یادی ازمرحوم داود خان

( بمناسبت سی وپنجمین سالروز تاسیس نظام جمهوری در کشور   )

بروز سه شنبه ۲۶ سرطان سال ۱۳۵۲ هجری شمسی  رادیو افغانستان برخلاف معمول بعوض  پروگرام صبحگانه  اخبار،و کورنی ژوند با موسیقی اتن ملی وآهنگهای میهنی آغاز گردید، دوام این
 حالت باعث تعجب اکثر شنوندگان رادیو افغانستان که در آن وقت یگانه منبع اخبار در سطح کشور بحساب میرفت گردید ، تا آنوقت عده کمی از مردم عادی کشور به اصطلاحات  کودتا، انقلاب، تحول و غیره که در سالهای بعدی مطبوعات کشور ازآن پرگردید آشنا بودند، از آخرین پاچا گردشی ( به اصطلاح عوام) نیز قریب چهل سال میگذشت که خاطره آن کمتر در اذهان عامه مردم بجا مانده بود .

بهرحال انتظار شنوندگان رادیو افغانستان  زیاد دوام نکرد حوالی ساعت هشت صبح بود که موسیقی اتن ملی دفعتا قطع و دوکتور شیرزی نطا ق آنوقت رادیو با صدای لرزان عقب میکروفون رادیو قرار گرفته و بزبان پشتو چنین اعلام نمود:
  گرانو اوریدونکو موږ اوس د سردار  محمد داود په انتظار کی یو چی راشی او خپله وینا واوروی ترجمه :  شنوندگان عزیز ما اکنون  در انتظار سردار محمد داود هستیم تا آمده و بیانیه شانرا ایراد نمایند.
 بعد از چند لحظه  داود خان عقب میکروفون رادیو قرار گرفته با آرامش کامل که نشاندهنده کنترول وی بر اوضاع کشور بود بیانیه خویشرا ایراد نمود: داود خان در بیانیه خویش عواملی را که باعث شد وی دست به چنین اقدام زده  به رژیم سلطنتی در افغانستان خاتمه بدهد برشمرده ازبین رفتن نظام شاهی را با این جملات بمردم تبریک گفت :

"هموطنان عزیز: باید به اطلاع شما برسانم که دیگر این نظام از بین رفت و نظام جدیدی که عبارت از نظام جمهوریت است و با روحیه حقیقی اسلام  نیز موافق است جاگزین آن گردید ه من و رفقایم اولین جمهوریت افغانستان عزیز را از صمیم قلب بشما تبریک میگویم و انرابرای سعادت و سرفرازی افغانستان و ملت افغانستان مسعود و میمون میخواهیم."

بدینوسیله  در تاریخ کشور ما برای اولین بار نظام شاهی توسط کودتائی سفید و بیدون خونریزی که در رائس آن  یکی از اعضای  خانواده سلطنتی قرار داشت سرنگون و بعوض آن نظام جمهوری  در کشور مستقر گردید ،این تحول و تغیر رژیم  در کشور در غیاب شاه صورت گرفت یک هفته قبل رادیو افغانستان از مسافرت اعلیحضرت ( جهت تداوی چشم مبارک شان) به ایتالیا خبر داده بود.

 جریان کودتا :

کودتا  ساعت یک و نیم شب 26 سرطان با قومانده  محمد داود از طریق مخابره به افسران کودتاچی از منزل وی که بحیث مرکز قومانده تعین گردیده بود ابلاغ و هنوز ساعتی از آغاز قومانده  سپری نشده بود که غرش و صدای  تانکها ، ماشین های محاربوی و وسایط نقلیه نفربری نظامی که از
استقامت قوای  چهار در شرق،  بالاحصار در جنوب، و قطعه انظباط درنزدیک شیرپور بطرف مرکز شهردرحرکت افتاده بودند درشهر بلند شده سکوت شهرکابل را درآن نیمه شب درهم کوبید کودتاچی ها
الی ساعت هشت صبح که داود خان موفقیت آنرا ازطریق رادیو بمردم اعلام نمود تمام قطعات مرکزی
و مناطق سوق الجیشی  شهر بشمول ارگ شاهی ، وزارت دفاع، رادیو افغانستان و مرکز مخابره را یکی بعد دیگر بیدون هیچگونه مقاومت جدی در تصرف خویش درآوردند ، گوئی در آنشب بخت تنها با کودتاچی ها بود حتی گارد سلطنتی نیز هیچگونه مقاومتی که نشاندهنده وفاداری آن به شاه باشد از خود نشان نداده بیدون حتی یک شلیک تسلیم افسران کودتا چی گردید  تنها مقاومتیکه در جریان کودتا
 صورت گرفت از طرف دو تن از نزدیکان شاه سردار عبدالولی داماد و شهزاده احمد شاه پسر و ولیعهد  کشور بود که آن دو نیز  بزودی تسلیم  شدند.

 یکی از موفقیتهای مهم محمد داود در جریان کودتا در آن  بود که با وصف استفاده وسیع از نیرو  و وسایط نظامی کودتا بیدون هیچگونه خونریزی به پیروزی رسید یگانه قربانی  کودتا حبیب الله خان زرمتی بود که  ماشین محاربوی وی در نزدیک پل هارتل هنگام مواجه شدن با یک موتر شخصی  از سرک منحرف و بدریای کابل سقوط نموده، حبیب الله خان زرمتی که از جمله افسران کودتاچی بشمار میرفت جان خویشرا درآن حادثه از دست داد.

در جریان کودتا از تعرض به بیت المال و خزانه دولت نیز جلوگیری گردید تمام بانکها ،تاسیسات عامه وسایط نقلیه دولتی همچنان مال و دارائی های شخصی مانند مغازه ها دکاکین وغیره نیز از چور وچپاول مصئون باقی ماند، به اهمیت این موضوع وقتی میتوان بیشتر پی برد که  کودتای خونین 7 ثور و جنگهای قدرت دهه نود  تنظیم های مجاهدین را که در جریان آن حتی سرویسهای ملی بس نیزبغارت رفت را بیاد آورد.

اعلام جمهوریت با استقبال گرم مردم مواجه شد  شهریان کابل با شنیدن صدای داود خان وخبر استقرار رژیم جمهوری در کشور به جاده ها ریخته  تانکها و افسرانی را که در کودتا اشتراک نموده
بودند گلباران می نمودند ،این اولین باری بود در تاریخ کشورکه هموطنان ما تانکها و زره پوشهای نظامی را که تا آن زمان صرف در رژه  و رسم وگذشت های نظامی در روز جشن استقلال کشور
میدیدند در جاده های شهر مشاهده می نمودند ،بزودی دها  آهنگ و پارچه های شعردر توصیف از تاسیس نظام  جمهوری در کشور ساخته واز طریق رادیو پخش گردید در ماه های بعدی شعار بزرگ"  تل دی استقلال" در بالای تپه مرنجان به " تل دی وی استقلال او جمهوریت" تغیر  و بخشهای از بیانیه خطاب بمردم پرزیدنت محمد داود بخصوص گفته معروف وی" تصمیم شرط اول موفقیت است " در هرگوشه و کنار جاده های شهر دیده می شد.

اصلاحات اراضی ، تطبیق مالیه مترقی زمین ، ازبین بردن القاب خانواده سلطنتی  تخلص های قومی و منطقوی مانند تره کی ، پنجشیری، احمد زی وغیره از جمله  اقدامات اولیه دولت جمهوری  بود.
 نخستین سالهای جمهوری داود خان عمدتا در مخالفت ها ی درونی، کشف  کودتا ها و تغیرات  در دستگای دولتی  سپری گردید چون در کودتا افراد با طرز تفکر و اندیشه های مختلف شرکت نموده بود  بزودی این اختلافات  تشدید و به مانع عمده در راه تطبیق پلانها و پروگرامهای پرزیدنت محمد داود برای پیشرفت کشورو انجام امور یومیه حکومت مبدل گردید، بادر نظر داشت این اختلافات پرزدنت  داود بزودی به  تصفیه های درکابینه و دستگاه دولت آغاز و در نتیجه آن دها تن از اعضای جناح پرچم  حزب دموکراتیک که درکودتا با وی اشتراک داشت از قدرت کنار زده شد .

بعد از ترمیم کابینه و تصفیه ارگانهای دولتی پرزدنت محمد داود با دست باز به تطبیق پروگرامهای انکشاف اقتصادی در کشورآغازو در سال 1355  اولین  پلان هفت ساله انکشاف اقتصادی کشور عملی گردید این پلان هفت ساله انکشاف اقتصادی  شامل دها پروژه  زیر بنائی از استخراج معدن مس عینک و آهن حاجی گک گرفته تا  احداث تصفیه خانه مواد نفتی ، احداث میدان هوائی بین المللی لوگر، پروژه تلویزیون ملی، احداث راه آهن، سرک حلقوی و قیریزی هزاران کیلو مترسرک در نقاط مختلف کشور بود. 

پرزیدنت محمد داود برای تمویل این همه  پروژه ها به بیلیونها دالرکمک مالی ضرورت داشت که باید از منابع  و کشور های مختلف بدست می آمد ، وی برای دریافت کمک ها ی اقتصادی مسافرتهای را به  ایران و کشور های ثروتمند عربی مانند کویت عربستان سعودی لیبیا  انجام داده همچنان در تلاش جلب کمک های اقتصادی از چاپان فرانسه و یک عده کشور های غربی افتاد وی از  مسافرتهای خویش با دست پر و وعده ملیونها دالر کمک اقتصادی به کشور بازگشت.
 
هنوز دها پروژه  مهم اقتصادی در کشورکه در چوکات اولین پلان هفت ساله  در سال 1355 کارتطبیق آن آغاز گردیده بود  در مراحل اولیه عملی شدن قرار داشت  بعضی ازین پروژه ها مانند پروژه تلویزیون ملی و  بس های برقی  به بهربرداری امتحانی آغاز و از احداث  جاده زیبای  کارته مامورین – کوته سنگی در ناحیه غربی شهر کابل فقط چند هفته سپری شده بود که پریزدیدت محمد
داود با  اعضای خانواده اش در یک کودتای خونین بقتل رسید.

 در باره داود خان :

 در مورد شخصیت و اندیشه های مرحوم داود خان نظریات مختلف و بعضا متضادی وجود دارد ولی آنچه که نمی توان از آن چشم پوشید عشق و علاقه زاید الوصف و شدید وی به پیشرفت و عمران کشور بوده ، در حقیقت پروژه های عمده اقتصادی که طی پنجاه سال اخیردر کشوراعمار به بهره برداری سپرده شده است تقریباء همه آن محصول دوره صدارت ویا ریاست جمهوری داود خان بشمار می رود.
  با وصف آنکه داود خان در طول حیات خویش در پست های مهم دولتی خدمت نموده وی زندگی  ساده و بیدون تجمل داشت، داود خان حتی بعد از گرفتن قدرت  نیز در همان خانه شخصی خودش بسر برده ازارگ ریاست جمهوری صرف بحیث دفترکاراستفاده بعمل می آورد، وی در زمانیکه رئیس سره میاشت یا صلیب احمربود بخشی از جایداد شخصی خویشرا درشهرنو کابل به سره میاشت وقف نمود.

از خصوصیات بارز دیگر پریزیدنت محمد داود تطبیق قانون بالای خود و همه اعضای خانواده شان مانند هر تبعه دیگر کشور بود  بطور مثال در زمان ریاست جمهوری وی جهت صرفه جوئی در مصارف دولتی و نیز جلوگیری از نابودی نسل حیوانات فیصله بعمل آمد تا در ادارات دولتی صرف چند روز محدود در هفته گوشت مصرف گردد، وی  تطبیق این فیصله  را از دفترریاست جمهوری آغاز نمود، وی به سرفه جويی در پول و مال بیت المال اهمیت زیادی قایل بود مسافرتهای داود خان
بخارج همه سفرهای کاری و رسمی بوده  و برای جلوگیری از مصارف اضافی اعضای هیات وی از چند نفر محدود تجاوز نمی کرد.

  اعضای خانواده پرزدیدنت محمد داود مانند سایر اتباع  کشورتابع قانون بوده  هرگز خود را مافوق قانون نمی دانستند، در مورد پیروی اعضای خانواده داود خان از قانون نگارنده خاطره ء دارد که  شاید یادآوری آن در اینجا خالی از دلچسپی نخواهد بود.
در اواسط دهه هفتاد عیسوی که نگارنده محصل پوهنتون کابل بوده در آن زمان  دختر پریزد یدنت محمد داود بنام شینکی نیز مصروف تحصیل در پوهنځی هنرهای زیبا ی پوهنتون کابل بود،  از مشکلات عمده محصلین نهاری درآنوقت  انتظار طولانی در صف  طویل برای اخذ طعام چاشت بود که بعضا بیشتر از یک ساعت طول می کشید این امر باعث گردیده بود تا محصلین که وضع  اقتصادی بهتر داشته و یا امکانات رفتن بخانه برای شان میسر بود از طعام کفتریای پوهنتون صرف نظرنموده  جهت صرف طعام بخانه رفته ویا از رستورانت های صحن پوهنتون که برای محصلین تا اندازئی غیر اقتصادی بود استفاده نماید ولی دختررئیس جمهوروقت در حالیکه هردو امکان برای وی میسر بوده  همه روزه بیدون آنکه از دیگران خود را برتر بداند مدتها در صف طولانی کفتریا انتظار می کشید .
پریزدنت محمد داود بحیث یک افسربا دسپلین خود را نیز پابند نظم و مقررات در زندگی شخصی وروزمره  دانسته از هر گونه تن پروری و استعمال مشروبات الکولی دوری  جسته افواهات  تن پروری و عیاشی که  درمورد تعدادی از اعضای خانواده سلطنتی در آنوقت سر زبانها بود در مورد داود خان هرگز وجود نداشته است.
ولی  داود خان نیزمانند بقیه شخصیت های ملی کشور ما از برچسپ زدنها  و اتهامات رنگارنگ دوستان و دشمنان خویش بدور نمانده است، اعضای خانواده سلطنتی وی را بخیانت به  مقام سلطنت و نظام سلطنتی متهم می نمود، هر چند ظاهر شاه ظاهرا اندکی بعد از تاسیس نظام جمهوری طی نامه از آن استقبال ولی در حقیقت تا اخیر عمر پادشاه و داماد وی سردارعبدالولی که اخیرا وفات نمود و با داود خان کینه سابقه داشت داود خان را بخاطر انجام کودتای 26 سرطان نبخشید.
گروه های چپ گرایش داود خان بطرف غرب و مسافرتهای داود خان را که وی برای جلب کمکهای اقتصادی و تمویل پروژه های اولین پلان هفت ساله انکشاف اقتصادی کشور به ممالک ثروتمند عربی انجام داده چرخش بطرف ارتجاع و امپریالیزم خوانده علیه وی صف ارائی نموده بودند.
 حلقه های اسلامی کشور داودخان را به ایتلاف با اعضای حزب موکراتیک و باز نمودن راه  کودتا برای غصب قدرت دولتی در سالهای بعدی متهم نموده ، داشتن افکار و اندیشه  ضد اسلامی از جمله دیگر اتهاماتی بود که  بر پریزدنت داود خان وارد میگردید ، این نوع اتهامات بوسیله شبکه استخباراتی پاکستان آی اس آی  روز بروز دامن زده میشد.
 طی سال 1356 در حالیکه  اعضای حزب دموکراتیک از پوست های دولتی  بکلی کنار زده شده بود ولی با آنهم گروه های اسلامی حملاتی وسیع مسلحانه را در کابل، پنجشیر، لغمان و سایر نقاط کشور علیه جمهوری داود خان که وی را اکنون به داشتن اندیشه های کمونیستی و وابستگی بشوروی متهم مینمود وارد نمود.
 در شرایطی که داود خان به داشتن افکار ضد اسلامی متهم میگردید کودتای خونین 7  ثور بوقوع پیوست و  داود خان بعد از یکشب مقاومت دلیرانه در پاسخ به افسر کودتاچی که بطور پیهم  از وی میخواست تا تسلیم شود پاسخ میداد که وی بجز بخداوند به کسی دیگری تسلیم نخواهد شد درساعات اولیه روز 7 ثور سال 1357 بود که داود خان و18 نفراز خانواده وی هدف رگبار مسلسل کودتاچیان قرار گرفته و داود خان همانطوری که وعده نموده بود جان بحق تسلیم نمود ، روح داود خان و همه شهیدان وطن شاد باد. وسلام