زنده گی نامه محمود طرزی
17.10.2015 14:05فهرست مطالب
مقدمه ................................................................................................. 1
فصل اول
زنده گی نامه محمود طرزی ........................................................................ 2
روابط فامیلی علامه طرزی با خانواده امیر حبیب الله خان ...................................... 2
سفر های محمود طرزی ............................................................................ 3
شخصیت محمود طرزی ............................................................................ 3
فصل دوم
کارکرد های سیاسی و فرهنگی محمود طرزی
آغاز مبارزه سیاسی محمود طرزی ............................................................... 6
سراج الاخبار افغانی ............................................................................... 7
دیدار طرزی با افغانی ............................................................................. 9
فصل سوم
آثار محمود طرزی .................................................................................. 9
تاثیر شخصیت محمود طرزی بر مطبوعات افغانستان .......................................... 9
علت مسمی شدن علامه طرزی به پدر ژورنالیزم افغانستان...................................10 ..
وفات محمود طرزی ................................................................................ 11
آخرین شعر محمود طرزی ........................................................................ 12
شعر محمود طرزی از درد هجر وطن در ترکیه ............................................... 12
منابع و ماخذ ........................................................................................ 13
ج
مقدمه
مطبوعات و آزادی مطبوعات افغانستان که امروزه زبان زد عام و خاص گردیده است حاصل زحمت های بی شمار پیشکسوت های مطبوعات افغانستان که در دوره زمامداری شاهان مستبد و نیمه مستبد قدیم در افغانستان است . از میان این پیشکسوت های مطبوعات افغانستان یکی هم علامه محمود طرزی پدر ژورنالیزم افغانستان است که با قبول دشواری و چالش های صد راه خود توانست آزادی مطبوعات را در کشور نهادینه ساخته و افکار آزادی گرایانه خود را ترویج نماید . هدف از نوشتن این اثر آشنایی کامل به گونه کوتاه با پدر ژورنالیزم افغانستان محمود طرزی است . شاید در مورد شخصیت علامه طرزی کتاب های بیشماری نوشته شده باشد اما در این کتاب کوشش نهایی صورت گرفته شده است که زنده گی نامه ؛ واقعه ها و رخداد های مهم زنده گی علامه طرزی به گونه کوتاه و موثر برای دوست داران این مرد جهان خبرنگاری تقدیم شود . در مورد مساله این تحقیق باید نوشت که چگونگی شخصیت علامه طرزی و واقعه های مهم آن در طول حیات او به بررسی گرفته شده است . در گستره این کتاب تا اندازه یی میتوان شناخت نسل جدید به خصوص نسل نوین دنیا مطبوعات را با علامه طرزی پدر ژورنالیزم افغانستان تامین نموده که آنها میتوانند با گرفتن الگو از محمود طرزی فعالیت خبرنگاری خود را رونق بخشند و مصدر خدمت برای مردم رنج دیده خود گردند . از سوی دیگر میتوان در خصوص اهمیت این نوشته نوشت که این نوشته میتواند تا اندازه یی دانشجویان دانشکده خبرنگاری را در تهیه سیمینار ها در خصوص علامه طرزی کمک نماید . در این نوشته دربرگیرنده شخصیت محمود طرزی و رخداد های زنده گی او در سه فصل است . در فصل اول روی زنده گی نامه او بحث صورت گرفته است به همین ترتیب در فصل های دوم و سوم روی کارکرد های سیاسی ؛ فرهنگی و آثار او بحث صورت گرفته است .
چون این نوشته اولین نوشته بنده در قالب یک اثر میباشد عاری از کم و کاستی نیست امید است که کمی و کاستی های آن را نادیده گرفته و با نظریه های نیک تان بنده را کمک نماید .
میلاد سیار
کابل ؛ جوزا 1394 هجری شمسی
1
فصل اول
زنده گی نامه محمود طرزی
پدر ژورنالیزم افغانستان علامه محمود طرزی فرزند سردار غلام محمد طرزی بود . پدرش سردار محمد یکی از متنفذان قوم بارکزایی ها در کندهار و بردار امیر دوست محمد خان بود . مادر علامه طرزی دختر شهزاده مودود خان بود . سلسله تبار خانواده گی وی به حاجی جمال خان (1709 – 1805) میلادی میرسد . پاینده محمد خان یکی از پسران حاجی جمال بود که 22 پسر داشت و یک پسر او سردار رحم دل خان کندهاری بود . سردار رحم دل خان کندهاری پدر بزرگ علامه طرزی بود . این شخصیت علمی افغانستان در اول سنبله (1244) هجری شمسی مطابق به 23 اگست (1865) میلادی هنگام مسافرت خانواده اش به سوی کندهار در جوار مزار حکیم سنایی غزنوی در غزنی متولد گردید . پدر علامه طرزی در بارانه کابل خانه داشت .
طرزی 14 سال داشت که سردار غلام محمد طرزی پدرش همراه با خانواده اش به علت اختلاف با امیر عبدالرحمن خان از راه کویته به هندوستان سفر کردند . علامه طرزی سه سال و شش ماه را در بندر کراچی مصروف یاد گیری علوم ریاضی ؛ زبان اردو ؛ فلسفه و رشته مورد علاقه اش ادبیات بود . طرزی از کودکی با کتاب عشق داشت . محمود به زبان های عربی , ترکی ؛ اردو بلدیت کامل داشت . زبان دری را از پدر خود آموخت . منبع اصلی تحصیل علامه طرزی پدرش بوده است اما نخستین آموزگار او آخند زاده ملا محمد اکرم هوتک بود که از نزد وی صرف ؛ نحو ؛ ادبیات دری ؛ پشتو و عربی را آموخت . طرزی شخص ادیب ؛ شاعر و خوش نویس بود . به علت لیاقت و توانایی که داشت در دربار امیر دوست محمد خان لقب " ارجمند دانشمند " را داشت .
علامه طرزی در سال (1903) میلادی دوباره به افغانستان برگشت . در این زمان امیر حبیب الله خان از وی دعوت نمود تا به کابل بیاید . طرزی دعوت امیر حبیب الله خان را پذیرفته و به مدت 9 ماه در کابل زیست نمود . سپس دوباره به دمشق رفت و در سال (1905) میلادی بعد از تبعید دوباره با تمام اعضای خانواده خود به کابل برگشت . سر انجام علامه محمود طرزی پدر ژورنالیزم افغانستان به مرض سرطان جگر مبتلا گردیده که به تاریخ 30 عقرب سال (1312) هجری شمسی مصادف با 22 نوامبر سال (1933) میلادی و 3 شعبان سال (1352) هجری قمری به عمر 68 سالگی در ترکیه چشم از این دنیا فانی بست و در نزدیک مزار ابو ایوب انصاری مدفون گردید . به این ترتیب شخصیت بزرگ مطبوعات افغانستان که مطبوعات خفه شده افغانستان را دوباره زنده گی بخشید دار فانی را وداع گفت . روحش شاد و یادش در دنیای مطبوعات افغانستان گرامی باد .(4: ص 129)(5: ص 34 )(6: مقاله )(3: ص 53 )
روابط فامیلی علامه طرزی با خانواده امیر حبیب الله خان :
سردار عنایت الله پسر امیر حبیب الله خان با خیریه دختر علامه طرزی ازدواج نمود. در سال (1909) میلادی امیر حبیب الله خان علامه طرزی را در گلخانه ارگ دعوت نمود و با هم صحبت نمودند . در این میان امیر از دختر طرزی خواستگاری نمود و طرزی هم به این خواستگاری پاسخ مثبت داد . نامزدی سردار عنایت و خیریه زمانی صورت گرفت که سردارعنایت 21 سال داشت و خیریه هم 17 ساله بود . مراسم عروسی هفت شبانه روز برگزار گردید . بعد از عروسی سردار عنایت شاگرد علامه طرزی گردید و درس های تاریخ ؛ جغرافیه ؛ ادبیات و لسان ترکی را از علامه طرزی آموخت . از سوی دیگری در مقاله یی که درباره محمود طرزی از سوی خبرگزاری کوکچه به نشر رسیده است آمده است که : " بعد از مدت دو دختر محمود طرزي به همسري دو شهزاده افغانستان شهزاده امان الله وشهزاده عنايت الله خان در آمدند. بعد از کشته شدن امير حبيب الله خان در سال 1297 امان الله خان زعامت کشور را بدست گرفت ودختر
محمود طرزي ملکه ثريا اولين زني بود که بدون حجاب نمايان گرديد. در سال 1306 شهبانو ثريا با امان الله خان در سفر اروپا، مصر، ترکيه وايران نيز بدون حجاب همراه بود.اين سفر سروصداهاي را به ميان آورد وسبب فروپاشي نظام امان الله خان گرديد. "
به این ترتیب در کنار روابط رسمی با امیر حبیب الله خان علامه طرزی با وی روابط خویشاوندی نیز پیدا نمود . (2: ص 230 )(7:مقاله )
سفر های محمود طرزی :
علامه طرزی به کراچی ؛ بغداد ؛ سوریه ؛ ترکیه ؛ ایران و هندوستان سفر نموده است . تبعید در هند و سه و نیم سال اقامت در کراچی از سال [1882(17سالگی) ] تا [(1885(20 سالگی) ] را در برگرفت . در میان این سالها محمود با قدرت ادبی و جرت اخلاقی خود مورد علاقه و تحسین دانشمندان منطقه سند قرار گرفت . زوجه محمود که از اهل خوگیانی بود در کراچی با وی ازدواج نمود . خانم طرزی در سال (1884 میلادی) در اوج جوانی چشم از جهان بست . علامه طرزی زبان اردو را نیز در کراچی آموخت . غلام محمد طرزی پدر محمود طرزی با خانواده اش در ابتدا در بغداد عراق اقامت گزید که جز دولت عثمانیه بود . طرزی زبان ترکی را از محمد آفندی کولونل توپچی که زبان فارسی میدانست آموخت . مطالعات طرزی در دمشق تا سال (1900) میلادی (35 سالگی طرزی) ادامه یافت . طرزی زبان عربی را در شام آموخت و این شخصیت علمی شهر شام را همیشه "شام جنت " مینوشت . در باره سفر ایران و ترکیه طرزی در مبحث وفات وی به صورت مفصل یادوری صورت میگیرد . (2: ص 35 - 36 )
شخصیت محمود طرزی :
طرزی یک شخصیت ادیب ؛ شاعر ؛ نویسنده ؛ آزادی گرا ؛ وطندوست ؛ خبرنگار موفق بود . شخصیت علامه طرزی متاثر از شخصیت سید جمال الدین افغان نخستین خبرنگار افغانستان بود . که در مدت هفت ماه مصاحبت با سید جمال الدین افغان توانست که افکار آزادی خواهانه او را در نهاد خود جا دهد . طرزی در مسایل سیاسی و تحولات منطقه بی تفاوت نبود . در نوشته های علامه طرزی تضاد با قدرت های استعمار گر انگلیس و روس به صراحت دیده میشد . طرزی شخصیتی بود که میخواست جامعه را بیدار بسازد و به حکومت قدرت های استعمار گر نقطه پایان بگزارد . شهرت و سبک روزنامه نگاری محمود به بیرون از افغانستان روانه شد و به ایران ؛ هندوستان و آسیای میانه رسید .
طرزی شخصیت علمی و وطن دوست بود او در مورد وطن خود میگوید :
" ای هموطنان دانش فرین ؛ و ای هم ملتان هم دین و هم آیین !
آیا می دانیم که وطن خود مان را چرا دوست میداشته باشیم ؟ اگر از همه سبب های بی شمار آن یگان یگان بیان کنیم ؛ می باید که از همه کاینات ؛ سخن گوییم . زیرا کاینات وطن ماست موجودیت ما به وطن وابسته است .
مقصد از دوست داشتن وطن تنها عبارت از دوست داشتن خاک و چوپ و سنگ و میوه و باغ وغیره نیست . بلکه وطن خود را دوست داشتن عبارت است از شرف و عزت و ملیت و ناموس خود را دوست داشتن است . آزادی خود را دوست داشتن است ..."
طرزی مرد قلم بود چون او خود در مورد قلم میگوید :
" آزادی قلم مقید به حق و باطل تحریر نیست ؛ بلکه آزادی آنست که هر چه خواسته باشد بنویسد و قضاوت را به قاریین بگزارد . "
یعنی در کل علامه طرزی از جمله شخصیت های بود که روحیه آزادی گرایانه را در اذهان عامه القاح نموده بود و در به دست آوردن آزادی افغانستان در سال(1919) میلادی مطابق با (1298) هجری شمسی نقش مهم را ایفا نمود او توانسته بود که افکار عامه را برای یک قیام مردمی بر علیه استعمار آماده بسازد .
طرزی مرد آزادی خواه و یک مبارز با تصمیم قاطع بود و تا آخرین لحظه بر ضد قدرت استعمار گر انگلیس سلاح خود را که همانا قلم بود به زمین نگذاشت . در کل میتوان نوشت که علامه طرزی یک شخصیت علمی ؛ فرهنگی و سیاسی بود . (4: ص 121)( 3: ص 48 ؛ 55 )
تصویر غلام محمد طرزی پدر علامه طرزی
تصویر محمود طرزی همراه با خانواده اش
فصل دوم
کارکرد های فرهنگی و سیاسی محمود طرزی
آغاز مبارزه سیاسی محمود طرزی :
علامه طرزی در طول حیات های خود مصورف کارزار های سیاسی نیز بود که خیلی ها تاثیر گزار بوده است . طرزی مبارزه سیاسی خود را از میان ارگ آغاز نمود . چندین بار توسط نوشته های خود امیر را به نشر اخبار و ایستاده گی در مقابل قدرت استعماری انگلیس تشویق نمود . در لا بلای کار زار های سیاسی خود نخستین تبصره سیاسی خود را زیر عنوان " آسیا باید از آسیاییان باشد ." نوشت . همچنان تبصره دیگری را زیر عنوان " ارادی آسیا و افریقا " نوشت که در آن قدرت های استعمار گر را متجاوز خوانده و آن را یک تصور باطل وخیال محال گفت .
مقاله های طرزی در مورد افغانستان مانند خنجری بود که بر قلب انگلیس اصابت میکرد . مقاله های طرزی آن چنان انگلیس را تحت فشار خود قرار میداد که فغان کنان نزد امیر می آمدند و از نوشته های او به امیر شکایت میکردند . تا حدی از نوشته های او انگلیس ها هراس داشتند که وایسرای هند بریتانوی به امیر اطلاع داد که اگر سراج الاخبار به این لحن ضد به نشرات خود ادامه بدهد ما توزیع آن را در سرزمین هند بریتانوی منع می نمایم . ولی با وجود سانسور و فشار های شدید امیر آن زمان ؛ طرزی از هدف خود عقب نشینی نکرد واستعمار گران را باز هم تحت فشار نوشته های خود قرار داد . طرزی گفت : سراج الاخبار جریده دولتی نیست بلکه به اجازه دولت نشر میشود و هدف آن با خبر ساختن هموطنان از احوال جهان است .
در دولت امیر امان الله خان علامه طرزی منحیث وزیر امور خارجه تقرر پیدا کرد . در این میان گفتگو های منصوری هند بعد از قرار داد راولپندی صورت گرفت . حکومت کابل از حکومت انگلیس هند راجع به یک معاهده کامل به اساس حقوق مساوی درخواست نمود . حکومت انگلیس هم به اساس ماده چهارم قرارداد راولپندی برای این گفتگو ها اعلام آماده گی نمود . در این زمان بود که هیات افغانستان به رهبری علامه طرزی وزیر امور خارجه افغانستان که مشتمل از( غلام محمد وزیر تجارت ؛ پیر محمد خان تره خیل ؛ غلام صدیق خان چرخی ؛ مرزا غلام معروف خان و ...) بود وارد یک گفتگوی طولانی گردیدند . به این اساس علامه طرزی توانست که این گفتگو ها را موفقانه به پایان برساند . بعد مرحله سوم گفتگو های منصوری آغاز گردید که طرزی این مذاکرات را نیز موفقانه پایان داد که در نتیجه معاهده صلح میان دولت انگلیس و افغانستان به امضا رسید .
علامه طرزی در هیچ شرایطی و در تحت هر گونه فشار سر تسلیم به زمین فرو نیاورد و با تصمیم قاطع و عزم متین به مبارزه سیاسی خود ادامه داد . همه مانع ها را از سر راه خود برداشت و افکار آزادی گرایانه خود را تا حسب توان انتشار داد .( 4: ص 122 )( 6 : مقاله ) (8 : ص 776 )
تصویر محمود طرزی
سراج الاخبار افغانی
سراج الاخبار افغانی دومین نشریه ارتقایی در تاریخ مطبوعات افغانستان بعد از شمس النهار به شمار میرود . بعد از آنکه در دوره امیر عبدالرحمن خان مطبوعات خفه شدند در تاریخ 22 جدی سال (1285) هجری شمسی تقریبا بعد از (30) سال رکود فرهنگی این نشریه به نشر رسید . روی این علت میتوان سی سال رکود فرهنگی گفت که : در دوره امیر عبدالرحمن خان در امور فرهنگی ؛ تعلیمی ( به استثنای یک مدرسه تعلیمی ) اصلا کدام کار قابل ملاحظه صورت نگرفته بود . کوچکترین توجه بر مطبوعات و روزنامه نگاری در افغانستان مبذول نشده بود . فقط چند مطبعه لیتوگرافی ایجاد شد که در آن هم رساله ها و کتاب های اطاعت از امیر ؛ تحویل دادن مالیات و قانون اداری به چاپ رسید . نکته قابل بحث اینجاست که در این شرایط افغانستان به محل وارد کردن رساله های مطبوعاتی انگلیس مبدل شده بود که باعث گمراهی نسل جوان افغان میگردید . بار اول این نشریه به نام سراج الاخبار افغانستان یاد شده و ارگان نشراتی دولتی بود . در آغاز این نشریه به امر مقام های عالی رتبه حکومت به نشرات آغاز نمود . منابع خبرهای خارجی سراج الاخبار افغانستان روزنامه ها و نشریه های عربی ؛ ترکی ؛ اردو و انگلیسی بود . در آغاز مولوی عبدالروف کندهاری به حیث رییس انجمن سراج الاخبار ایفای وظیفه می نمود . زمانیکه برای اولین بار این نشریه به نشر رسید مخالفت قدرت استعمار گر انگلیس را به همراه داشت و انگلیس ها امیر حبیب الله خان را به این ایده متعقد نمودند که کار چاپ و نشر این نشریه را متوقف کند . در حالیکه امیر حبیب الله خان میخواست موافقتنامه ( 1907) میان روس و انگلیس را که به اساس آن سیاست خارجی افغانستان را انگلیس ها میتوانند پیش ببرند نا دیده بگیرد . در این زمان بود که علامه طرزی از موقف و موقعیت سیاسی خود استفاده نموده سراج الاخبار افغانستان را برای بار دوم به نام سراج الاخبار افغانی به نشر رساند . در این نشریه پالیسی نشراتی با یک روحیه همه جانبه و در مطابقت با منافع اجتماع صورت میگرفت . در این نشریه مطالب ستون های اختصاصی ؛ تکنالوژی ؛ فن و پیشرفت های کشور های دیگر جهان نیز وجود داشت . گفته میشود که نخستین عکس هم در مطبوعات افغانستان عکس امیر حبیب الله خان بود که در سراج الاخبار افغانی به نشر رسید . طرزی در این وخت عضویت گروه "اخوان افغان " را که از جوان ها سلحشور و زحمت کش افغانستان شکل یافته بود نیز داشت . علامه طرزی به گونه دوامدار توسط مقاله های خود امپریالیزم اروپا را مورد حمله قرار میداد . مقاله های وی جنبه آزادی خواهانه و تحریک مردم بر ضد استعمار را داشت .
امیر حبیب الله خان چندین بار به اشاره دست انگلیس علامه طرزی را هشدار داد که از نشر مقاله های سیاسی در نشریه خوداری نماید . اما طرزی احساس وطن دوستی و افکار آزادی گرایانه خود را بر هشدار های امیر حبیب الله خان ترجیح داده و به نشر مقاله ها ادامه داد . امیر حبیب الله خان در مقابل صلاحیت های علامه طرزی را محدود نمود و امکانات مالی نشریه را از بین برد .
طرزی با دو روزنامه نگار جوان و مسلمان به نام های عبدالرحمن لودین و عبدالهادی داوی سامان و لوازم طباعت را به منزل داوی انتقال دادند . داوی که به اسم مستعار ( پریشان ) مقالات و اشعار را نشر میکرد با نشر این شعر که :
در وطن گر معرفت بسیار میشد بد نبود
چاره این ملت بیمار میشد بد نبود ...
تا پایان این مخمس انتقاد از جامعه بسته و حالات اجتماعی نموده بود . به این سبب عبدالهادی داوی محبوس گردید . عبدالرحمن لودین هم به جرم ترور امیر حبیب الله خان به زندان افگنده شد . (12 سرطان 1297 هجری شمسی)
بالاخره در ماه میزان سال (1297) هجری شمسی سراج الاخبار افغانی متوقف شده و از نشر باز ماند .
به این ترتیب از آغاز نشر سراج الاخبار افغانستان و تا متوقف شدن سراج الاخبار افغانی قدرت استعمار گر انگلیس دست از متوقف ساختن این نشریه نکشید تا اینکه به هدف شان نایل شدند . در مقابل محمود طرزی هم تا آخرین لحظه به نشر سراج الاخبار افغانی پرداخت . (3: ص 58 )(4 : ص 51 ؛ 52 )(1 : ص 115 ؛124 ) ( 8 : ص 650 )
دیدار طرزی با افغانی :
پدر محمود طرزی وی را جهت فرا گرفتن علوم و اندیشه های آزادی خواهانه نزد سید جمال الدین افغان نخستین خبرنگار افغانستان به استانبول ترکیه فرستاد . این دو خبرنگار افغان هفت ماه با هم تبادل افکار نموده و افکار طرزی متاثر از افکار آزادی خواهانه و صلح جویانه افغانی گردید . علامه طرزی در مورد علامه سید جمال الدین افغان مینویسد : " علامه سید جمال الدین افغان یک معدن عرفان بود این هفت ماه مصاحبت به قدر هفتاد سال سیاحت را دربر دارد ." یعنی سید جمال الدین افغان در سال های پایان عمر خود تمام داشته ها و اندوخته های خود را به طرزی انتقال داد و طرزی هم راه آزادی خواهانه افغانی را دنبال نمود . ( 3: ص 53 )
فصل سوم
آثار محمود طرزی
محمود طرزی 25 کتاب را تالیف و ترجمه نموده و اضافه تر از 500 مقاله به نشر رسانیده است . مقاله های طرزی بیشتر روی محور رشد افکار ضد استعمار و احیا روحیه وطن دوستی می چرخید . "استقلال و افغانستان " ؛ "جنگ و صلح " ؛ "افغانستان و نعمت آزادی" ؛"حی الفلاح" ؛ از جمله مقاله ها طرزی به شمار میرود . کتاب های نوشته شده توسط علامه طرزی عبارتند از :
• منتخب اشعار غلام محمد طرزی (1304) هجری شمسی
• مجموعه صنایع گزیده ی اشعار بزرگان ادب دری (1262) هجری شمسی
• مجموعه ی اخلاق
• دیوان اشعار غلام محمد طرزی
• سیاحت نامه شرحی از سفر اسلامبول ترکیه
• از هر چمن سمنی و از هر دهن سخنی
• تخلیص حقوق بین الدول
• سیاحت سه قطعه روی زمین
• روضه حکم ( 4: ص 127 )(3: ص 57 )
تاثیر شخصیت محمود طرزی بر مطبوعات افغانستان
علامه محمود طرزی رهگشای مطبوعات در افغانستان که با افکار آزادی گرایانه خود زنده گی خود را وقف خدمت به ملت خود از دریچه مسلک مقدس خبرنگاری نمود از جمله پیشکسوت های مطبوعات و شخصیت های تاثیر گزار بالای مطبوعات افغانستان به حساب می آید . پیشرفت در عرصه مطبوعات را که امروزه مشاهده مینمایم حاصل رنج ؛ زحمت های است که علامه طرزی در وضعیت استبدادی آن زمان متحمل شد تا مطبوعات از پا افتاده را دوباره احیا نماید و افکار تاریک ملت را ذریعه رسانه چاپی روش نماید . در عصر حاضر محمود منحیث یک الگو برای همه خبرنگاران و دست اندر کاران وسایل ارتباط همگانی و یا همان سه غول ارتباطی ( رادیو ؛ تلویزیون ؛ انترنت ) است .
فدا کاری ؛ از خود گذری ؛ وطن دوستی ؛ رعایت آزادی بیان و... همه میراثی است که از علامه طرزی برای خانواده رسانه های افغانستان به جا گذاشته شده است که از سوی اعضای این خانواده تطبیق و جنبه عملی داده میشود که خود نمونه و مثال عمده تاثیر گزار بودن این مرد دنیای خبرنگاری بر مطبوعات افغانستان است . اگر فعالیت خبرنگاری در عصر حاضر و دوره امیر حبیب الله خان مقایسه گردددر نتیجه به صراحت معلوم میگردد که علامه طرزی در تحت چگونه شرایطی و با برداشتن کدام موانع توانسته است مطبوعات کشور را دوباره احیا نماید .در مورد تاثیر گزاری علامه طرزی هر قدر که بنویسم هنوز هم کم است فقط به گونه کوتاه در یک جمله میتوان نوشت که : محمود طرزی یکی از تاثیرگزار ترین چهره ها در رشد و احیا مطبوعات در افغانستان به شمار میرود .
علت مسمی شدن علامه طرزی به لقب پدر ژورنالیزم افغانستان
محمود طرزی خبرنگار مطرح کشور را به اساس دلایل ذیل منحیث پدر ژورنالیزم افغانستان میشناسند :
الف – مطبوعات افغانستان را دوباره احیا نمود .
ب- آزادی بیان را نهادینه ساخت و قلم را بر ظلم و استبداد حاکم نمود .
ج- مفهموم اصلی مطبوعات و روزنامه نگاری را برای مردم افغانستان بیان کرد .
د – برای رهروان خود الگو قرار گرفت .
ذ – تالیف 25 کتاب و بیشتر از 500 مقاله
ر- ایجاد مطبوعات مستدام در افغانستان
به پاس خدمات شایان این مرد وطن دوست و آزادی گرا حکومت افغانستان یکی از لیسه های معارف شهر کابل را در ساحه دارلامان به نام این شخصیت بزرگ مسمی ساخت . که این لیسه هم اکنون نیز فعال بوده و سالانه هزار ها شاگرد در لیسه عالی محمود طرزی در دارلامان کابل مشغول تعلیم هستند .
وفات محمود طرزی :
در آخرین جنگ و شورش داخلی در دوران امان الله خان شورشیان ننگرهار یک تقاضا نامه هفت فقره یی را به حکومت امان الله خان تسلیم داده بودند که فقره هفتم آن اخراج محمود طرزی را با خاندانش از افغانستان تقاضا میکردند . بعد از این تقاضا نامه علامه طرزی با خانواده اش به کندهار و از آن جا به ولایت هرات رفت . علامه طرزی در 4 مارچ (1929 ) میلادی موفق شد که از قونسلگری کشور ایران در هرات ویزه این کشور را حاصل نماید . بعد از به دست آوردن ویزه با زادگاه خود وداع نموده و روانه ایران گردید . در ایران زمانیکه ایرانیان از وی علت سفر اش را به آن کشور پرسیدند طرزی در پاسخ این شعر حافظ شیرازی را خواند :
ما نه اینجا ز پی حشمت و جا آمده ایم
از بد حادثه اینجا به پناه آمده ایم
پدر ژورنالیزم معاصر افغانستان بعد از مدتی از ایران عازم ترکیه گردید . حکومت ترکیه از این شخصیت علمی با گرمی استقبال نموده و برای علامه طرزی معاش معادل یک وکیل را تعیین نمود . معاش تعیین شده برای طرزی کاملا کفایت مینمود . در این زمان محمود بر نوشتن خاطرات زنده گی خود آغاز نمود .
10
سر انجام علامه محمود طرزی پدر ژورنالیزم افغانستان به مرض سرطان جگر مبتلا گردیده که به تاریخ 30 عقرب سال (1312) هجری شمسی مصادف با 22 نوامبر سال (1933) میلادی و 3 شعبان سال (1352) هجری قمری به عمر 68 سالگی در ترکیه چشم از این دنیا فانی بست و در نزدیک مزار ابو ایوب انصاری مدفون گردید . به این ترتیب شخصیت بزرگ مطبوعات افغانستان که مطبوعات خفه شده افغانستان را دوباره زنده گی بخشید دار فانی را وداع گفت . روحش شاد و یادش در دنیای مطبوعات افغانستان گرامی باد . (4 : ص 129 )
آخرین شعر علامه طرزی :
شمعیم که جامد شده ی شعله و داغیم
سردیم چو کافور ؛ ولی درد سراغیم
شعر طرزی در سال های اخیر عمرش در ترکیه از درد هجر وطن :
در غربت اگر مرگ بگیرد بدن من
آیا که کند قبر و که دوزد کفن من
تابوت مرا بر سر کوهی بگذارید
تا باد برد خاک مرا در وطن من
منابع و ماخذ
• رهین , عبدالرسول .تاریخ مطبوعات افغانستان , کابل : چاپ مطبعه میوند , 1387 هجری شمسی
• غیرت , غلام سخی . خاطرات محمود طرزی , کابل : انتشارات میوند , 1389 هجری شمسی
• تنویر , محمد حلیم . تاریخ روزنامه نگاری افغانستان , پشاور :چاپ مرکز نشرات اسلامی صبور , 1378 هجری شمسی
• آهنگ , محمد کاظم . سیر ژورنالیزم در افغانستان , پشاور : انتشارات میوند , 1379 هجری شمسی
• ایوبی , سید عبدالله . ژورنالیزم چیست ؟ ژورنالیست کیست ؟ , کابل : انتشارات رسالت , 1391 هجری شمسی
• توریال , گران . علامه محمود طرزی
• خبرگزاری کوکچه . (1390 ) هجری شمسی علامه محمود طرزی
• غبار , میر غلام محمد . افغانستان در مسیر تاریخ , مرکز نشر انقلاب با همکاری جمهوری , بهار 1368 هجری شمسی