دریو ختیځو ولایتونو ته د پوهنیز سفر راپورتاژ

د 1390سلواغې په 11 نیټه د افغانستان د پوهنې وزیر او ورسره پلاوي د هیواد دریو ختیځو ولایتونو ګړ او لغمان ته یو درې ورځنی پوهنیزړ او د خپل سفر په ترځې یې د 3 بابه ښوونیزو موسساتو د بنسټ د ډبرو ایښودلو او ګټې اخیستنې ته د یو باب جومات او ګڼو تعلیمي ودانیو د سپارلو سربیره د همدې ولایتونو د باغباني او علیشنګ په ښارګوټیې بې سرپناه ښګنې 626 نمرې ځه توزیع او د ننګرهار  د استقلال په لیې د ښیړ د څاګي د لیسې، څۍ د دارالعلوم او د لغمان د ښوونیزو موسساتو څخه هم لیړه.

د پوهنې وزیر او ورسره پلاوي د ننګرهار د پوهنې د ریاست د نوې ودانۍییره په ننګړې د ښ او د پوهنې د منسوبینو وړاندیزونه او ستونزې واوریدې او د همدې ولایتونو د پوهنې بهیر یې له نږدې څ د پوهنې وزیر ښاغلي فاروق وردګ د خپل سفر په ترځې د ننګرهار له  والي ښاغلي ګل آغا شیړ له والي ښاغلي سید فضل الله واحدي او د لغمان له والي ښاغلي اقبال عزیزي سره پر ملاقاتونو سربیره د درې ګونو یاد شوو ولایتونو د ولایتي او محلي شوراګانو له ینو او یو زیات شمیر علمای مشرانو، مخورو، ښ او د پوهنې له مینه والو سره هم لیړل او په اړوندو ولایتونوې یې د پوهنې د بهیر د پياوړتیا په موخه خپلې لارښوونې او نظریات ورسره شری او د دې بهیر په وړاندې یې شته ستونزو او ګواښونو ته حل لارې و لټولې.

ننګړ ولایتونو د سفر په لړې د پوهنې د وزیر په ویاړ ګڼې غونډې جوړې شوې وې چېې د اړوندو سیمو پر علمایینو ښ اوسربیره د پوهنې زرګونو مینه والو ګډړی وو. د پوهنې وزیر ښاغلي فاروق وردګ د ګڼو ویناوو په ترځې د اسلام د سپیڅلي دین له نظره د علم اهمیت څرګند او په ټولنیز پرمختګې یې د دې مهم او ښیځ په ډاګړ. د پوهنې وزیر د خپلو ویناوو په لړې د اړوندو سیمو مشران او ځوانان د پوهنې په ډګې مثبتې سیالۍ ته و هڅول، د پوهنېې یې د اړوندو سیمو د بریالیبونو او د هغه پر وړاندې موجودو ګواښونو ته په اشارې سربیره د یاد شوو ولایتونو وګړو ته په پوهنیې د هر اړخیز ملاتړړه.

د اړوندو ولایتونویمه ایزو مشرانو، علمایې مسوولینو له خوا د پوهنې وزیر او ملګري پلاوي ته په ښه راغلاست سربیره د خپلو ویناوو په ترځې دا ډاډ څرګړ چې دوی به په دېې له هیڅ راز هڅو او سرښندنو څخه ډه ډړي څو زموږ هیواد، سیمه او وګړي د پوهنیزې سیالۍ په ډګې له نورې نړۍ څخه وروسته پاتې نه شي.

باید وویل شي چې همدا اوس په ننګړ او لغمان ولایې د پوهنې بهیر په ډاډمنه توګه پر مخ روان دی چې یو لنډ انځور یې د پوهنې د وزیر او سیمه ای د ویناوو په استناد د ګې ته ایښیږي.

اول: د ننګرهار ولایت
د ننګرهار په ولایې جمعاً 785 بابه پوهنیزې موسسې فعالې دي، چېې 608,035 تنه  د 12,528 ښ له خوا تعلی1390ې په دې ولایې 12,436 تنه په دولسمو ټولګیېړ دا په داسېې ده چې په 1389ې له دولسمو ټولګيو څخه د دې ولایت د فارغانو شمیر 9,370 تنه وو.
د 1385 څخه را پدیخوا د پوهنې وزارت په ننګرهار ولایې د 14,593,710 میلیونو ډالرو په ارزښت 330 عمراني پروژې تر لاس لاندې نیولې چې 280 پروژېیل، 31 پروژېې او 19ې دي.  خو له دې سره سره یی، د ثانوي دورېیدل او د 340 بابه تعلیمي موسساتو لپاره د تعمیرونو او مصئون تعلیمي ماحول نشتوالی د ننګرهار د پوهنې د بهیر له عمده ستونزو څخه ګڼیږي.

دویړ ولایت
ړ په ولایې جمعاً 444 بابه ښوونیزې موسسې فعالې دي، چېې 162,3143,760 ښړپه 1390ې له دولسم ټولګي څړ ولایت  د سړو سیمو د فارغانو شمیر 2,302 تنه او همدا اوس د دې ولایت د تودو سیمو د دولسمو ټولګییر 3,247 تنه دی.
د 1385 څخه را پدیخوا د پوهنې وزارت په دې ولایې د 20,037,530 میلیونو ډالرو په ارزښت 203 عمراني پروژې تر لاس لاندې نیولې چې 95 پروژېیل، 74 پروژېې او 34 پروژې ې دي. خو په همدې ولایې د ښښارګوټو لپاره د ځې او د 153 بابه تعلیمي موسساتو لپاره د تعمیرونو او مصئون تعلیمي ماحول نشتوالی د پوهنې د بهیر له جدي ستونزو څخه ګڼیږي.


دریم: د لغمان ولایت
د لغمان په ولایې ټولټال 273 بابه ښوونیزې موسسې فعالې دي، چېې 232,861 تنه  د 3,855 ښ له خوا تعلی1390ې د لغمان په ولایې 2,881 د دولسم ټولګړه بوخت دي او په 1389ې له دولسم ټولګي څخه د دې ولایت د فارغانو شمیر 3,153 تنه وو.
د 1385 څخه را پدیخوا د پوهنې وزارت په دې ولایې د 7,584,766 میلیونو ډالرو په ارزښت 141 عمراني پروژې تر لاس لاندې نیولې چې 75 پروژېیل، 52 پروژېې او 14 پروژېې دي. خو د دې سره سره په همدې ولایېیی، د ثانوي دورېیدل او د 72 بابه تعلیمي موسساتو لپاره د تعمیرونو او مصئون تعلیمي ماحول نشتوالی د لغمان د پوهنې د بهیر له عمده ستونزو څخه ګڼیږي.
د هیواد د پوهنې وزیر د ملګري پلاوي په ملتیا، د ځې له لارې دریو ختیځو ولایتونو د پوهنې د  بهیر  او په ګڼو پوهنیزوې له ګډون وروسته د 1390 د سلواغې د میاشتې په 13 نیټه بی
له نی1390 ې د هیواد د پوهنېې 14,607 بابه ښوونیزې موسسې فعالې دي چې 50% یې مصئون روزنیز ماحول یا تعمیرونو څخه برخمنې دي اوې 8.4 میلیین د 39% اناثو په شمول د 192,581 مدرسینو، استادانو او ښړه بوخت دي.