د ډېورنډ کرښه افغانانو ته د منـلو نـه ده !

د ډیورنډ د کرښې په اړه د ډاکتر اشرف غني احمدزي  د دریځ  د روښانه کولو  په پلمه :
په دې شپو ورځو کې یو زیات شمېر کسانو ځانونه ولسمشرۍ ته کاندید کړي  .او هر یو یې  په  ډېر  درز سره  خپل  کمپاینونه پر مخ بیایي او لکونه   ډالر  مصروفوي . ځینو خو یې د کورني  او بهرني سیاست  په هکله  یو څه وړاندې کړي . خو یو شمېر یې   هېڅ  نه  پوهیږي ، چې  څه کول  غواړي  . که  د موضوع  د  رالنډېدو  له  کبله د نورو خبرو نه تېر شو .  او یواځې  د ډېورنډ  په کرښه  راوڅرخو  وبه  ګورو ، چې  په دې  لاندې  لنډ  خبر کې  د ځینو ښاغلیو دریځ  څرنګه بیان شوی دی    :
 د روان  ۲۰۱۴  ز کال د مارچ  په  ۱۷  نېټه مې د بي بي سي  پښتو خبرونو په نوملړ کې د (غني : ډيورنډ موضوع د حکومتونو او افرادو کار نه دى)تر نامه لاندې  په یو خبر سترګې ولګېدلې . همدلته  اشرف غني احمدزى وايي :
« د ډيورنډ د کرښې فيصله د ولسونو ده، نه د حکومتونو نه د افرادو، موږ اميدوار يو چې په راتلونکي کې هغه شرايط مسايد شي  چې ولسونه په خپله رضا په دې باندې فيصله وکړي او موږ نتيجې ته ورسېږو» . او همدارنګه  ډاکټر اشرف غني احمدزى وايي : د ډيورنډ کرښه افغانانو ته د منلو نه ده   .
ښه خو دا وه ، چې ډاکتر اشرف غني  احمدزي   د ولسمشرزې ټاکنې  ته د کمپاین  په لمړۍ ورځ په دې هکله خپل دریځ روښانه کړی وایې  . خو وایې   چې  ، ماهي  هر وخت له اوبو راوباسې تازه دی .  په همدغه خبر کې بیا د ډاکتر  عبدالله  عبدالله له قوله ، چې  وایې : « د ډیورنډ پر کرښې باید خلک او پارلمان پرېکړه وکړي . موږ له اوسنیو ستونزو سره اوسنیو شرایطو او خپلو ګټو ته په پام حل لاره غواړو. د افغانستان خلک باید پر ډیورنډ کرښه پرېکړه وکړي  »  . خو د يو  بل کانديد ډاکټر زلمي رسول لومړي مرستيال ضيا مسعود په همدې  باب  خپل  نظر   داسې  څرګندکړی «   دا کرښه بايد د ټولو تاريخي اسنادو په رڼا کې او د نړيوالې ټولنې په ښکېلتيا حل شي  »  .   دلته   ډاکتر احمدزي  په غوڅه توګه  د همغه سر چینې  په قول  ویلي دي   ، د  (  ډيورنډ کرښه افغانانو ته د منلو نه ده )  .  خو  دوی  دواړو  ښاغلیو  ( عبدالله او مسعود )  ددې موضوع  په  اړه   ددې  نه   پورته  نور څه  نه  شول ویلای  او  د پارلمان او یا هم  د نړیوالې ټولنې د ښکېلتیا  خبري  کوي . کوم  پارلمان هغه ، چې د یو سهامي شرکت  په توګه  د خپلو شخصي  ګټو لپاره شپه او ورځ په بېزینس  کې  اخته دی  او یا هم  هغه    نړیواله  ټولنه  ، کومه ، چې  د افغانستان د لا ټوټه کېدو لپاره  یې   کمین  نیولی  . ددې  موضوع حل ددغه چټلې کرښې دواړو خواوو ته  د پرتو  ولسونو د  معقولو او پر ځای  کړنو په  ترڅ  کې  تر  لاسه  کېدای   شي   .  وایې هغه  مځکه  سوزي ، چې اور پرې بلیږي  . طبعي خبره ده ، د  هغو  لپاره ، چې  نه یې د کورنۍ   غړي  او نه یې هم  د چم  ګاونډ د کومو خپلو خپلوانو بېلېدل   په  رڼو سترګو  لیدلي  وي  ،   پوهیدل   یو څه ستونزمن کار دی   .
ځیني سیاسیون  ښایي   د خپلو  نورو بوختیاوو  له امله د تاریخ  پاڼو لوستلو ته وخت  نه وي  موندلای   او د واحد ولس د  وېشلو له درده  ناخبر  وي .   ددی لپاره  ، چې  ولې دا کرښه  افغانانو ته  د منلو نه  ده  ، زه  به  هسې   ددې  خبرې  د پخلي  لپاره   زما د تنکۍ ځوانۍ  یوه   وړوکې  شان    خاطره   ( مشت نمونۀ  خروار ) دلته  راوړم  .  
 زه  ایله  نوی ځوانۍ ته رسېدلې وم . د اووم ټولګي کلنۍ ازموینې نه وروسته  د ژمي په رخصتۍ کې د کابل نه  کونړ  ته  تللې وم . په دې موسم کې به د کوزې   پښتونخوا د مومندو د سیمو( سوران او میټۍ )  څخه یو ګڼ  شمېر مخور درانده  سپن روبي  او ورسره تکړه  د پاخه عمر خاوندان  ، چې  شمېر به  یې  د  څلوېښتو په شاووخوا او یا هم   له  هغې لوړه وه  په  خپلو ټوپکونو او تفانچو سمبال د هغه مهال د ختیز  لوی ولایت ننګرهار د قبایلو مدیریت  ته  د تګ او بېر ته  د  راتګ  پر مهال  زمونږ  په کورونو کې  دمه  نیوله  او یوه  ، دوه  او آن کله  به  یې  درې  ورځې   تېرولې    . دومره مې په یاد دي ، چې مونږ به ددوي راتګ ته ډېر خوشالیدلو ، ځکه ، چې ټوله ورځ  به  یې  ددې خوا او هغه خوا د ورونو غزیزانو تر منځ   د خوږو او تودو  اړېکو او هم به  ورسره  د ښې او بدې سلاح  په صفتونو بحثونه  روان و .  ډېرو  به  یې   ټوپکونه زمونږ  په کورنیو کې (  چې  د   مومندو یا  موسی خېلو  په نومونو یادېدل )   وځړول   او یواځې مشرانو  به  یې  تفانچې  غاړې  ته  واچولې  او   د جلال آباد په  لور به  روان شول . دې ټولو ته  به  مونږ کاکاګان ویل او دوي به را ته د ورېرونو خطاب کاوه ، آن  د دوي  په   منځ   کې  زمونږ د کورنیو اړوند د ځینو  د ترور  ځامنو هم  شتون درلود  . د خپلو مشرانو څخه به مو د پورې غاړې مومندو ( مهمند)  په هکله ډېر  څه اورېدل  . ددوی دخبرو نه داسې څرګندېده  لکه  ، چې  زمونږ  د کورنۍ نیمایې غړي   هاخوا وي .  دوی به نه یواځې  دې خوا پرتو خپلوانو او عزېرانو سره  تودې  اړېکې پاللې ، بلکه په ورته وخت کې به یې  د خپل وخت  اړوندو افغاني  رسمي ادارو سره هم خپله ملتیا ګاللـــــه    .
زه ډېر کنجکاو وم ، کله ، چې  دوی  له  جلال آباد نه  بېرته   راستانه شول  . نو  مې ترې زمونږ  د جلاکېدو په اړه  تر کومه ځایه ، چې مې  فکر خلاصیده پوښتنې کولې . او مشرانو زمونږ  سره   هغه مالومات  ، چې  د  نورو  نه  ورته خوله په خوله  رسېدلي و  ، بیانول . او کله کله به  یې خــبرې ډېـر تـراجـیـدي وې ، چې دلـته د  موضوع د رالنــډېــدو  له کبله  ترې  تېــرېــږم  .  دغه مېلمانه  مشران ، چې کله  پوه شول ، چې  زه  د دوی  د پوره  پیژندګلوۍ  سره  علاقه  لرم ، نو  پرېکړه  یې وکړه ،   چې  ما دا ځل  له  ځانه  سره  بوځي  ، تر  څو  هر څه په خپلو سترګو ووینم  ، زه  یې  د یو څو ورځو لپاره د کورنۍ په اجازه له ځانه سره  بوتلم .  ډېر خوشحاله وم لکه کومې بلې نړۍ ته ، چې  مې  بیایې . زمونږ  له کوره  تر مومندو( سوران )  پورې  ټوله لاره د پښو مزل و . خو ما هیڅ ستړیا نه احساسوله ، ځکه د خپلې خاورې د  یوې  بلې څنډې  لیدل  مې  ارزو و . د ډېر  اوږده  مزل وروسته  ورسېدلو ، چې ګورم  هرې خوا ته خورې  ورې  لوړې او  لویې  لویې کلاګانې ، چې  د هر یوې  قلا د  څلور واړه  ګوډونو په  سر  یې   اوچت  د  ترسد کړکۍ  لرونکي  برجونه   ولاړ  ول   . خو په دې هکله  لا پخوا مې  یو نیم  څه اورېدلي و، ځکه ، چې  زمونږ  د کورنیو څخه   به  تل  د کرنیزو  غلودانو د  فصلونو د راټولو  وروسته  هغې  خوا ته  زمونږ یو شمېر مشران د همغه  کسانو  لیدو کتو او احوال اخستلو ته  تلل  .  خو د کشر  کول  به ښایي  د خپلې  کورنۍ  زه  لمړنی  کس  وم ، چې د خپلو  ورونو عزیزانو د لیدلو په موخه مې  ګام  اوچت کړی و . هلته زما  له  رسېدلو سره سم   د خواوشا کلیو او بانډو څخه    ډېری  کسان زما لیدو ته  راتلل او زما  څخه  مشرانو به   راته  د وراره  غږ  کاوه .
خو د یو  لږ  تم  کېدو  وروسته مې زړه وار و نه کړ او د څومشرانو (سپن روبو ) نه مې وپوښتل ، چې زمونږ  د خپلې  کورنۍ اړوند ځای چېرې دی . د مسافرخان په  نوم یو زړور نامتو او منلی مشر راسره ملګری شو . او په ټولو هغو ځایونو یې وګرځولم ، کوم ، چې زمونږ  دتېر پښت  پورې  یې  اړه درلود . نو مې ترې وپوښتل  . نو داځایونه اوس د چا په  تصرف کې دي  ؟ .  ده راغبرګه  کړه او ویې  ویل  :  یو وخت   د کونړ  نه ستاسو د سکه کورنۍ مشران  راغلي ول او غوښتل یې ، چې  د خپلو پخوانیو ځایونو   په اړه  ورسره   معلومات  شریک کړو   . مونږ  ورته  ستاسو ټول حدودات یو  په  یو وروښودل    .  او ورته وموویل دغه خاوره ، دغه مځکه ، دغه  نړېدلې  کلاوې ، چې اوس یې  ایله   تهدابونه  پاته دي ،  ستاسو وې   . خو یره  دغه  به هله  بېرته ستاسو  په واک کې وي ، که  چېرته   تاسو بېرته هم  دلته استوګڼ شئ  . دا ، چې  پخوانو درندو خلکو د مادیاتو نه  د ورورۍ  تودو اړېکو ته زیات ارزښت ورکاوه . نو نور یې  پسې  غوږ و نه ګراوه  او  دا موضوع  یې  په خوله را نه وړه .  
د مشرانو نه به مو اورېدل ، چې د کونړ اړوند د باډېل  په  ښکلې دره کې   د زمونږ  د کورنۍ  د کوم  مشر (  . . . . . )   په نامه  کومه  یوه  مېنه یا  بانډه   او هم  ددغه درې په خوله کې  یوه  زړه  د توت  پخوانۍ  ونه  ، چې پور  ته  (  درې  ته )  او یا  ښکته ( سمې یا اوارې ته )  ته  د تګ او راتګ  پر مهال    پیټي  وړونکو لپاره یو ښه دمه ځای و ، نومول شوی ول    .  ددې نه داسې څرګندېده ، چې زمونږ  مشرانو ددغه سیمې  شاوخوا ډېر ځایونه لټولي و . د کونړ  په بېلابېلو سیمو کې ددوی  د دا ډول  استوګڼ کېدو نه  په ډاګه مالومیږي  ، چې ددې کرښې په اوږدو کې  ، چې  نژدې  (۲۶۴۰ ) کیلومتره  اوږدوالی  لري ،   په  زرهاوو کورنۍ  به  ددغه منحوسې  کرښې  د ایستلو نه وروسته  ویشل شوې ، پاشل شوې   او له   ورته برخلیک سره به مخ شوي وي .
د  زړه  نا زړه   سیاسي چل بازیو یوه ځانګړتیا داده ، چې   د خپل  روښانه دریځ  نه څنګ زنې غوندې تیریږي  . او د هرې  ورځې  سره   د ځان څېره بدلوي ، دا  ډول کسان نه د ملت  او نه هم  د خپلې خاورې په درد لګیږي  .  دلته هېڅ  ډار  او وېره پکار نه ده ، که شپه  ده خو مڼې په شمار دي . ددغه کرښې دواړو خواو ته  پراته ولسونه سره ورونه او نه بېلېدونکي دي ، که څوک وغواړي او یا یې ونه غواړي  .  خو ښه  به دا وي  ، چې ددغه کرښې  ایستونکي او پالونکي نور د اویا ملیونه وګړو په سرنوشت لوبې ونه کړي  .
 ددغه کرښې دواړو غاړو ته  پرتې کورنۍ  لا اوس هم  د یو بل  سره  نژدې  اړېکې  پالي  ،  او ددوي  تر منځ  واټن  اوس  ځکه  نه  احساسیږي   ، چې  د کرښې  په اوږدو کې  د دواړو خواوو  وګړي   د یو بل  لوري  ته  سره  اوړي  او  راوړي . خو که چېرې ددې  کرښۍ د په رسمیت  پېژندلو  موضوع  ، لکه څنګه ،  چې ځیني  ځانګړې  بهرنۍ کړۍ او کورني  پردیپال  یې خوبونه ویني راولاړه شي   ،  نه  یواځې  به  د افغان ولس د کلک غبرګون  سره  مخ شي ، بلکه  دا به  د  پاکستان  د  دړې  وړې کېدو پېلامه  وي   .
تر هغه ځایه ، چې لیکوال ( زه ) مالومات لرم ،  دې تېرو پنځه دېرشتو ستونزمنو کلونو  په  موده کې ددغه کرښې  دواړو خواوو ته  پرتو نږدې کورنیو  سره  په  خپلو منځونو کې  تازه  خپلویګانې کړي  . او د  تېر په  څېر  یې  سره  د خونشریکۍ مزي لا زیات  مضبوط   کړي  دي  .  
ځیني  سست عنصره کسان ښای داسې ووایي ، چې مونږ  د پاکستان له لوري  راغوزارشوو راکېټونو  په وړاندې ناتوانه یو . نو څنګه کولای شو ، ددغه  تپل شوې کرښې  په   نه  منلو ټینګار وکړو ، اشتباه کوي . مخکې له دې ، چې دا ډول ذهنیت  چاته  پېدا شي ، ښه  به داوي ، چې  له ځانه  وپوښتي ، چې  افغانستان کې  د واک په  ګډۍ ناستو  سره   د غلا ، چور او چپاول  پرته  د ملي  احساس  کوم  څرک  لګیږي  ؟  .او ایا په تېرو  دیارلسو کلونو کې  د  شوو  مرستو او د تر لاسه شوو کارونو  پرتلیز انځور  خپله  د  ددغه  ادعاوو   ښکارند ویي  نه کوي  ؟  .  داسې انګېرل کیږي  ، چې  د پاکستان  له لوري د دا ډول  راکېټونو د  وارولو اصلي زړی بل  چېرې دی  ، او په  دې  ډول  پارونکو کړنو سره  غواړي   افغانستان یو کمزوری  ، ناتوانه  او ځان  ته  محتاج   وښیي   .    
د افغانستان هر اصیل  بچې   او  د ولسمشرۍ ټولو کاندیدانو ته    ولو که  د خپلو سیالانو په  وړاندې  د خپلې  ماتې  احساس هم  کوي ، پکار  ده ، چې په زغرده    ددې کرښې  د  نه  منلو  په اړه  خپل  غوڅ  ، روښانه  دریځ  څرګند کړي   . او همدارنګه ددغه کرښې دواړو خواوو  پرتو ولسونو ته پکار  ده ، چې  یو موټی ،  بېدار او  هوښیار  واوسي ، او پرې  نه  ږدي  ، چې  پاکه  خاوره  یې  د نورو له خوا   د ناوړه  موخو  د تر لاسه کولو لپاره   وکارول شي  . د  یو لوی افغانستان  په هیله .
په درنښت :