بيړې فضيلت
د سهل ابن سعد رضى الله عنهى الله عنه څخه روایت دی چې د خدای پیغمبر صلى الله عليه وسلم فرمایلي دي: هغه خلک چې د روژې په ماتولو کې ګړندیتوب کوي په خير كې دي- بخاری شریف.
د روژې په ماتولو کې عجله کول د پیغمبر صلى الله عليه وسلم سنت دي. که چیرې مسلمانان د روژې په ماتولو کې بیړه کوي، نو دا به د دوی سره د پیغمبر ص د سنتو د پر ځای کولو او د پخوانيو دینداره خلکو د لارې په تعقیبولو کې مرسته وکړي.
دا حقیقت دی چې د پیغمبر صلى الله عليه وسلم د سنتو پر ځای کونکي به هیڅکله بې لارې نشي او هيڅ وخت به پر غلطو لارو لاړ نه شي.
د سهل ابن سعد څخه روایت دی چې پیغمبر صلى الله عليه وسلم فرمایلي دي: زما امت به زما په سنتو باندې عمل کوی او دوی به دې ته انتظار نه کوي، چې ستوري راپورته شوي دي که نه، تر څو روژه ماته کړي یانې دوی به دې ته نه ګوري چې د روژې د ماتولو څخه مخکې ستوري راپورته شوی دی کنه – ابن حبان.
په روژه ماتي کي بیړه کول هغه طریقه ده چې پیغمبر صلى الله عليه وسلم، مسلمانان د عیسویانو او یهودیانو څخه پرې جلا کوی.
دا هغه څه دي چې خوږ نبي صلى الله عليه وسلم په لاندې حدیث کې بیان کړي دي:
د ابوهریره رضى الله عنه څخه روایت دی چې د محمد صلى الله عليه وسلم فرمایلي دي: څومره چې خلک د روژې په ماتولو کي بیړه کوي نو همدومره به د دین لوړ ښکاره شي. ځکه چې عیسویان او یهودیان د روژې په ماتولو کې وروسته والی او سیستي کوي او دوی د روژې ماتول ځنډوي او تر ناوخت پوري روژه نیسي. ابوداوود
د ماښام د لمانځه د ادا کولو څخه مخکې د روژې ماتول
داسې ویل کيږي چې د خداى جل جلاله د خوږ پيغمبر صلى الله عليه وسلم دا عادت وو، چې د ماښام د لمانځه د ادا کولو څخه مخکې به یې روژه ماتوله- احمد او ابوداوود.
د ابودردا رضى الله عنه څخه روایت دی، چې د پیغمبرى درې نښې شتون لري.
۱- د روژې په ماتولو کې بیړه
۲- د پیشمني ځنډونه
۳- په لمانځه کې د ښي لاس پر چپ لاس ايښودل- طبراني.
روژه باید په کوم شي ماته شي؟
د خداى جل جلاله د خوږ پيغمبر حضرت محمد صلى الله عليه وسلم به دا عادت وو، چې روژه به يې په خرما ماتوله خو که خرما به موجوده نه وه نو بیا به یې روژه په اوبو ماتوله.
د انس ابن مالک رضى الله عنه څخه روایت دی چې پيغمبر صلى الله عليه وسلم دا عادت وو چې مخکې د دې څخه چې د ماښام لمونځ ادا کړي په تازه خرما به يې روژه ماتوله. که چيرې به یې تازه خرما پیدا نکړه نو بیا به یې په وچه خرما روژه ماتوله او که چیرې به یې وچه خرما هم نه کړه پیدا نو بیا به يې د اوبو څخه څو کوچني غړپونه وکړل- احمد او ابوداوود.
د روژه ماتي په وخت کې باید څه وویل شي؟
روژتي باید پردې پوه شي، چې د روژه ماتي په وخت کې خداى جل جلاله د روژه دار سړی دعا، عذر او زارۍ اوري او هغه قبلوي.
د ابوهریره رضى الله عنه څخه روایت دی، چې د خداى جل جلاله خوږ پيغمبر صلى الله عليه وسلم فرمایلي دي: د درې ډوله خلکو سوال او زارۍ خداى جل جلاله نه ردوي.
۱- د روژه دار دعا د روژه ماتي پر وخت
۲- د عادل امام او عادل پاچا دعا
۳- د مظلوم دعا
د دې درېو ډلو کسانو دعا خداى جل جلاله نه ردوي او د دوي دعاګانې د لوی قدرت څښتن په خپل دربار کې قبلوي- ترمیذی ، ابن ماجه او ابن حبان.
نو روژتي ته په کار دی، چې د روژه ماتي له وخت څخه ګټه پورته کړي او د خداى جل جلاله څخه د هغو شیانو غوښتنه وکړي، چې د ده ژوند په دینا او اخرت کې پرې هوسا کيږي.
كله چې سړى ډوډى وخوري او موړ شي نو دا دعا دې وكړي، ځكه چې کله به چې د خدای خوږ پيغمبر صلى الله عليه وسلم روژه ماته كړه نو دا دعا به يې کوله:
ذهب الظماء و ابتلت العروق و ثبت الاجر ان شاء الله تعالى
تنده له منځه تللي ده او رګونه دوباره ډک شوي دي، اجر او برکت به هم که خداى جل جلاله خوښه وه په برخه شي.
روژتي ته خواړه وركول
دا هر مومن ته په کار دي چې هر وخت د نیکو او ښو اعمالو د ترسره کولو کوښښ او هڅه وکړي. د دغو نیکو او ښو اعمالو له جملې څخه يو د روژتي مړول دي.
خوږ نبی کریم ص فرمایلي دي: څوک چې یو چا ته د روژه ماتي له پاره څه ورکړي، ترڅو روژه ماته کړي، نو هغه به دومره اجرونه تر لاسه کړي لکه څومره چې دا روژتي د روژې د نیولو په مرسته تر لاسه کوي او دا به په هیڅ وجه د روژتي اجرونه کم نه کړي- احمد او ترمیذي شریف.
][/color]
عابد
28.07.2011
امام بخاري رحمه الله په خپل صحيح كې د ربيع بنت معوذ نه رانقل كړى چې: مونږ به روژه نيوله، او په ماشومانو باندې به موهم روژه نيوله، له وړۍ نه به مو ورته د لوبې شى جوړولو، كه به كوم يوه په ډوډۍ پسې وژړل نو هغه به مو ورته وركړ تر څو پرې غلى شي تر دې چې د روژه ماتي وخت به راغى “.
علماء فرمايي: په ماشومانو روژه نيول واجب نه دي خو دا له دې امله وه چې پرې عادت شي او دا يې په لمانځه قياس كړې چې د هغه په اړه امر شوى: “مروا أولادكم بالصلاة و هم أبناء سبع و اضربوا هم عليها و هم أبناء عشر”
يعنې خپل اولاد ته په اوه كلنۍ كې د لمانځه امر وكړئ او په لس كلنۍ كې يې بيا په نه كولو ووهئ “
نو مورې! پوهيږې په روژه كې د خپل اولاد په وړاندې ستا دنده څه ده؟
۱ ـ د روژې د مياشتې ته د تياريدو لپاره بايد كور ښائسته كړل شي او خوشحالي څرګنده شي، تر څوماشومان د دې نوي زيارت كوونكي په ارزښت پوه شي .
۲ ـ د روژې د مياشتې په سر كې بايد له خپل اولاد سره يوه ځانګړې ناسته ولرې، او خپل اولاد ته د دې مياشتې فضيلت او دا چې د جنت دروازې پكې وازې وي بيان كړې، د دوى د پوهې د كچې او استعداد مطابق د الله تعالى او د هغه د رسول د مينې په اړه اسانه خبرې ورته وكړه .
۳ ـ د دوى د ورځني ژوند لپاره يو مهال ويش جوړ كړه تر څو له خپل ټول وخت نه په سمه توګه استفاده وكړي، د مثال په توګه دوى ته د هغو ورځنيزو اعمالو لپاره يو جدول جوړ كړه چې له دوى نه مطلوب دي، لكه لوست، تلاوت، لمونځ او نور…
۴ ـ په جدول كې د هغوعباداتو لپاره چې ته غواړې دوى پرې عادت كړې معين وختونه وټاكه لكه لمونځ پخپل وخت اداكول، د قران تلاوت، اذكار، همدا ډول ښه اخلاق او ښه سلوك لكه عفوه كول، شخړې نه كول او بدالفاظ نه كارول …. د ورځې په پاى كې به يې كارونه ارزول كيږي، د نيكو كارونو په صورت كې هغوى ته جايزې وركول.
۵ ـ ورته ووايه چې دوى هم له روژې نه ګټه واخلي، له همدې كبله بايد حتما له تاسې سره په كورنيو چارو كې كمك وكړي تر څو دوى هم له روژې نه ثواب ترلاسه كړې، او هم ستاسې سره مرسته وكړي. دوى هر يوه ته ځينې داسې كارونه وسپاره چې په وس كې يې وي، پدې برخه كې مهمه دنده د دوى د خونې، جامو، كتابونو او نورو شخصي شيانو تنظيمول دي.
۶ ـ په ماشومانو باندې بايد په تدريجي توګه روژه ونيسې لكه لومړى يو څوساعته او بيا يو څو ورځې. كله چې د لومړي ځل لپاره يوه ورځ روژه نيسي نو بايد جائزه ورته وټاكې، بيا چې كله مكمله مياشت روژه نيسي د هغه لپاره بايد جائزه وټاكې ،او كوم كوچنيان چې روژه نه نيسي، د هغوى اساسي خوراكونه روژه ماتى او پيشلمى وګرځوه ، تر څو دعا واوري او د مشرانو سره په خوشحالۍ كې ګډون وكړي.
۷ ـ لوڼو ته ډيراهميت وركړه، بيا په ځانګړې توګه هغو ته چې بلوغ ته رسيدلې دي ، د روژې فقه ور زده كړه.
۸ ـ له خپلو نويو ځوانو بچيانو سره د ريښتينولۍ،ترحم او خواخوږۍ په فضا كې داسې چلند كوه چې له امله يې د باور او احترام فضا رامنځ ته شي .
۹ ـ د قران سره يې مينه زياته كړه، هغوى بايد په ورځنى توګه قران كريم تلاوت كړي، او پدې لاره كې بايد ته د هغوى لپاره قدوه شې او هغوى ستا پيښې وكړي
۰ ـ خپل ماشوم دې په روژه كې په سخا باندې عادت كړه،او د صدقې په اړه ورته ځينې كيسې را نقل كړه.
۱۱ ـ ته او خاوند دې بايد خپل ماشوم د قيام الليل او سهارلمانځه ته له ځان سره كړئ، ديته دې بايد پام وي چې د پنځه ګونو لمنځونو بايد حفاظت وكړي .
۱۲ ـ خپل لوراو ځوى ته دا هم وروښايه چې روژه پرته د ښواخلاقو نه ښه نه وي .
۱۴ ـ په پاى كې د الله تعالى نه كمك وغواړه او دعا كوه چې روژه او قيام الليل دې قبول كړي او دا چې له روژې نه په داسې حالت كې ووځو تر مخكيني حالت نه مو غوره وي.
عابد
28.07.2011
څرنګه چې د زړه نيكي اصلاح او د الله تعالى په لار استقامت د الله تعالى لوري ته په بشپړه رجوع او تسليمۍ پورې تړلى، او د زړه د شيشې درزونه د الله تعالى دربار ته په مخ كولو سره ورتلى او كوشير كېداى شي.
زيات خواړه، زيات څښاك له خلكو سره بېځايه ناسته-پاسته، زيات خوب، زياتې خبرې د زړه په شيشه كې د درزونه او ليكو سبب كيږي، صفايي يې ختموي او د الله تعالى لوري ته يې له تګ نه غورځوي، كمزورى كوي يې، په مخه كې يې خنډونه راولاړوي او له حركت نه يې اچوي، د هم دې مشكل د حل له پاره الله تعالى د خپل حكمت له مخې بندګانو ته د روژې امر وكړ چې د زياتو خوړو او زيات څښاك مشكل ورنه لرې كړي او له زړونو نه هغه شهوتونه وباسي چې پر الهي لار د تګ مانع ګرځي.
د روژې له پاره دومره موده ټاكل شوېده چې د بنده د دنيا او آخرت د ګټې او مصلحت د تضمين له پاره كافي ده، او په هم دې روژه كې يې د اعتكاف حكم كړيدى چې اصلي هدف يې د الله تعالى لور ته د زړه كامله رجوع ده، په اعتكاف سره بنده له مخلوقاتو نه د الله تعالى خو ته پناه وړي، او په زړه كې يې له بندګانو سره د انس او محبت پر ځاى د الله تعالى انس ځاى نيسي چې بيا يې هم دا انس د قبر په تيارو كې په كار راځي.
څرنګه چې د اعتكاف كمال او اهميت په دې كې دى چې په روژه كې تر سره شي، نو د روژې په تر ټولو نه غوره ورځو (درېيمه لسيزه) كې يې د كولو حكم شوى دى، الله تعالى له روژې نه پرته د اعتكاف ذكر نه دى كړى او نه هم رسول الله صلى الله عليه وسلم بې له روژې نه اعتكاف كړى دى.
د خبرو په هكله د رسول الله صلى الله عليه وسلم لارښوونه دا ده چې بنده بايد تل خپله ژبه له هغو خبرو نه بنده او تړلې وساتي چې په آخرت كې ګټه نه لري، او د زيات خوب دوا د شپې لمونځ (قيام اليل) دى، دا لږ وخت ويښتابه او تهجد كول د ډېر اجر او ثواب وړ عمل دى، دا دخوب او ويښتابه تر منځ منځنۍ لاره د زړه او بدن له پاره ډېر ګټوره ده، دا بنده له هيڅ مصلحت څخه نه محروموي، بلكه د ټولو ښيګڼو سبب يې ګرځي.
دلته يوازې د اعتكاف په هكله د رسول الله صلى عليه وسلم لارښوونې رانقلوو:
رسول الله صلى الله عليه وسلم به د ژوند تر پايه د روژې په وروستۍ لسيزه كې اعتكاف كاوه، يو ځل روژه كې اعتكاف ورنه پاتې شوى و چې بيا يې د شوال په مياشت كې د هغې قضايي راوړه، يو ځل يې د رمضان مياشتې په لومړۍ لسيزه كې، بيا په دوهمه لسيزه كې او ورپسې په درېيمه لسيزه كې اعتكاف وكړ.
د قدر شپه يې لټول، او كله چې ورته ثابته شوه چې د قدر شپه په درېېمه لسيزه كې ده، نو بيا يې همېشه د ژوند تر پايه په هم دې درېيمه لسيزه كې اعتكاف كاوه. كله به يې چې اعتكاف كاوه، نو د امر مطابق به يې په جومات كې ورته پرده يا خيمه ووهل شوه، هملته يې له خپل رب سره مناجات كاوه، د اعتكاف اراده به يې چې وكړه، نو د سهار لمونځ به يې چې وكړ خپلې پردې ته به ننوت او په اعتكاف به كيناست.
يو ځل يې امر وكړ چې پرده ورته ووهل شي، د امر تعميل وشو، بيا يې ميرمنو هم د ځانونو له پاره پردې ووهلې، رسول الله صلى عليه وسلم به هر كال لس ورځې اعتكاف كاوه، خو د ژوند په وروستي كال يې شل ورځې اعتكاف وكړ، جبريل عليه السلام به هر كال يو ځل ورته قرآنكريم تكرار كاوه، خو په دې كال ېې دوه ځله ورته تكرار كړ. رسول الله به چې په اعتكاف كيناست، خپلې پردې ته به داخل شو، يوازې د انساني ضرورتونو د پوره كولو له پاره به يې كور ته تشريف ووړ، رسو الله صلى الله عليه وسلم به چې د اعتكاف په ورځو كې د خپل ضرورت درفع كولو له پاره ووت.
نو د لارې په سر به يې د كوم ناروغ پوښتنه هم كوله يو ځل رسو ل الله صلى عليه وسلم د اعتكاف له پاره تركي پرده وهلې وه، پوزي (بوريا) يې په كې غوړولې وه او هم دا د اعتكاف د اهدافو د تحقق لاره وه. ځني جاهلان له اعتكاف نه هم د عيش او عشرت وسيله جوړه كړې، اعتكاف د ملاقاتونو په ځاى بدل كړي، دا ډول اعتكاف له نبوي صلى الله عليه وسلم اعتكاف ن بيل و.
عابد
28.07.2011
رسول الله صلی الله علیه وسلم به په روژه ماتي کې عجله کوله، همدارنګه به یې د ماښام په لمانځه کې هم ډیره عجله کوله، ترڅو وروسته له لمانځه خلک خپل پاتې خوراکي کچه پوره کړي، په دې کې ډیر لوی حکمت پروت دی، ځکه معدې ته کم خواړه داخلول او بیا د یوڅه وخت لپاره خوراک نه کول، د دې لامل ګرځي چې معده را بیداره کړي، او د نورو خوړو هضم کولو ته یې سمبال کړي.
ليكنه: الدکتور حسان شمسي باشا
ژباړه: خلیل الرحمن حنیف*
الله جل جلاله د روژې میاشت د رحمت، مغفرت او له اور نه د خلاصون میاشت ګرځولې، همدا شان یې د لمانځه، روژې، تهجد، قرآني تلاوت او نورو عبادتونو لپاره تر نورو میاشتو ډیره غوره کړې، پردې برسیره په دې سپیڅلې میاشت کې مسلمان هڅه کوي ترڅو په نبوي آدابو ځان روږدی کړي، هڅه کوي ترڅو خوراک څښاک ناسته ولاړه یې ټول د بشریت د لارښود د لارښوونو سره سم برابر وي، ترڅو له یوې خوا یې جسم له رنګارنګ مرضونو ساتلی وي، او له بلې خوا په دې کار سره د خدای جل جلاله لوی اجر او ثواب ترلاسه کړي.
۱- په روژه ماتي کې بېړه وکړه
نبي کریم صلی الله علیه وسلم د روژه ماتي په مخکیوالي سره خپلو امتیانو ته وصیت کړی او ویلي یې دي:
(ترهغې به خلک په خیر کې وي ترڅو چې په روژه ماتي کې عجله کوي) متفق علیه
بل دا چې د دې کره کړنې ترشا غوره صحي او نفسي ګټې پرتې دي، ځکه روژه تۍ دیته ډیره اړتیا لري ترڅو د خپلې لوږې او تندې شعور پر ځای کړي، همدا رنګه په روژه ماتي او افطار کې وروسته والی د وجود د وینې شکر را ټیټوي، چې په ټولیزه توګه وجود ورسره سستیا پیدا کوي او په ترڅ کې یې انساني نفس تعذیبیږي، چې سپیڅلی شریعت دا نه خوښوي.
۲- په خرما سره روژه ماته کړه
رسول الله صلی الله علیه وسلم وايي: ( کله چې څوک ستاسې روژه ماتوي، نو په خرما یې دې ماته کړي، ځکه په خرما کې برکت دی، که چیرې خرما پیدا نشي نو بیا دې په اوبو سره روژه ماته کړي، ځکه اوبه پاکې دي) حدیث ابو داود او ترمذي روایت کړی.
رسول الله صلی الله علیه وسلم یاد شوي دوه خوراکه د روژې د ماتولو لپاره غوره کړي، او دا په دې معنا نه چې د همغه وخت په دښتیز چاپیریال کې ډیر پیدا کیدل، بلکې دا ځکه چې ګټې یې د روژه تي لپاره د پام وړ دي.
روژه تۍ تر ډیره داسې خوږو موادو ته اړتیا لري چې نه یوازې په چټکۍ سره هضم کیږي، بلکې دا چې لوږه او تنده هم په چټکۍ سره پرې را ټیټه شي، او دا رنګه مواد یوازې په هغو خوړو کې ترسترګو کیږي چې خواږه ولري، یاده دې وي چې تر ډیرې څیړنې وروسته به بیا هم د نبي کریم صلی الله علیه وسلم تر سنتو غوره لاره ونه مومې، کله چې په خرما او او بو سره د روژه ماتې او افطار توصیه کوي( په دې اړه د خرما اعجاز مضمون د لا زیاتو معلوماتو لپاره وګورئ)
۳- په دوو مرحلو روژه ماته کړئ
رسول الله صلی الله علیه وسلم به په روژه ماتي کې عجله کوله، همدارنګه به یې د ماښام په لمانځه کې هم ډیره عجله کوله، ترڅو وروسته له لمانځه خلک خپل پاتې خوراکي کچه پوره کړي، په دې کې ډیر لوی حکمت پروت دی، ځکه معدې ته کم خواړه داخلول او بیا د یوڅه وخت لپاره خوراک نه کول، د دې لامل ګرځي چې معده را بیداره کړي، او د نورو خوړو هضم کولو ته یې سمبال کړي.
۴- له ډیر خوراک څخه ځان وساتئ
رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمايي: ( ما ملأ ابن آدم وعاء شرا من بطنه، بحسب ابن آدم لقیمات یقمن صلبه، فان کان لا محالة فاعلا، فثلث لطعامه، وثلث لشرابه، وثلث لنفسه) رواه ترمذي
(ابن آدم له خپلې ګیډې پرته بل داسې ضرر لرونکی لوښۍ نه دی ډک کړی، ابن آدم ته څو ګولې چې ورځ یې پرې تیره شي بسنه کوي، که چیرې یې ډیر خوراک کولو نو بیا دې د ګیډې دریمه خوراک ته، دریمه څښاک ته او دریمه د ځان لپاره پریږدي)
معنا دا چې خپله ګیډه دې دری برخې کړي، یوه برخه د خوراک، یوه برخه د څښاک او بله دې هم همداسې خالي پريږدي، ګیډه دې نه پړسوي، ځکه ډیر خوراک معده ډکوي، هاضمه سختوي، چې انسان په داسې حالت کې د عضلو تر لاندې د درد، سستیا او تنګۍ احساس کوي، د ګیډې ګاز زیاتیږي، انساني حرکت ورو کیږي، ځکه د وینې ډیره برخه د هاضمې جهاز ته راګرځي، ترڅو دا ډیر خوراک هضم کړي، او لږ برخه وینه نور وجود ته پاتې کیږي چې بسنه نه کوي، په ترڅ کې یې سستیا، ټنبلي او رنګارنګ مرضونه پیدا کیږي، چې ډیر مهم یې دا چې مغزوته وینه کمه رسیږي، کوم چې په اوږده موده کې دا کار ناوړه ستونزه را برسیره کوي.
۵- وروسته له روژه ماتي خوب مه کوه
د خوراک ډیروالی لکه څرنګه چې مخکې مو یاده کړه سستي او ټنبلي را پیدا کوي، چې روژه تۍ دې ته هڅوي تر څو اوږد وغځیږي او ورسته له افطاره سم دواره ویده شي، همداسې ورځنې د ماخستن فرض او تراویح لمونځ پاتې کیږي.
۶- په روژه كې او پرته له روژې، له نشه يې توكو څخه ځان وساته
نشه يې توكي ( پوډر، چرس، نصوار او سګریت) یو لوی کړاو او مصیبت دی چې په روږدي کس تیریږي، ډیری علماوو دا رنګه بد مرغه کارونه ترسره کول حرام او ناروا ګڼلي، ځکه نه یوازې ضرر یې عملي کس ته رسیږي بلکې د عملي کس کورنۍ، نورو نیږدې کسان هم د دغه کرغیړن عمل له اغیزو متاثره کیږي او نبي کریم صلی الله علیه وسلم وايي ( لا ضرر ولا ضرار فی الاسلام) رواه احمد
( د ضرر منل او نورو ته رسول دواړه په اسلام کې نشته) حدیث احمد روایت کړی.
بل دا چې په روژه کې د اعتياد د پریښودلو لپاره ډیرې آسانتیاوې دي، عملي کسان کولی شي، خپل اعتياد د روژې په مټ پریږدي.
۷- پشنمۍ وکړئ، ځکه په پشنمي کې برکت دی
د رسول الله صلی الله علیه وسلم څخه په یوه مشهور حدیث کې روایت شوی چې ویلي یې دي: ( تسحروا فان في السحور برکة) متفق علیه ( پشنمۍ وکړئ ځکه په پشنمي کې برکت دی) حدیث بخاري او مسلم روایت کړی.
پرته له شکه د پشنمي ډوډۍ اګر که کمه هم وي، ډیره ګټه وره ده چې په ترڅ کې یې سر خوږۍ او ډیره ستړیا د ورځې په اوږدو کې کمیږي، همدارنګه د ډیرې تندې مخنیوی هم کوي، رسول الله صلی الله علیه وسلم د پشنمي په وروسته والي توصیه کړې، (ما تزال امتي بخیر ما عجلوا الافطار و اخروا السحور) دا امت به ترهغې په خیر وې ترڅو چې په روژه ماتي کې عجله کوي او په پشنمي کې وروسته والی.حدیث بخاري او مسلم روایت کړی.
په حدیث شریف کې راغلي چې وايي: (بلال په شپه کې آذان کوي، نو تاسې تر هغې خورۍ او څښۍ تر څو چې ام مکتوم آذان وکړي) بخاري او مسلم.
یاده دې وي چې د پشنمي له خوا د نرمو خوړو توصیه شوې تر څو به آسانۍ سره هضم شي، لکه شیدې، شات، وچه ډوډۍ او میوه…
۸- په روژه کې تل مسواک استعمالوه
بخاري په خپل صحیح کې له عامر بن ربیعة څخه روایت کړی چې ویلي یې دي ( ومې لیده چې نبي کریم صلی الله علیه وسلم په روژه کې دومره مسواک وهلو چې نه شمیرل کیده) یعنې د زیات استعمال له وجې یې ګڼل ناشوني وو.
مسواک د اوری او غاښو د ساتلو لپاره ډیر ګټور دی، ګورو چې ننني علم هم همدا خبره ثبوت ته رسولې چې په مسواک کې ۸ داسې کمیاوي مواد شته چې د غاښونو په سپین ساتلو او د اورۍ په تقویه کولو کې ګټور دي، همدارنګه د میکروبونو په ورکولو او د بد بویي په ختمولو کې مهم رول لري.
۹- د تراویح د لمانځه پابندي کوه
په لمانځه کې په روحي پلو برسیره صحي لوری هم د پام وړ دی، ځکه لمونځ منظمې کړنې دي چې په آسانۍ سره ترسره کیږي، په ځانګړې توګه رکوع او سجده، ځکه چې په ترڅ کې یې د لمونځ کوونکي په معده او کلمو ځانګړی فشار راځي او په حرکاتو کې یې سمون تر سترګو کیږي، او د هضم پروسه په چټکۍ سره پرمخ ځي، چې تر لمانځه وروسته بیا مسلم په آرامۍ سره ویده کیږي، او د هضم له سختۍ نجات مومي.
په روژه کې د روژه تي اودس او لمونځ زړه ته ځانګړی اطمینان وربښي، روح یې آرامي پرې حاصلوي، د اعصابو سکون پرې رامنځته کیږي.
رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمايي: (د روژه تي لپاره دوه خوشحالۍ دي، یوه خوشحالي هغه وخت چې روژه ماته کړي، او بله هغه خوشحالي چې د خپل رب سره مخ کیږي) حدیث ترمذي روایت کړی.
۱۰- خپل کار په خوشحالۍ او وړتیا سره پر مخ بیایه
ځینې خلک د روژې په ورځو کې د سستیا او ټنبلۍ وایي او دلیل هم د روژې نیونه یادوي، خو حقیقت دادی چې په روژه کې یو انسان په ډیر کم زغم سره کولی شي هم خپل رب خوشحاله کړي او هم خپل ورسپارل شوی کار په خوښۍ او وړتیا سره ترسره کړي.
زموږ ادبي تاریخ د یوه آهنګر کیسه یادوي چې د سختو ګرمو اوږدو ورځو روژه یې نیوله وه، او ورسره یې د آهنګرۍ درورند کار مخ ته بیولو، په داسې حال کې چې په خولو کې لوند وو یو چا ترې وپوښتل: آيا په د دغو سختو اوږدو ورځو روژې سره کار کول امکان لري.
آهنګر په ځواب کې ورته وویل: هغه څوک چې د پوښتونکي قدر پیژني، دغه سختي پرې آسانه تیریږي.
۱۱- له خدای نه د ښه صحت غوښتنه کوه
ښه صحت هغه قیمتي تاج دی چې د صحتمندو په سر یې مریضان ګوري، سره د دې چې په روژه کې له لوږې تندې، سرخوږي په تکلیفیږۍ خو د دغه تکلیف اجر او ثواب د لوی خدای جل جلاله په وړاندې ډیر لوی دی، او یاد لره اې وروره چې ډیری خلک د رمضان د میاشتې په آرمان دي، وینې چې دا سپیڅلې میاشت پرې تیریږي خو دوی نشي کولی چې د مرض یا کمزورۍ له امله دا لوی عبادت وکړی شي.
عابد
06.08.2011
اووه روژے مسافرےشوے له خیره
