دیـــــوشمیر کرنیزواصطلاحاتــــــوپښتــــــــــوتـــــعریـــفونـــــه

دلوی اوبښونکی خدای په نامه

دیـــــوشمیر کرنیزواصطلاحاتــــــوپښتــــــــــوتـــــعریـــفونـــــه

ســــریزه:

 لاندنی یو شمیر کرنیز اصطلا حات چی په خاورې پوهنه،سبوروزنه او جنبیک پوری اړوند دی اونموړی اصطلا حات د کابل پوهنتون د یاد شوو کتابو نوڅخه اخیستل شوی دی او په راتلوونکی کی به انشاء الله زه کوښښ وکړ چی نور ګټور اصطلاحات راټول اوستاسو حضورته وړاندې کړم.

                                           ( په درناوی)

سمیع الله (سرفرازی) دکابل پوهنتون دکرنې دپوهنځۍ دڅلورم کال محصل.

 تـــــعریـــفونـــــه:

       ·        : Abscisic acid (ABA) دودې یو مخنیونکی نباتی هارمون ته وایی.

·        : Acid soil     تیزابی خاوری. هغه خاوری چی پی اچ یی تر 7.0یا 6.6 کم وی او په هغو کی د هایدروجن او المونیم دایونو اندازه دهایدرواکساید په اندازه زیاته وی دتیزابی خاوری په نوم یادیږی.

·        Adhesion   دغیرمشابه زراتو او مالیکو لونو ترمنځ دجذب قوی ته ویل کیږی.

·        Aggregate               دخاوری هغه دوهمی جوړښت دی چی دخاوری دلومړنیو زراتو په وسیله تعویض کیږی.

·         Alfalfaرشقه

·        Alkali soils                الکلی خاوری.هغه قلوی خاوری چی پی اچی یی 8.5 یا ترهغه زیات وی تعویضی سودیم یی دټولو تعویضی کتایونو په سلو کی تر۱۵ برخی لوړوی.

·         Alkaline soils هغه خاوری چی پی اچی یی تر 7.0یا 7.3 لوړ وی.

·        Alkalization            په خاورو کی دتعویضی سودیم دزیاتیدو عملیه ته ویل کیږی.

·        Allele               دجوړه یی جینو څخه عبارت دی چی په عین لوکس په متجانس کروموزومو کی موقیعت ولری.

·         Almondبادام

·        Alternation of generation   هغه مرحله چی په هغه کی سپوروفایت په ګمیټو فایت اوګمیټوفایت په سپوروفایت بدلیږی.

·        Ammonification              : هغه بیو کیمیاوی عملیه چی دهغی په واسطه دعضوی موادو نایتروجن په امونیم باندی اوړی اودنایتروجن منرلایزشن هم ورته ویل کیږی.

·        Ammonium

·          Fixation دامونیم نصبیدل.دخاوری دعضوی اوغیرعضوی موادو په واسطه دامونیم داسی جزبیدل چی دابو او تعویض په عادی طریقو نشی بیځایه کیدای.

·        Amphoteric           هغو مرکباتو یا موادو ته ویل کیږی چی تر ځینو شرایطو لاندی دقلوی په ډول اوځینو شرایطولاندی دتیزابو په ډول عمل کوی.

·        Andromonoecious       هغه بوټی چی نارینه اوهم دواړه جنسه لرونکی (bisexual) ګلان ولری.

·        Anion exchange capacity    : دخاوری دانایونو تعویضی توان.دخاوری دټولو انایونو تعویضی اندازه چی یوه ټاکلی اندازه خاوره یی جذبولای شی او په ۱۰۰ ګرامه خاوره کی په ملی معادل سره اندازه کیږی.

·        Anther           دنارینه الی سرته ویل کیږی.

·        Anthesis     دګل دخلاصیدو اوګرده افشانی مرحله.

·        Anticodon                جنتیکی رمز دی چی دکوډان په ضد باندی جوړیږی.

·        Apical

·        Dominance            دڅوکی غلبی ته ویل کیږی.

·        Apomixes دیونبات تکثیر یا تشکیل بدون دالقاح دعملیه څخه.

·        Apple              مڼی

·        Apricot         زردالو

·        Artificial

·        Manure         : مصنوعی سره .یا کمپوست چی دعضوی پاتی شونو او یا عضوی پاتی شونو او خاورو دیوه مخلوط څخه عبارت دی چی په یوه ټاکلی اندازه ځای کی ذخیره کیږی اوتر تجزیه وروسته دسر په ډول استعمالیږی.

·        Asexual

·        Reproduction      تکثیر غیر زوجی.

·        Asparagus               مارچوبه

·        Autosome                دکروموزومونو یوه مجموعه چی په عین جنسیت کی دخالت ونلری.

·        Available

·        Nutrients   : دنباتاتو داستفادی وړ عناصر.

·         Available water دنباتاتو داستفادی وړ اوبه

·        Banana         کیلی

·        Band                دلیکی په ډول دسری اچول په دی نوم یادیږی.

·        Barley            وربشی

·        Base saturation percentage           دقویاتو دمشبوعیت فیصدی.دخاوری دتعویضی کتایونوهغه برخه چی دقلوی کتایونو په وسیله نیول شوی وی اوکله چی قلوی کتایونونه دخاوری دکتایونو پر تعویضی توان تقسیم او په ۱۰۰ کی ضرب شی دقلویاتو دمشبوعیت فیصدی لاس ته راځی.

·        bean لوبیا

·        Bedrock      تر خاوری یاregolith لاندی جامدی ډبری اوکاڼی دی چی ورڅخه پرهغو باندپرتی خاوری مینځ ته راځی.

·        Beet crop   هغه سابه چی نیلی (ریښی) یی خوړل کیږی.

·        Belting          په بوټو کی دسړی هوا یا کیمیاوی موادو په واسطه بی وخته دګلانو جوړښت.

·        Berry               غوښینه میوه چی دمیوو یو ګروپ دی.

·        Black paper            تورمرچ

·        Black salsify           ځیره

·        Blanching دلمر دوړانګو څخه دلری ساتلوپه واسطه سپینوالی.

·        Bloom            دځینو بوټودپاسه سپین ګرد ته ویل کیږی.

·        Blossom

·        end rot          دڅوکی خوساکیدنه (یوډول فزیالوژیکی ناروغی ده)

·         Blotchy ripening دمیوو غیر مساوی پخوالی ته وایی.            

·        Bract               پاڼمله پاڼه.

·         Buffer compounds بفر مرکبونه.هغه مرکبونه چی د خاوری دپی اچ دتغیر په مقابل کی مقاومت کوی.               

·        Bulb  ګنډه(لکه دپیازو یا اوږی ګنډه)

·        Bulb crops                ګنډی ته ورته تولیدوونکی سابه.

·        Bulbils           کوچینۍ ګنډی یا غوټی.

·        Bulk density          دخاوری حجمی کثافت.

·        Bumble bee            بورا(یوډول حشره چی دګردی په انتقال کی مرسته کوی)

·        Cabbage     کرم

·        Calcareous soils               آهکی یاکلکیریس خاوری.هغه خاوری چی نسبتا زیات ازاد کلسیم کاربونیت یا کلسیم مګنشیم کاربونیټونه لری اود ۰.۱ نارمله هایدرو کلوریک اسید سره په څرګند ډول تعامل کوی.

·        Calyx               ګلمله په ڼه یا هغه پاڼه چی په ګلپاڼوپوری نښتی وی.

·        Capillarity دخاوری په کوچنیو سوریو کی داوبو پورته کیدوته ویل کیږی.

·        Capillary water  دخاوری په کچنیو یا کپیلری سوریو کی ساتل شوی اوبه چی زیاتره تر ۶۰ سانتی مترو په زیات تنشن دخاوری په وسیله نیول شوی وی.

·        Carbon-nitrogen

·        Ratio                دکاربن اونایتروجن نسبت.

·        Carrot            ګازری

·        Cation exchange             دکتایونو تعویض.

·        Cation exchange capacity  دکتایونو تعویضی توان یا ظرفیت.

·         Cedar             لمنځ (نښتر)

·        Cell theory               دنموړی تیوری پر بنا ټول ژوندی موجودات دحجری څخه جوړشوی دی.

·        Centromer              دکروموومو هغه برخه چی په هغه پوری سپیندل وصل کیږی.

·        Chelate        یوډول کیمیاوی مرکب چی یو فزی عنصر ددیروکیمیاوی بانډونو په وسیله دیوه عضوی مالیکولسره یوځای شوی وی.

·        Chick pea   نخود

·        Chloro-IPC              دګنډو یاغوټو دپاسه دتیغ وهلو مخنیونکی کیمیاوی ماده.

·        Chromatin               ‍