د لوی، مهربان او بخښونکي خدای په نامه

سفرنامۀ اعلیحضرت امان‌الله خان بـــه اروپا

مترجم: سیدعزیزالله مرموز 06.02.2010 19:17

نام کتاب :      سفرنامۀ اعلیحضرت امان‌الله خان به اروپا

اصل کتاب:       به زبان اردو

مترجم:              سیدعزیزالله مرموز

ناشر:                   دانش خپرندويه ټولنه

تاریخ انتشار:       دسامبر 2009 ـ لندن

تیراژ:                  یک هزار جلد

حروفچینی و صفحه‌آرائی:  مینا

 

پیش گفتنی مترجم:

 

اصل کتاب «سفرنامۀ اعلیحضرت امان‌الله خان غازی در اروپا» که سال 1928، بزبان اردو، در یکی از مطابع ابتدایی مسلمانان بی‌بضاعت هند برتانوی (شهر دهلی) روی کاغذ زرد گونۀ کم ارزش، با حروف قدیمی طبع و نشر گردیده 82 سال عمر دارد.

کتاب مذکور، تقریباً چهل سال قبل از طرف شخصی بنام فاضل محمد خان از اهل هند، که بعد از تجزیۀ هند بزرگ، از دهلی به لاهور مقیم شده بود، بمن اهدا گردید. قرار اظهار فاضل خان، او در ایام جوانی، عصر سلطنت روان شاد امان‌الله خان در نمایندگی سیاسی نو تشکیل افغانستان مقیم دهلی، بحیث سکرتر تقرر حاصل کرد، که هویت وی را در بخش اول مقدمه مترجم مطالعه خواهید فرمود. بعد از تقریباً چهل سال، بنده به ترجمه، چاپ و نشر کتاب مذکور توفیق یافتم.

مزیداً متذکر میشوم:

در بخش اول: قسمت اول ترجمۀ هذا، فهرست مندرجات، تصاویر شاه امان‌الله خان و محترمه ثریا ملکۀ معظمه، پارچه شعر خطی، زیر عنوان «نغمه عقیدت» که فوتو کاپی آن عیناً درج گردیده، همچنان فوتو کاپی برخی از عناوین و سطور اصل کتاب به منظور نمایاندن کهنه‌گی وثقه بودن کتاب بچاپ رسید.

بخش دوم: حاوی جریان سفر اعلیحضرت در هند برتانوی، برخی از کشورهای اروپایی و آسیایی، با فوتوهای سفر شاه‌ امان‌الله خان، که از یک آلبوم فرانسوی بدست آمد مسلسل و پیوست هم چاپ گردید.

بخش سوم اخیر کتاب: سراپا حاوی قسمت دوم مقدمه، بقلم مترجم است. مقدمه بخاطری طولانیتر در دو بخش اول و اخیر سفرنامه ارایه گریده که خواسته‌ام، دوران کوتاه ولی ممتاز و درخشان سلطنت اعلیحضرت امان‌الله خان را با عصر سلطنت چهل ساله منحط و ظلمانی خلفش محمد نادرخان، فرزندش محمد ظاهر خان و وارثان و اهل اعمام و وابستگانش پهلوی هم به معرض مقایسۀ نسبی قرار داده قضاوت‌های ذهنی هموطنان را یکبار دیگر تجدید کرده باشم.

همه خبره‌گان، دانشمندان و گزارشگران بسی شاهدان عینی‌اند که سلطنت ولو کوتاه مدت امانی در برگیرندۀ حصول آزادی سیاسی، استقلال وطن، ترقی و تعالی اجتماعی، انکشاف معارف و مطبوعات سالم، نهضت و تمدن، آبادانی و مدنیت، قانونمند شدن جامعه، و بالاخره رهگشایی بسوی «مشروطیت» سالم بوده، برعکس اخلاف او، دودمان محمد نادرخان که بیشتر از چهل سال تکیه براریکه قدرت مطلقه داشتند و آن عصر، خاتمۀ استعمار کهن و شگوفایی جهان نو، توأم با جنبش‌ها و خیزش کشورهای منطقۀ آسیا محسوب میشد، متأسفانه افغانستان در آن عصر تابناک دوباره بکام ظلمت دیر پا، استثمار، اختناق، سکون مرگبار، انواع فقر و بدبختی‌ها و زبونی‌ها و بویژه به معرض معامله‌گری‌های اجانب برگشت، و همان تسلسل و پیوند ارتجاعی پنجاه سالۀ سلطنت محمد ظاهرخان و جمهوری داود خان با فاجعۀ سی سال اخیر گره ناگشودنی و انکارناپذیر دارد.

ملاحظه بفرمائید، کارنامه‌های سیاۀ پارینۀ سلطنتی هستۀ جنگ‌های خانمانسوز و فرسایشی سالهای اخیر را چنان در بطن خود پرورش داده بود. و چپ و راست و اقوام مختلف را به گریبان هم کلاویز ساخته بودند که اینک در فرجام، سرزمین عزیز ما بسویۀ ملی و بین‌المللی (آش گرگان) ساخته شده و روی لاشۀ آن کشمکش‌ها جریان دارد، تخم دیموکراسی وارده را که غربی‌ها مانند مشت ارزن به سنگلاخ افغانستان جنگ زده و مملو از نفاق قومی و بنیادگرایی پاکستانی و عربی  پاش داده‌اند اینک ثمرۀ زودرس آنرا در آینیۀ انتخابات قلابی 1388 (2009) که خیلی مضحک و شیطنت‌آمیز است. ملاحظه میکنیم، به اصطلاح انتخابات ریاست جمهوری، یا عروسک بازی که رئیس جمهور قبل از انتخابات تعین گردیده، هر آنچه امروز جریان دارد سرنوشت شوم فردای ماست، این نظام مسخ شده که به مثابه اشتر گاو پلنگ به عنوان دیموکراسی روی سینۀ ملت ما نشانده شده، اوضاع کواکوب نمایانگر آن است که تضادهای داغ قومی و تباری تا مغز استخوان اثر گذارده و افغانستان را دارد زیر تسلط وحشیانۀ پاکستان، در رأس پنجابی‌ها خواهد برد، این فجایع امروز و فردا که ناشی از مخالفت‌ها و دشمنی‌های علنی قومی و از میان بردن مفهوم وحدت ملی را بوضاحت تمثیل میکند، ریشه از سلطنت محمد نادرخان، محمد ظاهر خان و جمهوری محمد داود خان دارد.

تفصیل بیشتر مقایسۀ سلطنت مرحوم امان‌الله خان با زمامداران خلفش در قسمت دوم مقدمه ارایه گردیده است.

 فهرست

 

عنوان                                                                                                                                                       صفحه

پيش گفتنى مترجم

بخش اول مقدمه.......................................................................................... 1

به ارتباط ترجمه و طبع کتاب هذا............................................................. 9

سفرنامه اعليحضرت امان الله غازي به اروپا.................................... 12

سياحت اعليحضرت به اروپا................................................................. 16

منظور و غايه............................................................................................. 18

هدايت اهم و ضرورى............................................................................... 18

خط طريق سفر............................................................................................ 19

هيئت همراهان اعليحضرت................................................................... 20

ورود اعليحضرت شهريار افغان به هند برتانوى............................... 22

متن يکى از سپاسنامه............................................................................ 25

متن بيانيه اعليحضرت در کراچى........................................................ 27

مواصلت با عافيت اعليحضرت در بمبى............................................. 34

اجتماع تقريباً دو صد هزار مسلمان بمبى........................................... 39

ايراد بيانيه اعليحضرت در دونگرى................................................... 41

مختصر برداشت هاى برجسته............................................................... 44

متن سپاسنامه انجمن اسلامى بمبى................................................... 46

سپاسنامه جامعه مليه اسلاميه............................................................ 48

خطبه به نام شاه افغانستان در بمبى...................................................... 54

سپاسنامه از جانب مجلس خلافت هند................................................ 52

خطبه ديگر.................................................................................................. 62

يک واقعه قابل ذکر................................................................................. 66

معاينه دورادور ميدان اسپ دوانى...................................................... 67

عزيمت اعليحضرت جانب اروپا........................................................... 68

در مورد سپاسنامه مسلمانان بمبى..................................................... 76

موضعگيرى کمشنر پوليس بمبى......................................................... 77

اثرات محبت اميز مردمان...................................................................... 78

نعره هاى الله اکبر...................................................................................... 79

محبت و علاقه مندى............................................................................... 82

سپاسنامه ديگرى از طرف متعلمين.................................................... 85

پيغام بحرى اعليحضرت........................................................................ 86

استقبال در پورت سعيد.......................................................................... 89

شهريار افغانستان در مصر.................................................................... 90

شاهى جلوس.............................................................................................. 91

ديدار عليحضرت با اهل مصر............................................................... 95

واقعه مسجد محمد على پاشا............................................................... 97

لحظاتى چند در جامع ازهر..................................................................... 98

ترجمه متن فرموده اعليحضرت.......................................................... 101

در جامع ازهر، هئيت............................................................................. 103

مشاهدات در انجنرنگ کالج قاهره................................................... 104

اعليحضرت در عودت وکلا................................................................ 105

اعليحضرت شاه غازى در پارلمان..................................................... 107

ضيافت شاندار از طرف........................................................................ 111

اعليحضرت مصر را ترک ميگوفت.................................................... 112

شاه امان الله تاجدار افغانستان .......................................................... 115

سفر شاه به ايتاليا.................................................................................. 117

ملاقات اعليحضرت با پاپ اعظم..................................................... 118

تماشا از باغ وحش ايتاليا................................................................... 119

ورود مسعود اعليحضرت در فرانسه............................................... 121

مشغوليت اعليحضرت در پاريس..................................................... 123

سفر اعليحضرت به بلجيم.................................................................... 125

استقبال شاندار در برلين...................................................................... 127

تقديم هواپيما از طرف جرمنى به اعليحضرت................................ 129

برگشت و اقامت در پاريس.................................................................. 138

حرکت از پاريس به سوى لندن............................................................. 132

معاينه قواى زمينى بريتانيا............................................................... 139

سفر دلچسپ........................................................................................... 140

نشان زنى................................................................................................. 141

پرواز بر فضاى لندن.............................................................................. 142

تبصره و تحليل ها مطبوعات لندن..................................................... 147

اعليحضرت وارد پولند شد................................................................. 151

نشانى ضيافت........................................................................................ 152

شاه در روسيه.......................................................................................... 153

مراسم گل گذارى به ارامگاه لينن...................................................... 155

معاينه از امور نظامى.......................................................................... 158

تحليل و تبصره جرايد روسى............................................................... 159

در سرحد روسيه..................................................................................... 162

بيانيه رييس جمهور شوروى............................................................... 165

بيانيه اعليحضرت شاه غازى.............................................................. 166

امادگى هاى دولت ترکيه براى............................................................ 173

گزارشات سفر ايران.............................................................................. 174

البم............................................................................................................ 175

بخش دوم................................................................................................. 200

برجسته عبارات پيرامون..................................................................... 221

نظر بندى اشخاص هنگامه جو............................................................ 230