معر فی زعفران يا طلاسرخ
مقدمه: زعفران بهترين نبا تات کم آب بوده . وبه آب کم ضرورت داشته و در منا طق کم آب و خشک توافق دارد. ازين لهاظ است که زعفران نبا تات باارزش و قيمتی بوده. که ازآن درصنعت داروسازی ودرمصارف غذايی استفا ده به عمل ميا يد .خوش بختانه اکثر منا طق زراعتی کم آب ولايت هرات برای کشت زعفران مساعد بوده.وکشت کار اين نبات در اقتصاد وزندگی دهاقين تاثير ارزنده را خواهد داشت . ومتوان اززمين کم با در نظر داشت زحمت کشی کمتر حا صل با ارزش اقتصا دی را بد ست آ ورد. و همچنين با ا ستفا ده از ارزش ها ی فنی و مسلکی دررا بطه به کشت وکار آن متوان محصو لا ت زعفران را از نگاه کيفيت و کميت با لا برود .
مرا حل کشت زعفران:
1. تهيه زمين: درتهيه زمين برای کشت زعفران شرايط ذيل در نظر گرفته می شود.
• زمین مرطوب انتخاب نگردد وسطح آب منطقه پا يين با شد .
• خاک زميين دو رگ با شد.
• زمين زير سا يه درختان قرارنداشته با شد.
• زمين بايد دارايی منا بع آبی بوده. يعنی حقابه داشته ويا اينکه آب زير زمينی استفاده کرده بتواند.
• زمين دارای ترکيب ريگ وسنگ ريزه نبا شد.
• زمين شا لی کار با يد انتخا ب نگردد.
• زمين با يد مواد عضوی دا شته با شد.
• غلظت ( PH) خاک با يد7-8 با شد.
2. آما ده سا ختن زمين برای کشت:
• زمين آبيا ری گردد.
• زمين در صورتيکه آماده شديار( شخم شدن ) سه مرتبه (سه رگ) ودر صورتيکه خاک نرم وملايم با شد دومرتبه(دورگ) شديار گردد.
• درصورت موجوديت کلوخ درزمين با يد کلوخ های آن ميده گردد.
• بعد اً زمين مذکور ما له گردد.
• مقدار ( 8 ) تن پارو سوخته ( پوسيده ) یا به تعداد يکصد مرکب پارو حيوانی در فی جريب زمين علاوه گردد.
• مقدار چهل کيلو گرام کود سيا ( DAP ) نيز درفی جريب زمين مذکور استعما ل گردد.
• زمين با يد کاملاٌ مسطح گر دد.
• زمين با يد به شکل پلا تها ی ( 10*5 ) ديزاين گردد.
3 . وقت منا سب کشت غوزه زعفران :
• درصورت که هوا گرم نبا شد متوان از تا ريخ پا نزدهم برج اسد به کشت اقدا م نمود.
• در صورت که هوا گرم با شد با يد کشت را از تا ريخ اول الی دهم سنبله شروع نمود.
4 . وقت بيرون کشيدن زعفران از زمين :
• با در نظر داشت دوره استرا حت غوزه با يد انرا از خاک بيرون آ ورد.چونکه غوزه يک دوره استرا حت ازاوايل جوزا الی آخر اسد سپری می نما يد .
• ازما ه جوزا به بعد يعنی به شمول برج جوزا
• در برج اسد از بيرون آ وردن غوزه ها از زمين بسيا ر احتياط گردد. به نسبت اينکه در اين موقع هوايی زمين بسيار گرم و خطر آن ميرود که رطوبت پياز موقع جا بجا کر دن از بين رفته وبه آن صدمه وارد شود.
5 . آنتخا ب غوزه زعفران :
• غوزه با يد دروشت بوده ووزن آن از 5 الی 8 گرام کمتر نبا شد.
• غوزه با يد سالم با شد.
• خراشيد گی و زخم درغوزه وجود نداشته با شد.
• غوزه از هر گونه امراض عا ری با شد.
6 . انتقا ل غوزه زعفران:
• غوزه در دا خل کارتن سوراخ دار و يا بوجی سوراخ دار انتقال گردد.
• از مقدار ( 25 ) کيلو گرام غوزه زيادتردر يک بوجی انتقا ل نگردد.
• بوجی ها با يد با لای همد يگر قرار نگيرد.
• زمان انتقا ل با يد متوجه شد که مستقيماٌ شعاع آبتا ب با لايی غوزه ها قرار نگيرد.
• درصورت موجوديت گرمی هوا انتقال غوزه ها از يک الی دو روز را در بر نگيرد.
• انتقال غوزه ها با يد از طرف شب نسبت موجوديت سردی هوا انتقال گردد.
• در جريان انتقال از غوزه ها مراقبت گردد. تا گرم نشود به خا طر اينکه اگر غوزه ها گرم شود فا سد می شود.
• هر گا ه گرمی به غوزه ها ميرسد با يد غوزه ها سر زير شود.
7 . تخمريز غوزه زعفران :
• در صورتيکه غوزه ها کلان و متجا نس با شد در فی جريب مقدار ( 400 ) کيلو گرام کشت گردد.
• در صورتيکه غوزه ها ريزه ، متو سط وغير متجا نس با شد در فی جريب مقدار ( 500 ) کيلو گرام کشت گردد.
8 . طروق کشت غوزه زعفران :
• در چقو رک که تو سط بيل حفر می شود در يک قطار منظم به شکل صا بونی کشت می شود.
• به شکل رديفی به عمق معين جوی زده شده وبه فا صله های معين غوزه نيز به شکل صا بونی کشت می شود.
• فاصله بين دو قطار با يد( 25 الی 30 ) سانتی متر با شد.
• فاصله بين دو غوزه نبات بايد (12- 15 ) سانتي متر با شد.
• عمق کشت غوزه با يد( 15 – 20 ) سا نتي متر با شد.
• درموقع کشت بهتراست پولک يا لا يه خشک کف غوزه به همراه مقدار از پوسته ازاد روی پياز جدا شوند . تا جذب آب به وسيله پياز آسانتر وجوانه زدن آن سريعتر انجام شود.
• پياز قبل از کشت با يد به سموم قارچ کش از قبيل سرازان ، تري تيزان ، گرامينون ، يا ويتا واکس به تنا سب (300 – 500 ) گرام در يک صد کيلو غوزه عليه بيماری هاي قارچي ضد عفونی ( تداوي بذری ) شود.
9 . آبيا ري:
• آبيا ري سال اول با يد ( 15 ) برج ميزان صورت گيرد.
• آبيا ري سال دوم ( 25 ) برج ميزان صورت گيرد.
• درصورتيکه غوزه ها تيغ زدن ((Germination نداشت با يد بعد از مدت 12- 15 يوم آبيا ري اول آبيا ري دوم اقدام نمود.
• هر گاه آبيا ري اول به زمان منا سب ومعين اجرا گردد غوزه اول توليد گل نموده وبعدٌ توليد برگ می نما يد . و اگر آبيا ري به زمان منا سب و معين اجرا نگردد غوزه اول تو ليد برگ نموده و بعدٌ توليد گل مي نما يد .
• آبيا ري سوم در عدم موجوديت با ران با يد بعد از ختم گل دهي انجام شود.
10 . استعما ل کود :
• پارو حيواني بعد از آما ده سا ختن زمين قبل از کشت به مقدار ( 8 ) تن درفي جريب .
• کود کيميا وي سيا (( DAP همزمان با کشت غوزه به مقدار 40 کيلو گرام درفي جريب .
• کود سفيد ( ( Urea مر تبه اول به مقدار 20 کيلو گرام در في جريب در زمان آ بيا ري اول.
• کود سفيد ( ( Urea به مر تبه دوم نيز به مقدار 20 کيلو گرام در في جريب بعد از ختم گل دهي در زمان آبيا ري دوم يا سوم .
• سا لانه با يد پارو حيواني و کود به تنا سب ا ستعمال فوق يعني پا رو حيواني قبل و کود يوريا بعد از آبيا ري داده شود.
11 . سله شکني :
• بعد از آبيا ري اول موقع که زمين گاو رو شود سطح زمين مزرعه ( پلات زعفران ) با يد سله شکني شود . طوريکه غوزه هاي کشت شده آسيب نبيند . و براي سله شکني متوان از چک آهني و کلتيواتور استفا ده نموده.
• سله شکني با عث مي شود که کود حيواني با خاک مخلوط گردد.
• گلها ي زعفران به آساني بيرون شده متواند.
• با عث حفظ رطوبت در خاک ميگردد.
• در رشد زعفران کمک مي نما يد .
12. خشا وه : عبا رت از درو نمودن و ازبين بردن گياه هرزه در قطعات زعفران ميبا شد . که آنها رقا بت با نبا تات زعفران را از نظر آب ، مواد غذايي و نور خورشيد دا شته که با عث کا هش در محصو لا دهي نبا ت زعفران ميگردد.
• با عث تو ليد بعضي بيما ري ها در نبا ت زعفران در ا ثر مو جوديت گيا ها ن هر زه ميبا شد.
• در زمان بر داشت محصول زعفران مزا حمت ا يجار مي نما يد .
13 . گل دهي زعفران :
• دوره گل دهي در حدود 15- 20 روز ميبا شد .
• تعداد گلها در روز هاي اول و آ خر کمتر ميبا شد . ودر روز هاي وسطي زيا د تر ا ست.
• گل دهي وابسته به دروشتي و ريز بو دن غوزه ميبا شد .
• از هر جوانه به تعداد 1-4 گل تو ليد ميگردد.
14 . زمان و طروق چيدن گل زعفران :
• دست ها ي کسي که گل مي چيند با يد پا ک وبه صا بو ن شسته شود .
• گل زعفران صبح وقت قبل ازاينکه شعاع آبتا ب در سطح مزرعه زعفران بتا بد با يد چيده شود.
• گل زعفران را در ظروف پاک و تميز جمع آورِي نموده با يد از گرد و خاک نيز جلو گيري گردد.
• از انبا ر نمودن گل با لاي همديگر جلو گيري گردد.
• گلهاي جمع آوري شده از شيروع تا ختم جدا سا زي با يد از 10 سا عت تجا وز نکند.
15 . جدا کردن تا ر زعفران از گل :
• پوشش گل از سه کا سبرگ و سه گل برگ همزمان نبضش تشکيل شده بطوريکه تشخيص کا سبرگها از گلبر گها مشکل است .
• در حصه وسطي گل سه کلاله ( تار ما نند ) به رنگ قر ميز در حدود ( 2-3 ) سا نتي متر نما يا ن است که تا ر زعفران نا ميده مي شود.
• گل زعفران را به دست راست گرفته به کمک دست چپ سر تار زعفران را از داخل گل جدا نموده . وبين دو انگشت ( شهادت وما بين ) قرار داده و به همين تر تيب پروسه را ادامه داده.
• تار هاي مطلوب را با لاي یک پارچه پاک هموارنموده بعد ازاينکه ( 75% ) رطوبت آن خشک گرديده دسته بندي نموده ودر حدود ( 50-60 ) دانه تار به نخ بسته بندي مي نما ئيم .
16 . خشک نمودن زعفران: هر قدر مدت زمان خشک شدن کمتر با شد به همان اندازه کيفيت زعفران از نگاه عطر، رنگ و طعم بهتر حفظ مي شود . به سه طريق زيل متوان تا ر زعفران را خشک نمود.
• توسط دستگا هاي عصري خشک کننده زعفران که تقريبا در حدود يک سا عت را در بر مگيرد.
• در مجاورت هوايي آزاد.
• سنگهاي اعيار شده که تو سط حرارت ويا آ تش داغ ميگردد، زعفران ها را با لای آن بطور هموار قرار داده به اسرع وقت زعفران مذ کور خشک ميگردد
نوت : هر قد ريکه زعفران زود تر خشک گردد وحفظ لصحه و مراقبت جدي در مراحل آن در نظر گرفته شود به همان تر تيب زعفران خشک به دست آ مده مر غوب با طعم و با ارزش ميبا شد .
17 .چرايي زعفران : همان طوريکه ميدانيم برگها کا رخانه موار غذايي گياه اند . و اين مواد پس از سا خته شدن جهت مصرف غذايي متو جه پيا ز و ريشه نبا ت مي شود . بناٌ اگر برگ زعفران درو و يا چرا نيده شوند زعفران صدمه زيا د را مي بيند . ازين رو تنها موقع متوان برگها را جمع آ وري نمود که کا ملاٌ برگها زرد شده با شد با لا کشيدن زود تر از موعد برگ موجب آ سيب رسا ندن به پياز های زعفران ميگردد . همچنان مواد غذايي در برگها در مو قع ختم فصل نمويي به پيا ز زعفران مي رود . ودر همين مو قع پياز ها ي زعفران دروشت وبزرگ مي شوند .
18 . تکثير زعفران : تکثير زعفران از طريق پياز چه ( (Tuber جديد که از پياز ما در تو ليد مي شود صورت ميگيرد . زعفران تهيه و برداشت غده هاي جديد اقدام نمود.
19 . آب و هوا منا سب براي توافق زعفران:
• زعفران است نيمه گرمسير ودر نقا طيکه زمستا نهاي ملايم و تا بستا نهاي گرم و خشک با شد توافق دارد.
• مقاومت زعفران در مقا بل سرما زياد است لکن دوران رشد آن مصا دف به خزان و زمستان در اوايل بهار است طبعاٌ درين ايام هوائی منا سب و معتدل نياز دارد.
• در ايام تا بستان که دوره استراحت آن است آبيا ري براي آن مضر است.
• توافق اين نبا ت در حدود ( 35-40 )درجه سا نتي گراد ميبا شد .
• رشد آن نيز در ارتفاع (1300- 2300 ) متراز سطح بحر ميبا شد .
20 . خصوصيت مهم کشت زعفران :
• به آب کمتر ضرورت دارد.
• بهترين نبات در منا طق کم آب است .
• مدت کار وبرداشت محصول وقت کم را در بر ميگيرد ( در حدود 40 روز در يک سال ) .
• کار جمع آوري گل و جلا کردن تار زعفران توسط اطفال وزنان صورت گرفته ميتواند.
• در صورت گسترش کشت آن زمينه کار براي ا فراد مساعد ميگردد.
• همه سا له ضرورت به غوزه و آماده سا ختن زمين و کشت را ما نند سا ير نبا تا ت ندارند.
21 . موارد مصرف زعفران :
• در صنعت رنگ سازي.
• در طبا بت بحيث ادویه آرام بخش و تسکين کننده.
• در مواد غذايی بحيث مواد خوش طعم کننده غذا ورنگ دادن غذا ( برنج ) .
22 . اهميت اقتصا دي زعفران :
• محصول صا دراتي بوده که دررشد بنيه ا قتصاد کشور و سطح زندگي دهقان رول بسزائي دارد.
• در صنعت رنگ آميزي ازآن استفا ده بعمل ميا يد .
• در طبا بت به صنعت ادويه تسکين کننده و آرام بخش مورد استفا ده قرار ميگيرد.
• در بخش غذائي جهت خو ش طعم نمودن انواع خوراکه ها خصو صاٌ برنج مورد استفا ده دارد.
• در صورت زحمت کشي متوان از في جريب زمين 5-6 کيلو گرام زعفران به دست آورد که رول عمده ا قتصاد ي دارد.
