نړيوال ښکيلاک او د لرو بر افغان دازادۍ غورځنګ

مستعاريت

salvadordali
07.05.2008

مستعاريت

په افغاني ژورناليزم کې مستعاريت يو مهم اصل دی او اوږد تاريخ لري . ډير لږ ليکوالان په خپل اصلي نوم ليکنې کوي ، ځنې سندرغاړي هم په مستعار نامه سندرې وايي ، سياسي مبصرين هم خپلې سياسي تبصرې په مستعار نامه خپروي او احمد او محمد خو پرېږده چې زمونږه ځنې ډاکټران او اکاډيميسينان هم د مستعار نامه تر شاه پټ دي .

د دې معنا دا ده چې په افغانستان کې اصلاً د بيان ازادي نشته او څوګ ازاد ژورناليزم نپېژني او يا يې زغملی نشي ، ځکه خو ډيرۍ خلګ په مستعار نومونو ليکنې کوي او د دې غيرت نلري چې خپل اصلي نوم لاندې خپل اندوواندونه څرګند کړي .
البته علت به يې شايد دا وي چې د اندوونو تعقيب په افغانستان کې په پراخه پيمانه مروج دی او د افغانستان په هر دولت او سيستم کې د اندوونو د تفتيشولو محکمه موجوده وه .
او دا بيا په خپله د دې معنا ورکوي چې مونږه د تاريخ په سير کې دومره شاته پاتې يو چې د خپلو هيوادوالو مخالف اندګورونه نشو زغملی او د هغوۍ په سانسور او تعقيب کې د هر پردي مرستې ته مو لاس اوږد وی .

زما په اند خو مستعاريت درې ريښې لري :

يو دا چې سړی په يو مشخص اندګور اعتقاد لري خو غيرت يې نلري چې په خپل نوم يې وليکي او يا ترېنه دفاع وکړي . د دې علت به دا وي چې نوموړي خلګ په داسې يوه ټولنه کې ژوند کوي چې د بيان ازادي نپېژني او يا مخالف دي .

دوهم دا چې کيدای شي يو سړی په خپل او يا د خپلې کورنۍ په نوم وشرمېږي ځکه خو خپل ځان د مستعار نامه لاندې پټوي . د دې علت به دا وي چې د نوموړلو خلګو نوم او تخلص په ټولنه کې د منلو وړ نه وي .

درېم دا چې ليکوالان د خپل د ځان د شهرت د پاره مستعار نومونه ټاکي ، ځکه چې هر هغه شی چې پټ وي ، منع وي او يا دا چې يوه معما وي ، ډير د پارم وړ ګرځي .

د مستعاريت اندازه په ژورناليزم کې په يو هيواد کې د بيان د ازادۍ حالت څرګنده وي ، همداسې په ژورناليزم کې د مستعاريت اندازه د حاکم سيستم استبداديت په ټولنه کې ښکاره کوي .

دا ډير د شرم ځای دی چې پښتانه د پښتون په ټاټوبي کې په مستعار نامه ځان څرګندوي او يا ښکاره کوي . په افغانستان کې د بيان ازادۍ دومره اوږد تاريخ نلري او سانسور ، تعقيب او مستعاريت د افغانستان د هر دولت او سيستم په ژورناليزم کې وجود درلود چې په کمونيستي او اسلامي دولتونو کې خپل اوج ته ورسېدل .
نن چې دولت د بيان ازادۍ د خپل شپږ کلن عمر يواځنۍ لاس ته راوړنه ګني ، خو بيا هم سانسور ، تعقيب او مستعاريت په ژورناليزم کې په پراخه پيمانه تر سترګو کېږي .

د دې د پاره چې هر څوګ په خپل نوم ليکلی وشي ، اړين ده چې مونږه مخالفو انګورونو ته د احترام په سترګه وګورو او اجازه ورنګړو چې د افغانستان ژورناليزم د اندوونو د تفتيشولو د محکمې يا د شوراء علما افغانستان له خوا ، سانسور ، تعقيب او يا وځپل شي .

په درناوۍ او درنښت

ډاکتر وطنمل
07.05.2008

[color=yellow:8a899cfe7a]ښاغلی سلوادور ډالی !
تاسې کولی شئ ، که مینه لرئ، په خپل اصلی نامه بیرته لیکنې پیل کړئ، په دې شرط چې د مخه دلته خپل هوډ اعلام کړئ چې د ټول افغان د فورمونو دغړیتوب له بنسټیزو شرطونو څخه به دا شرط پرځای کوئ چې د اسلام په ضد به نه په مستقیم او نه په غیر مستقیم ډول لیکنه کوئ . مونږ یواځې د نوموړو دریګونو شرطونو پر بنسټ
او قلمي عفت په ساتلو سره د اند او بیان آزادي خوندي کولای شو.[/color:8a899cfe7a]